2021 йилнинг 7 январи АҚШ тарихида камдан-кам рўй берадиган воқеа билан тарихда қоладиган бўлди.
Шу куни амалдаги президент Дональд Трампнинг кўп минг кишилик тарафдорлари Капитолий биноси олдида норозилик намойиши уюштиришди. Уларнинг бир қисми бино ичига бостириб кирган. Бу ерда конгрессменлар сайловчилар коллегияси овозини тасдиқлаш ва президент сайлови натижаларига якуний нуқта қўйиш учун тўпланишган эди. Сайловда Демократик партия номзоди Жо Байден ғалаба қилгани маълум.
“CNN” тарқатган хабарга кўра, ушбу тартибсизлик ва Конгресс биносига бостириб кирилиши 1814 йилги Англо-Америка уруши чоғида британияликлар ҳужумидан кейинги АҚШ тарихида илк бор юз берди.
Кўплаб америкаликлар ҳодисани тўнтаришга, исёнга тенглаштириб, кечаётган воқеалар учун жавобгарликни амалдаги президент зиммасига юкламоқда.
Дастлаб АҚШ сенати намойишчилар шовқини остида ўтаётган мажлисни кутилмаганда тўхтатган. Шундан кейин АҚШ вакиллар палатаси ҳам мажлисни тўхтатган ва конгрессменлар хавфсиз жойга кўчирилган. Вице-президент Майк Пенс бинонинг хавфсиз жойига олиб ўтилган.
Нафақат парламент аъзолари, ҳатто, сайловчилар овози қайд этилган бюллетенлар ҳам хавфсиз жойга кўчирилди, дейилади хабарда.
Бинога киришга муваффақ бўлган намойишчилар ўзларини тинч тутишган, селфи қилишган ва телефон билан атрофни суратга олишган.
Конгрессменлар бўлиб ўтаётган воқеаларни қоралаб, намойишчиларни тартибга чақирган.
«Зўравонлик ва анархия ўтмайди, биз қонун томонидамиз. Буларнинг барчаси зудлик билан тўхтатилиши керак», – дея баёнот берди сенатор Том Коттон ижтимоий тармоқда.
АҚШ Вакиллар палатаси спикери Нэнси Пелоси эса Миллий гвардиядан Капитолий биноси ва пойтахт Вашингтонни намойишчилардан тозалашни сўраган.
Трамп Миллий гвардияни Вашингтонда тартиб ўрнатиш учун жўнатишга кўрсатма берди.
У “Twitter” орқали ҳар доимгидек ўз услубида тарафдорларига мурожаат қилди. Давлат раҳбари Вашингтондаги номойишчиларни осойишталикка чақирган.
Аввалроқ эса у ўз тарафдорлари қаршисида чиқиш қилиб, улардан конгресс биносига боришни сўраган эди.
Байден ҳам жим тургани йўқ, албатта. У Вашингтондаги намойишчиларни «демократияга йўл беришга чақирган».
Шундан кейин Трамп намойишчиларга янги даъват билан чиқди ва уларни тартиб сақлашга чақирди.
«Бизда сайловни ўғирлашди, аммо сизлар ҳозироқ уй-уйингизга тарқалишингиз керак. Қонун ва тартиб устувор бўлиши керак. Ҳисларингизни ҳурмат қиламан, лекин уйга кетинг», – деган Трамп ўз видеомурожаатида.
Кечга яқин тартиб посбонлари конгресс биносини номойишчилардан тозалашга муваффақ бўлди.
Полиция маълум қилишича, норозилик намойиши туфайли бир неча ўн киши ҳибсга олинган. Ушланганларнинг бари пойтахтга бошқа штатлардан келишган экан.
Вакиллар палатасининг демократ аъзоси Илхан Омар Вашингтондаги норозиликлар ортидан Дональд Трампга айблов эълон қилиш учун ҳужжат тайёрланаётганини маълум қилди.
«Дональд Трамп вакиллар палатаси томонидан истеъфого чиқарилиши, сенаторлар уни ўз офисидан ҳайдаши керак. Унинг президентлик лавозимида қолишига йўл қўя олмаймиз, бу Республикамизни сақлаб қолиш масаласидир. Биз қасамёдни бажаришимиз лозим», – деб ёзган Омар ўзининг ижтимоий тармоқдаги саҳифасида.
Бошқа бир неча сенатор ҳам Трампнинг жавобгарликка тортилишини маъқулламоқда. Маҳаллий полиция бошлиғи Роберт Конти тартибсизликлар натижасида тўрт киши ҳалок бўлгани ҳақида маълум қилди. Бундан аввалроқ АҚШ ҳарбий ҳаво кучларининг ветерани Эшли Бэббитт оғир жароҳатлангани айтилганди.
«Капитолийдаги полициячиларнинг бири қуролидан бинога бостириб кираётган аёлга қарата ўқ узган. Маҳаллий касалхонага етказилган бўлса-да, унинг ҳаётини сақлаб қолиш иложи бўлмади, дейилади хабарда. Бундан ташқари, Капитолий олдида яна учта ўлим ҳолати қайд этилгани маълм қилинди», – деди Конти.
Айни пайт пойтахтда комендантлик соати жорий қилинган. Сўнгги хабарларга кўра, Вашингтон мэри Муриэл Баузер Трампни қўллаб қувватлаб норозилик акцияси уюштирилгани учун фавқулодда ҳолатни яна 15 кунга узайтирди. Бу ҳақда шаҳар маъмурияти сайтида ёзилган.
Шаҳар мэри чиқарган фармойишга кўра, фавқулодда ҳолат президентликка сайланган Жо Байденнинг инаугурацияси кунигача давом этади. Мамлакат конституциясига биноан ушбу тадбир 20 январда бўлиб ўтиши керак.
Табиийки, АҚШда кечаётган воқеалардан халқаро ҳамжамият, жаҳоннинг таниқли сиёсатчилари хавотирга тушиб, ўз муносабатларини билдиришмоқда.
Масалан, АҚШ собиқ президенти Барак Обама Трампни зўравонлик ва ёлғончиликни рағбатлантиришда айблади. Яна бир собиқ президент, республикачи Жорж Буш бўлаётган воқеаларни «исён», деб атади.
Жумладан, НАТО бош котиби Йенс Столтенберг америка жамоатчилигини сайлов натижаларига амал қилишга чақирди.
Франция ташқи ишлар вазири Жан-Ив Ле Дриан Вашингтонда бўлаётган воқеалар демократияга путур етказишини таъкидлаб, барчани Америка халқи танловини ҳурмат қилишга чақирган.
Буюк Британия ташқи ишлар вазири Доминик Рааб АҚШда ҳукуматни зўравонлик билан топширилишини оқлаб бўлмайди, деди.
Германи ташқи ишлар вазирлиги ўз фуқароларини Вашингтон марказига, айниқса Капитолий тепалигига бормасликка чақирди. У ерда қурол ишлатилиши, отишма содир этилиши мумкин, дейилган баёнотда.
Европа Комиссияси раҳбари Урсула фон дер Ляйен, Европа Кенгаши раҳбари Шарль Мишель ҳам АҚШда ҳукумат тинч йўл билан Жо Байденга ўтишидан умидвор.
Интернет материаллари асосида
Саидмурод РАҲИМОВ тайёрлади, ЎзА