Бизге белгили, басқа мәмлекетлер менен өз-ара пайдалы қатнасықларды избе-из раўажландырыў Өзбекстан сыртқы сиясатының әҳмийетли ўазыйпасы етип белгиленген. Ташкентте болып өткен Ғәрезсиз Мәмлекетлердиң Дослық аўқамына ағза мәмлекетлер таллаў орайларының «Узақ мүддетли бирге ислесиў ушын жаңа күн тәртиби» темасындағы халықаралық конференциясы да усы мақсетке хызмет етеди.
Сыртқы ислер министрлиги, Сыртқы сиясий изертлеўлер ҳәм халықаралық басламалар орайы ҳәм Жәҳән экономикасы ҳәм дипломатиясы университети тәрепинен ҒМДА Атқарыў комитети менен биргеликте шөлкемлестирилген илажда мәмлекетимиздиң жетекши таллаў орайы – Президент жанындағы Стратегиялық ҳәм регионлараралық изертлеўлер институты, Президент администрациясы жанындағы Экономикалық изертлеўлер ҳәм реформалар орайы, Орайлық Азия халықаралық институты, Министрлер Кабинети жанындағы Макроэкономикалық ҳәм регионаллық изертлеўлер институты ўәкиллери қатнасты.
Әнжуманда ҒМДА мәмлекетлеринен Әзербайжан, Беларусь, Қазақстан, Қырғызстан, Россия, Тәжикстан, Түркменстанның жетекши экспертлери де қатнасты.
Дослық аўқамы мәканындағы процесслерди терең таллаў, перспективаны белгилеў, жаңа имканиятларды үйрениў ҳәм турақлы раўажланыў ушын итималлы қәўипти биргеликте баҳалаў конференцияның тийкарғы мақсети еди. Сөйлесиў даўамында улыўма раўажланыўға үлес қосатуғын муўапықластырылған илажлар ҳәм стандарт емес шешимлер ушын усыныслар тыңланды.
Экспертлер экономикалық бирге ислесиўди раўажландырыў, соның ишинде, «жасыл»лыққа өтиў, санаат кооперациясы, саўда, транспорт, энергетика ҳәм азық-аўқат қәўипсизлиги, сондай-ақ, мәдений-гуманитарлық бағдарларға айрықша тоқтады.
2023-жылы Бишкекте болып өткен ҒМДА мәмлекетлери басшылары Кеңеси мәжилисиндеги шығып сөйлеген сөзинде Өзбекстан Президенти Шавкат Мирзиёев өз-ара пайдалы бирге ислесиўди кеңейтиўге қаратылған бир қатар басламаларды алға қойып, соның ишинде, потенциалды баҳалаў ҳәм муўапықластырылған илажларды ислеп шығыў ушын Дослық аўқамының сийрек ушырасатуғын платформасынан пайдаланыў әҳмийетил екенин атап өткен еди. Сол ўақытта мәмлекетимиз басшысы тийисли шәртнаманы қайта көрип шығыўға шақырып, турақлы экономикалық өсиў ҳәм шеклеўлерсиз толық еркин саўда аймағын имканияты барынша тезирек қәлиплестириў зәрүрлигине итибар қаратқан. Ҳәзирги ўақытта басламаларды әмелиятқа енгизиў жолында избе-из жумыс алып барылмақта.
ҒМДА мәмлекетлеринде 240 миллионнан аслам адам, яғный дүнья халқының 3,7 проценти жасайды. Дослық аўқамы жер жүзи аймағының 16 процентин ийелеген. Жалпы ишки өним шама менен 2,5 триллион доллар яки дүньяның ЖИӨниң 2,8 процентине тең, Планетамыздың тәбийғый газ ҳәм көмир резервиниң дерлик 30, нефтьтиң 20, уранның 36, алтынның 20, сүрилетуғын жердиң 13 проценти ҒМДА үлесине туўра келеди.
Дүнья базарындағы жағдай бирге ислесиўши мәмлекетлер ушын энергетика, логистика, транспорт ҳәм санаат кооперациясы тараўларында жаңа имканиятлар ашпақта. Бул процесс альтернатив саўда ҳәм логистика бағдарларын ислеп шығыў, қосымша қун шынжырын муўапықластырыў, экономикада бир-бирин толықтырыў потенциалынан имканият дәрежесинде нәтийжели пайдаланыў менен байланыслы болып, бизнес байланысларын жеделлестириўге хызмет етеди.
Бар потенциалды жүзеге шығарыў ушын бирлеспе шеңберинде сийрек ушырасатуғын көп тәреплемели бирге ислесиў платформасы имканиятынан толық пайдаланыў керек. Нәтийжеде итималлы қәўип биргеликте баҳаланады, муўапықластырылған илажлар көриў ҳәм стандарт емес шешимлер ислеп шығыў мүмкиншилиги кеңейди.
ҒМДА аймағында экологияға байланыслы тийкарғы мәселелерден бири трансшегаралық аймақларда суў ресурсларын ақылғы уғрас бөлистириў ҳәм суўдан үнемли пайдаланыў болып табылады. Орайлық Азияда Аралбойы аймағы, сондай-ақ, регион мәмлекетлерин суў менен тәмийинлеў әҳмийетли машқала болып есапланады. Бул аймақтағы ири дәрьялар бир неше мәмлекеттиң шегарасын кесип өтеди. Соның ушын регионлар аралық қыйын экологиялық машқалаларды шешиўге қаратылған комплексли илажларды ислеп шығыў ҳәм әмелге асырыў бойынша жәмәәтлик ис-ҳәрекетлер оғада үлкен әҳмийетке ийе.
Қалаберди, Дослық аўқамы шеңберинде мәдений-гуманитарлық байланыслар жедел раўажланбақта. ҒМДА майданында жылларға атама бериў әмелияты усы бағдардағы нәтийжели қурал сыпатында көзге тасланбақта.
«Дослық аўқамының мәдений пайтахты» мәмлекетлераралық бағдарламасы бойынша избе-из даўам еттирилмекте. 2024-жылы тарийхый Самарқанд мәденият пайтахты атын алды. Әжайып архитектуралық естеликлери, музей ҳәм театрлары менен белгили бул әййемги қала ҒМДА мәмлекетлери ушын улыўма мәдений мәкан ҳәм қарым-қатнас идеясын алға қойыў ушын қолайлы орын.
Ҳәзирге шекем Самарқандта көплеген әҳмийетли мәдений илажлар – көргизбе, дөретиўшилик кеше, фестиваль, биргеликтеги концерт шөлкемлестирилди. Бул жойбарлар Дослық аўқамы майданында мәдений байланысларды раўажландырыўға әҳмийетли үлес қосып, халықларымыздың аўызбиршилигин, татыўлығын беккемлеўге хызмет етпекте.
Мусулмон Зиё, Рустам Назарматов (сүўрет), ӨзАның хабаршылары