Ózbekstan Respublikası Prezidentiniń Qararı

Watanımız tariyxında oǵada quramalı hám sınaqlı dáwir bolǵan XX ásirdiń basında el-jurtqa tanılǵan Mahmudxoja Behbudiy Túrkstan jadidlik háreketiniń tiykarın salıwshısı bolıp esaplanadı. Ol milliy azatlıq háreketiniń ullı ǵayratkeri sıpatında ilim, bilimlendiriw hám tárbiya, ádebiyat hám kórkem óner, baspasóz tarawların rawajlandırıw, dúnyadaǵı rawajlanıwdıń aldınǵı jetiskenliklerin ózlestiriw arqalı xalqımızdıń sanasın joqarılatıw hám erkinlikke erisiw jolında óz ómirin baǵıshlaǵan pidayı insan bolıp esaplanadı.
Mahmudxoja Behbudiy patshalıq húkimeti hám jergilikli fanatlıq kúshlerdiń mislsiz qarsılıǵına qaramastan, elimizde birinshiler qatarında dáslepki zamanagóy mekteplerdi shólkemlestiriw, olar ushın zárúr sabaqlıqlar jaratıw, basılım hám teatrlar qurıw jumıslarına basshılıq etti. Sheber publicist sıpatında óz dáwiriniń áhmiyetli mashqalalarına baǵıshlanǵan bir qatar salmaqlı shıǵarmalar hám eki júzden aslam maqalalar dóretti. Sonıń menen birge, «Samarqand» gazetası hám «Oyina» jurnalına tiykar saldı. 1914-jılı «Turan» teatrında saxnalastırılǵan «Padarkush» pesası arqalı úlkemizde teatr kórkem óneriniń tırnaǵın qoydı. Tilekke qarsı, ataqlı jazıwshı hám jámiyetlik ǵayratker bolǵan bul oyshıl 44 jasında jawız kúshlerdiń qurbanı boldı.
Ǵárezsizlik dáwirinde Mahmudxoja Behbudiydiń esteligin máńgilestiriw, ómiri hám jumısın tereń izertlew, ilimiy hám kórkem shıǵarmaların ǵalaba en jaydırıwǵa ayrıqsha itibar qaratılmaqta.
Ásirese, keyingi jıllarda Tashkent qalasındaǵı Jazıwshılar qıyabanında onıń úlken esteligi ornatılǵanı, Samarqand qalasında úy-muzeyi shólkemlestirilgeni mámleketimiz turmısında úlken waqıya sıpatında atap ótildi. Talantlı dramaturgler ushın Mahmudxoja Behbudiy atındaǵı sıylıq shólkemlestirilgeni usı joldaǵı jańa ámeliy qádem boldı.
Mahmudxoja Behbudiy shıǵarmalarınıń jas áwladımızdıń intellektuallıq hám mánawiy potencialın arttırıw, usı tiykarda olardı Jańa Ózbekstandı qurıwshıları, shın watansúyiwshi insanlar etip tárbiyalaw baǵdarındaǵı ornı hám áhmiyetin inabatqa alıp hám onıń biybaha miyrasın jáne de keńrek úyreniw hám úgit-násiyatlaw maqsetinde:
1.Mádeniyat ministrligi, Joqarı bilimlendiriw, ilim hám innovaciyalar ministrligi, Mektepke shekemgi hám mektep bilimlendiriwi ministrligi, Jazıwshılar awqamı, Ilimler akademiyası, Respublikalıq Ruwxıylıq hám aǵartıwshılıq orayı, Jaslar isleri agentligi hám jámiyetshilik wákilleriniń 2025-jılı Túrkstan jadidlik háreketiniń tiykarın salıwshısı, ataqlı jazıwshı hám jámiyetlik ǵayratker, dóretiwshi hám pedagog Mahmudxoja Behbudiydiń tuwılǵan kúniniń 150 jıllıǵın keńnen belgilew haqqındaǵı usınısları maqullansın.
2. Mahmudxoja Behbudiydiń tuwılǵan kúniniń 150 jıllıǵın belgilew boyınsha shólkemlestiriw komiteti (keyingi orınlarda – Shólkemlestiriw komiteti) qosımshaǵa muwapıq quramda dúzilsin.
3. Shólkemlestiriw komiteti (A.Aripov) eki hápte múddette Mahmudxoja Behbudiydiń tuwılǵan kúniniń 150 jıllıǵın belgilew boyınsha ámelge asırılatuǵın ilajlar baǵdarlamasın tastıyıqlasın.
Bul baǵdarlamada tómendegi máselelerge ayrıqsha itibar qaratılsın:
oyshıl jazıwshınıń «Tańlanǵan shıǵarmalar» toplamı, onıń ómiri hám jumısına baǵıshlanǵan ilimiy-ǵalabalıq kitaplardı baspaǵa tayarlaw hám basıp shıǵarıw;
Mahmudxoja Behbudiy haqqında spektakller saxnalastırıw hám búgingi kúnge shekem jaratılǵan «Mahmudxoja Behbudiy» kinoserialı hám «Xalıq júregi» kórkem-publicistikalıq filmlerdiń ǵalabalıq kórsetiwlerin shólkemlestiriw;
Kórkem óner akademiyasınıń Oraylıq kórgizbeler zalında Mahmudxoja Behbudiydiń ómiri hám dóretiwshiligi, sonday-aq, Túrkstan jadidlik háreketi ǵayratkerleriniń jumısına baylanıslı súwretlew shıǵarmalarınıń kórgizbesin shólkemlestiriw;

ulıwma orta bilimlendiriw mákemeleri, dóretiwshilik mektepleriniń oqıwshıları, «Temurbekler mektepleri» kursantları hám joqarı bilimlendiriw mákemeleriniń studentleri arasında «Mahmudxoja Behbudiy sabaqları» temasında esse tańlawın ótkeriw hám jeńimpazların múnásip sıylıqlaw;
barlıq buwındaǵı bilimlendiriw mákemeleri, kitapxanalar, miynet jámáátleri, máhálleler hám áskeriy bólimlerde belgili ilimpazlar hám jazıwshılardıń qatnasıwında Mahmudxoja Behbudiydiń ómiri hám dóretiwshiligine baǵıshlanǵan dóretiwshilik ushırasıwlar, ádebiy hám kitapqumarlıq keshelerin shólkemlestiriw;
zamanagóy sanlı hám úgit-násiyatlaw texnologiyaları tiykarında Mahmudxoja Behbudiydiń shıǵarmaların jaslar arasında keńnen en jaydırıw;
2025-jıl oktyabr ayında Sharaf Rashidov atındaǵı Samarqand mámleketlik universitetinde «Mahmudxoja Behbudiydiń miyrası hám jadidlik háreketin úyreniwdiń áhmiyetli máseleleri» temasında xalıqaralıq ilimiy-ámeliy konferenciya shólkemlestiriw;
2025-jıl noyabr ayında Áliysher Nawayı atındaǵı Ózbekstan mámleketlik akademiyalıq úlken teatrında Mahmudxoja Behbudiydiń tuwılǵan kúniniń 150 jıllıǵına baǵıshlanǵan saltanatlı ádebiy- aǵartıwshılıq eslew keshesin ótkeriw;
Samarqand qalasındaǵı Mahmudxoja Behbudiy úy-muzeyiniń aymaǵın abadanlastırıw hám muzey ekspoziciyasın bayıtıw;
Qarshı qalasındaǵı kóshelerden birine Mahmudxoja Behbudiydiń atın beriw hám oǵan baǵıshlanǵan estelik taqtasın ornatıw;
Internet hám sociallıq tarmaqlar ushın mólsherlengen audiovizual shıǵarmalar dóretiw, sonday-aq, ǵalaba xabar qurallarında dúrkin materiallardı járiyalaw.
Shólkemlestiriw komitetine Mahmudxoja Behbudiydiń tuwılǵan kúniniń 150 jıllıǵın belgilew sheńberinde ótkeriletuǵın ilajlardı joqarı dárejede shólkemlestiriw, usı qararǵa tiykarlanıp belgilengen ilajlardıń óz waqtında, sapalı hám tolıq ámelge asırılıwın muwapıqlastırıp barıw wazıypaları júklensin.
4. Ózbekstan Milliy málimleme agentligi, Ózbekstan Milliy teleradiokompaniyası, Málimleme hám ǵalaba kommunikaciyalar agentligi, Ózbekstan Jurnalistler awqamı, Ózbekstan Milliy media birlespesi hám basqa ǵalaba xabar qurallarına Mahmudxoja Behbudiy tuwılǵan kúniniń 150 jıllıǵın belgilewge baylanıslı ilajlardı keńnen sáwlelendiriw usınıs etilsin.
5. Usı qararda názerde tutılǵan ilajlardı ámelge asırıw menen baylanıslı qárejetler shólkemlestiriwshilerge Mámleketlik byudjetten ajıratılǵan qarjılar sheńberinde, olardıń byudjetten tısqarı qarjıları hám nızamshılıq hújjetleri menen qadaǵan etilmegen basqa derekler esabınan qarjılandırıladı.
6. Usı qarardıń orınlanıwın qadaǵalaw Ózbekstan Respublikasınıń Bas ministri A.N.Aripov hám Ózbekstan Respublikası Prezidenti Administraciyası Sociallıq rawajlanıw departamentiniń basshısı O.Q. Abduraxmanovqa júklensin.

Ózbekstan Respublikası Prezidenti
Sh.Mirziyoev
Tashkent qalası,
2024-jıl 27-dekabr