Узақбай ПИРЖАНОВ
ГҮЗГИ КӨРИНИС
Сентябрьде салтанатлы гүз келер,
«Ақ алтынлы» атызларды аралап.
Қыраў түсип «кирпигинде» муз келер,
Ким отырар тал астында саялап.
Таллар гүўлер самал тартып жоқ жерден.
Сыйдамланар нарт шыбықлар жапырақсыз,
Сытырлыдан сетем алып ҳәр жерден,
Шала ғайзап қоян қашар жазықсыз.
Көзге ысық қызыл моншақ бүрилген,-
Жигилдикти қырғаўыллар паналар.
Путаларға нәзик «сымлар» керилген,
Өрмекшилер асылып ҳаўалар.
Тақыр жерде жумалаған қаңбақлар,
Жол-жөнекей дус келмесе оқпанға,
Ақбаслықты бурқ еттирип иркилип,
Үпелегин тозаңғытып аспанға.
Толқынланар сары сағым булдырап.
Салы атызлар көлбеп жатар көп жерди.
Гүздиң көрки жадыратқан әтирап,
Тебирендирип елеўретер кеўилди.
Жамбасласаң қайырдағы урыққа
Тынық суўға шөгип жатар кең аспан.
Көзиң түссе буўын-буўын порыққа,
Сүйриклерди қалай еске алмассаң!
Аппақ жипек орамалдай желбиреп,
Бултлар гезер көгис тынық аспанда.
Жаба тутқан еки қолын сермелеп,
Дийқан жүрер пахта жайып қырманда.
Шел басында шыйратылған пәшеклер,
Жасыл жоңышқалық жатар көрпелеп.
Қайдасызлар, қулпы дөнген шешеклер!
Гүбелеклер келмес бунда елпеңлеп.
Соңғы урқан сабақлаўлы ийнедей,
Пәлеклерде солып жатар сарғайып.
Пахтазарлық ашық қалған сийнедей,
Қуяш нурын қубылтады шағырайып.
Шеңгелликти бүркеп алып ғаўдыйып,
Түйесиңир жаяр «жипек» шашағын.
Бир кесекке қонып алып мардыйып,
Ғарға шоқыр аңызлықтың масағын.
Ушып кетти палапаны пәрўазда,
Ушып кетти дүркин-дүркин қарлығаш.
Жаздың жарасығын қайталар базда,
Гүзги талтүстеги мәўжирген қуяш!
Көз ушында тырналардың дизбеги,
Көл үстинен ғазлар ушар төменлеп.
Сағынаман көринисти гүздеги,
Жар үстинде жәйран турар елеңлеп.
1972-жыл
Кеңесбай КАРИМОВ
ГҮЗ СҮЎРЕТЛЕРИ
Сақый бир сүўретши йошып пүткиллей,
Рәс бояўларын ақтара салып,
Лийкин гүзди неге теңерин билмей
Турған яңлы шийрин қыялға талып…
Нурдан бина болған сарғыш реңлер,
Сиңип бул үлкениң топырағына…
Жасыл далаларды бояды демде,
Енип кетти таллар жапырағына.
Алма қызғылт рең урлады оннан,
Ашық көк реңди бултлар әкетти.
Әтирап сол замат сүўретшиниң ҳәм
Әлўан бояўларын бөлисти кетти.
* * *
Енди қуяштың да нурлары талып,
Саратан әптабы қайтпайды изге,
Ҳәм ана тәбият атыр көз жарып,
Билмедим ким сақый! Дала ма, гүз бе!
Салы атызлары сары мақпалдай,
Көтере алмайды алтын масағын.
Алма шақалары ийилип талдай,
Тоғайлар үстинде көгилдир сағым.
Эол қол тийгизип арфа тарына,
Жапырақларды жулқып, өтти шапқылап,
Шық қонды пахтаның ханаларына,
Гүмис тамшы аппақ, ханалар да ақ.
* * *
Кеўлимди аўыртты қыйқыўлаған сес,
Қуслар қайтқаны ма, япырмай бала.
Жаз өтти, тез ара айланып келмес,
Бийғам көкирегиме салды ғулғула.
…Қуслар қайтар еле туўған көлине,
Тағы жасарады таллар, әлбетте.
Ҳәрре үймелесер шабдал гүлине,
Ол өзге бәҳәрде болады текте.
Ал ҳәзир тоңдырып азанғы салқын,
Ерксиз костюмымды салдым ийниме,
Ғыршылдаған жаслық шағымның алтын,
Өткен бир бәҳәри қайтпас кейнине.
1978-жыл
Бахтияр ГЕНЖЕМУРАТОВ
СЕНТЯБРЬ САМАЛЛАРЫ
Сарғыш жапырақтың самаллары
мийзанын салып кетти жүрегиме,
қыраўлатып кетти қәлбимди…
Бәлким,
сәл тоңдырып
кеткендур
сениң де
жүрегиңди
соңғы ушырасыўдың самаллары.,.
сентябрь самаллары…
Есимде –
гәрдишли басылған қәдемлер…
Жапырақлар тас жолда шашылар еди.
Гүз паслындай
ҳүўлеп
қалды кеўлимде
сол демлер.
Таллар арасынан асығар еди,
саған ҳәм маған
соңғы хошласыўдың самаллары…
сентябрь самаллары…
Ўақыт ессизлерди дана қылады:
Тырналар қыйқыўлаған
өмиримниң
айлы аспанынан
муңлы ақыл менен қарап турады
бир дәртли нашардың жанарлары.
Сентябрь самаллары…
Сентябрь самаллары…
1988-жыл
Қарақалпақстан хабар агентлиги