Қантлы  диабет пенен глобал кеселлениў (жасқа қарай) 1980 – жылдан бери дерлик еки есеге көбейип, улкен жастағылар арасында  4, 7% тен 8, 5% ге шекем арытқан. Бул артықша салмақ ямаса семизлик сыяқлы қәўипли  факторлардың көбейиўин сәўлелендиреди. 2014- жылы  жер жузинде  шама менен 422 миллион адам қантлы диабет пенен кеселленген, бул 1980-жылдағыдан  108  миллионға көп. Соңғы он жыл ишинде болса диабет пенен кеселлениў дәрежеси раўажланған  мәмлекетлерге қарағанда төмен ҳәм орта дәрежеде  мәмлекетлерде тезирек өсти.

Қантлы  диабет – созылмалы кеселлик болып, асқазан асты бези жетерли муғдарда инсулин ислеп шығармаса ямаса организм ислеп шығаратуғын инсулинди  нәтийжели ислете алмағанында жүзеге келеди. Бул қанда  глюкоза дәрежесиниң артыўына  алып келеди (гипергликемия).

1-топар. Диабет (алдын инсулинга байланыслы ямаса балалар диабети деп аталады ) инсулинниң  жетиспеўи менен характерленеди.

2-топар. Диабет (алдын инсулинга байланыслы болмаған ямаса үлкен жастағылардағың  диабет деп аталады ) организмни  инсулинди нәтийжесиз ислетиўи нәтийжесинде раўажланады. Көбинесе бул артықша салмақ ҳәм физикалық хәрекеттиң төменлиги   нәтийжеси есапланады

Гестациялық  диабет – бул ҳәмиледарлық ўақтында биринши рет диагноз қойылған –  гипергликемия.

 

Фарида Муслатдинова,

ҚМУ дың интернет журналистика тәлим бағдары студенти

Қарақалпақстан хабар агентлиги