Қарақалпақ мәмлекетлик университетине 45 жыл
Өзбекстан Республикасы Президенти Шавкат Мирзиёев 2021-жылы 1-октябрьде Өзбекстан муғаллимлери ҳәм устазларына қутлықлаў сөзинде «Жәмийетимизде бақша тәрбияшысы, мектеп муғаллими, жоқары оқыў орынларының профессор-оқытыўшылары ҳәм илимий-дөретиўшилик зыялыларды биз талпынып атырған «үшинши ренессанстың төрт таяныш үстини, – деп тән алмақтамыз»» деген сөзлери өзлериниң саналы өмирин илим ҳәм устазлық жолына бағышлаған пидайы инсанлардың қәдир-қымбатын ардақлаўдан дерек береди.
Қарақалпақ мәмлекетлик университетиниң тарийх факультети республикамызда жоқары мағлыўматлы тарийхшы қәнигелер таярлаўшы орайлардан бири есапланып, тарийх қәнигелиги университетке тийкар салған Қарақалпақ мәмлекетлик педагогикалық институты қурамында 1934-жылы ашылған.
Қарақалпақ мәмлекетлик университетиниң ашылыўы менен 1976 жылы Тарийх-география факультети шөлкемлестириледи. 1993 жылы Юридика ҳәм Тарийх факультетлери болып екиге бөлинеди. 1996 жылы Юридика тарийх факультети болып қайта дүзиледи. 2003 жылы тарийх ҳәм юридика факультетлери өз-алдына факультет болып қәнигелер таярлай баслады. 2011 – жылдан баслап Тарийх ҳәм ҳуқық факультети болып қайта дүзилип, тийкарынан 4 кафедра жумыс алып барды. 2019 жылы тарийх ҳәм юридика факультетлери өз-алдына қайтадан бөлинип, ҳәзирги ўақытта Тарийх факультети болып қәнигелер таярламақта. 1976-2019-жыллар аралығында факультет деканы лаўазымында профессор К.Сарыбаев, профессор Б.Шамамбетов, доцент М.Туребеков, профессор М-Ш.Қыдырниязов, доцент Б.Матмуратов, доцент Ж.Ҳǝкимниязов, доцент А.Алламуратов, доцент Ф.Қутлымуратовлар хызмет көрсетти. 2019-жылдан баслап факультет деканы лаўазымында доцент Саламат Сулайманов ислеп келмекте.
Республикамыздағы илим-изертлеў институтлары ҳәм халық билимлендириў тараўына жоқары қәнигели тарийхшыларды таярлаўда академик С.Камалов, профессорлар К.Мухаммедбердиев, Е.Бижанов, Б.Шамамбетов, В.Ягодин, М-Ш.Қдырниязов, Р.Уразбаева, Қ.Сарыбаев, М.Тилеўмуратов, Ғ.Хожаниязов, доцентлер К.Молдахметов, А.Төреев, Қ.Әметов, А.Төреев, А.Өтемисов, Қ.Қәлимбетов, Х.Есбергенов, О.Қыдырбаева, Б.Ержановалар ҳәм басқалар жемисли мийнет етти.
Факультетте «Археология», «Өзбекстан ҳәм Қарақалпақстан тарийхы» ҳәм «Социаллық пәнлер» кафедраларында ҳәзирги күнде 3 илим докторы, 19 илим кандидатлары ҳәм доцентлер, 21 ассистент оқытыўшылар оқыў ҳәм илимий педагогикалық жумыс алып бармақта.
Тарийх факультети оқыў барысы ҳәм илимий жумысларда үлкен көрсеткишлерге ийе болып, профессор-оқытыўшылары халық аралық, республикалық жойбарлар ҳәм грантлар бойынша жумыс алып бармақта. Жоқары оқыў орынлары профессор-оқытыўшылары арасында өткерилетуғын «Ең жақсы педагог» таңлаўына факультет оқытыўшылары белсенди қатнасып келмекте. Факультетимизде усы күнге шекем 1 Президент стипендианты (2018-жылы Н.Пирназаров), 1 И.Кәримов атындағы мәмлекетлик стипендианты (2017-жылы А.Муратбаева), 1 Наўайы атындағы мәмлекетлик стипендиант, 15 Бердақ атындағы мәмлекетлик стипендия жеңимпазлары жетисип шықты. Бир неше студентлеримиз Өзбекстан Жаслар Аўқамы стипендиясы жеңимпазы болды.
Факультеттиң студентлери ҳәр жылы жоқары оқыў орынлары арасында өткерилетуғын «Тафаккур синовлари» көрик таңлаўына қатнасып, Қарақалпақстан Республикасы басқышында жеңимпаз болып, Өзбекстан Республикасы аймағында өткерилетуғын басқышта белсене қатнасып келмекте.
Факультетимиз студент жаслары ҳəр жылы университеттиң факультетлери арасында өткерилетуғын ҳəр түрли спорт жарысларының белсенди қатнасыўшысы. Спорттың футбол, волейбол, стол тенниси түрлери бойынша ҳəр жылы жеңимпаз болып келмекте.
Тарийхшы қəнигелер ушын ҳəр жыл сайын Археология кафедрасының профессор-оқытыўшылары басшылығында археологиялық илимий-экспедициялар шөлкемлестириў дəстүрге айланды. Хожели райрнында жайласқан Миздакхан археологиялық естелигинде жүргизилип атырған изертлеўлер нəтийжесинде архитектуралық ҳəм мəдений естеликлер ашылды. Ҳəзирги ўақытта бундай тарийхый изертлеў Мойнақ, Қоңырат ҳəм Беруний районларында даўам етип атыр.
2019-жылы факультет қасында Тарийх ҳәм археология медиа орайының ашылыўы тарийх сабақларында жаңа инновациялардың енгизилиўине, алдыңғы информациялық технологиялардан нәтийжели пайдаланыўға имканият жаратты.
2019-жылдан баслап факультетимизде Россия Федерациясының Астрахань мәмлекетлик университети менен биргеликте Жәҳән тарийхы қәнигелиги қос диплом бойынша магистрантлар таярланды.
2019-жылдан баслап университет жанындағы илимий дәрежелер бериўши PhD.03/30./12.2019. Tar.20.05 санлы илимий кеңес 07.00.01-Өзбекстан тарийхы, 07.00.07 – Этнология қәнигеликлеринен тарийх илимлери бойынша философия докторы (PhD)ларын таярлаўда турақлы жумыс ислеп киятыр. Ҳәзирге шекем Өзбекстан тарийхы қәнигелиги бойынша 11, Этнология бойынша 3 тарийх илимлери бойынша философия докторы (PhD) таярланды.
Тарийх факультетиниң қурамында Социаллық пәнлер кафедрасы жумыс алып бармақта. 2005-жылдан баслап бул кафедраға профессор А.Бердимуратова басшылық етип келмекте. Қарақалпақстанда дәслепки философ ҳәм социолог қәнигелерди таярлаў мақсетинде профессор А.Бердимуратованың басламасы менен 2007-жылдан баслап бакалавр басқышында философия ҳәм 2019-жылдан баслап социология бакалавр бағдарлары, ал 2018-жылы болса «Философия» қанигелиги бойынша магистратура ашылған. Ҳәзирги күнде жержүзилик философия илиминиң жетискенликлери ҳәм қарақалпақ халқының руўхый мийрасларына тийкарланып философ қанигелер жетистирилип шығарылмақта. Бул қәнигеликти ийелеген талантлы жасларымыз арасынан қарақалпақ халқының әййемги дәўирден бүгинги күнге шекемги руўхый мәдениятына алдынғы ой-пикир ийелериниң мийрасларына философиялық жуўмақ жасаўға хызмет ететуғын философ қәнигелер таярланады.
Биз жаңадан ашылған философия ҳәм социология қәнигеликлери студентлеринен республикамызға белгили академик Жуманазар Базарбаев, профессорлар Кәримбай Худайбергенов, Тәжен Изимбетов, Полат Сейтов, Алима Бердимуратова, доцентлер Татлымурат Кутымов, Серимбет Сейтимбетов, Меңлибек Бердимуратов, Мақсуд Якубов, Юсупбай Алимбетов, Сапардурды Абаев, Жубатқан Сағындыков ҳәм басқалардың илимий-педагогикалық жумысларын даўам ететуғын философ қәнигелер жетилисетуғынына исенемиз.
С.Сулайманов,
тарийх факультетиниң деканы,
тарийх илимлериниң кандидаты, доцент.
Қарақалпақстан хабар агентлиги