Жорий йил Венеция архитектура биенналесида 63 давлатнинг миллий павильони, жумладан, Нигернинг илк иштироки, Панама ва Ватиканнинг эса йирик кўргазмага қайтишини эътироф этмасдан илож йўқ.
1998 йилдан буён Венеция архитектура биенналеси уч йўналишга асосланиши билан аҳамиятли, дейиш мумкин. Миллий павильонлар доирасида ҳар бир мамлакат ўз кураторлари ва лойиҳаларини танлайди. Биеннале куратори томонидан бошқариладиган халқаро кўргазма ва тадбирлар мамлакат меъморчилик салоҳиятини тўлиқ намойиш этади.
Шунингдек, ҳар бир иштирокчи давлат ўз кўргазма лойиҳасини, кураторларини танлашнинг ўзига хос механизмларини ўрнатиши ҳам қизиқ воқеадир. Кўпгина ҳолларда, бу турли давлат муассасалари ўртасидаги уюшмалардир, аммо бу кураторларнинг оммавий чақирувлар орқали танланишини кафолатламайди. Мисол учун, Испания, Аргентина ва Чили каби мамлакатларда оммавий қўнғироқлар вазирликлар томонидан амалга оширилади ва қўллаб-қувватланади.
Мазкур йирик кўргазмада иштирок этаётган миллий павильонлар Венеция биенналесида ўз давлатлари санъат ва архитектура нашрларида энг оммабоп, тарихий мавзуларга мурожаат этадиган фото ва видеолар тақдим этади.
“Келажак лабораторияси» олти қисмдан иборат кўргазма ҳисобланади. У 89 нафар иштирокчини ўз ичига олади, уларнинг ярмидан кўпи Африка диаспорасидир. Жорий мавсумда иштирокчиларнинг ўртача ёши 43 ни ташкил этади, энг кичиги эса 24 ёш.
Яна бир муҳим маълумот шундаки, “Келажак лабораторияси” дастури олти ойлик тадбирлар, маърузалар, панел мунозаралари, фильм ва спектакллардан иборат “Карнавал” билан бойитилган ва улар биеннале мавзуларини ўрганади, таҳлил қилади.
64 нафар миллий иштирокчи ўз кўргазмаларини Жиардини, Арсенале ва Венеция шаҳар марказидаги тарихий павильонларда ташкил қилган.
Биеннале сессиялари лойиҳасини университет, тасвирий санъат академиялари ва бошқа олий таълим муассасаларига бағишлайди. Мақсад камида 50 нафар талабалар ва ўқитувчиларнинг уч кунлик мустақил ташрифларини осонлаштириш, саёҳат ва турар жойни ташкил қилишда ёрдам бериш ҳамда кўргазма майдончаларида бепул семинарлар ташкил этиш имкониятини таклиф қилишдан иборат.
Сўнгги ўн йил ичида Биеннале ўқув фаолиятига кўпроқ эътибор қаратмоқда ва ўз кўргазмалари томошабинлари, университетлар, ёшлар ва болаларга, барча даражадаги мактабларга қаратилган таълим ташаббуслари тобора ортиб бормоқда. Охирги икки йил ичида Биеннале Арчитеттура 2021 ва 2022 йилги таълим тадбирларида 111 минг 164 нафар иштирокчи қатнашган, улардан 52 минг 392 нафари ёшлардир.
2023 йилда ҳам алоҳида шахслар ва талабалар гуруҳлари, болалар, катталар, оилалар, мутахассислар, компаниялар ва университетларга мўлжалланган кенг таълим дастури таклиф этилмоқда. Бу ташаббусларнинг барчаси иштирокчиларни фаол жалб этишга қаратилган бир механизм дея эътироф этилмоқда.
Хуллас, Венецияда ишлар беш, барча санъат ихлосмандларини қиш мавсумига қадар ушбу тарихий шаҳарга чорлаб қоламиз.
Беҳруз Худойбердиев, Нишонбой Абдувоитов (видео), ЎзА
Венеция шаҳри