Ушбу масала даставвал сиёсий партиялар фракцияларининг ва Ўзбекистон Экологик ҳаракати депутатлар гуруҳининг, шунингдек, Қонунчилик палатаси масъул қўмитасининг кенгайтирилган мажлисларида атрофлича муҳокама қилинган эди.

Мажлис аввалида депутатлар кейинги йилларда юртимизда бюджет маълумотларининг очиқлиги ва шаффофлигини ошириш, бюджет маблағларининг шаклланиши ҳамда сарфланиши устидан парламент ва жамоатчилик назоратини янада кучайтиришга катта эътибор қаратилаётганини қайд этдилар. Бунинг ёрқин мисоли бўлган мазкур мажлисда Ҳаракатлар стратегиясида ҳамда жорий йилга мўлжалланган Давлат дастурида белгиланган устувор вазифаларни изчил амалга ошириш, жамиятнинг ижтимоий-иқтисодий соҳаларини тубдан ривожлантириш бўйича олиб борилаётган ислоҳотлар иқтисодиётни янгича асосда ташкил этиш, янада эркинлаштириш, ишлаб чиқаришни модернизация ва диверсифиқация қилиш, ҳудудларнинг хомашё ва ресурс салоҳиятидан оқилона фойдаланиш, фаол инвестиция сиёсати юритиш ҳамда бизнес муҳитини яхшилашда кенг имкониятларни яратаётгани таъкидлаб ўтилди. Бунинг натижасида 2019 йилнинг биринчи ярим йиллигида макроиқтисодий барқарорликни ва иқтисодий ўсишнинг юқори суръатларини таъминлашга имкон яратилгани қайд этилди.

Хусусан, 2019 йилнинг биринчи ярмида Давлат бюджети даромадлари ўтган йилнинг мос даврига нисбатан 52,9 фоизга ўсиб, белгиланган режа 108,9 фоизга бажарилди, унинг ялпи ички маҳсулотдаги улуши эса 22,8 фоизни ташкил қилди. Мамлакат ЯИМ қарийб 222,0 трлн. сўмни ташкил этиб, ўтган йилга нисбатан 5,8 фоизга ўсди. Хусусан, тармоқлар таркибида қишлоқ, ўрмон ва балиқ хўжалигининг улуши 27,3 фоиздан 24,3 фоизга камайган бўлса, саноатнинг улуши 27,1 фоиздан 30,3 фоизга, қурилиш улуши 7,3 фоиздан 7,6 фоизга ўсди. Аҳоли умумий даромадлари 153,3 трлн. сўмни ташкил этди ва 2018 йилнинг мос даврига нисбатан 121,7 фоиз номинал ўсишига эришилди.

Йиғилишда мамлакат иқтисодиётини ривожлантириш ҳамда солиқ-бюджет сиёсати соҳасидаги, хусусан солиқ маъмуриятчилигини ва бюджетлараро муносабатларни такомиллаштириш, маҳаллий бюджетлар даромад базасини мустаҳкамлаш борасида амалга оширилган комплекс чора-тадбирлар ўз натижасини бергани қайд этилди. Давлат бюджети даромадлари ижросига тўхталиб ўтган депутатлар ҳисобот даврида Давлат бюджети даромадлари 50 696,9 млрд. сўмни ташкил қилиб, ўтган йилнинг мос даврига нисбатан 52,9 фоизга ўсишга эришилгани, белгиланган режа 4 133,9 млрд. сўмга ортиғи билан ёки 108,9 фоизга бажарилганини ижобий баҳоладилар.

Парламент аъзолари Давлат бюджетининг харажатларига ҳам алоҳида эътибор билан ёндашдилар. Мазкур харажатлар (давлат мақсадли жамғармаларисиз) 55 266,3 млрд. сўмни ташкил қилгани қайд этилди. Ҳисобот даврида Давлат бюджети харажатларининг ижтимоий йўналтирилгани таъминланиб, соҳага умумий харажатларнинг 54,4 фоизи миқдорида маблағлар сарфланган. Бунда асосий эътибор аҳолининг реал даромадларини изчил ошириб бориш ва ижтимоий ҳимоя қилиш, таълим, соғлиқни сақлаш, маданият, илм-фан, адабиёт, санъат ва спорт соҳаларини ривожлантиришга, шаҳар ва қишлоқ жойларда аҳоли турмуш шароитини янада яхшилашни таъминловчи арзон уй-жойлар барпо этиш, ижтимоий инфратузилмани ривожлантириш ҳамда модернизация қилиш бўйича мақсадли дастурларни ўз вақтида молиялаштиришга қаратилгани диққатга сазовордир.

Йиғилишда аҳолининг турмуш шароитини янада яхшилаш, арзонлаштирилган уй-жойлар қуриш сингари ижтимоий аҳамияти юқори бўлган йирик лойиҳаларни амалга ошириш борасида Президентимиз томонидан белгиланган вазифаларни бажариш Давлат бюджети ижросининг устувор йўналишлари бўлгани, биргина “Обод қишлоқ” ва “Обод маҳалла” дастурларининг 2019 йил параметрлари ижроси учун 136,1 млрд. сўм сарфлангани таъкидланди. Бундан ташқари, таълим соҳасига ижтимоий харажатларнинг 54,5 фоизи ажратилгани, соғлиқни сақлаш соҳасига Давлат бюджетидан йўналтирилган маблағлар миқдори 6 630,9 млрд. сўмни ташкил этгани ҳам юқори баҳоланди.

Ижтимоий соҳа ва аҳолини ижтимоий қўллаб-қувватлаш харажатларига Давлат бюджетидан 27 939,6 млрд. сўм миқдорда маблағлар йўналтирилган. Биргина болаликдан ногиронлар учун тўланадиган нафақаларга Давлат бюджетидан 657,5 млрд. сўм маблағ ажратилгани ушбу соҳага эътиборнинг нақадар ортиб бораётганидан далолатдир.

Маҳаллий давлат ҳокимияти органларининг маҳаллий бюджетларни шакллантиришда ва маблағлардан самарали фойдаланишда мустақиллиги ва масъулиятини ошириш борасида амалга оширилган чора-тадбирлар натижасида жорий йилнинг биринчи ярмида маҳаллий бюджетларга 2,6 трлн. сўм миқдорида қўшимча маблағлар туширилган. Бу ўтган йилнинг мос даврига нисбатан қарийб 54 фоизга кўп. Бевосита маҳаллий ҳокимликлар ихтиёрида қолдирилган ушбу маблағлар ҳудудларни ривожлантиришга, жойлардаги мавжуд муаммоларни, ечимини кутаётган масалаларни ҳал этишга сарфлангани кўзланган натижаларни бермоқда.

Шу билан бирга, мажлисда депутатлар бюджет маблағларидан мақсадсиз фойдаланиш, уларнинг ноқонуний ишлатилиши билан боғлиқ айрим камчиликлар ҳам мавжудлигини кўрсатиб ўтдилар. Хусусан, ҳисобот даврида айрим бюджет ташкилотларида маблағларнинг ишлатилиши билан боғлиқ молиявий ҳуқуқбузарликларга йўл қўйгани, айрим тармоқларда тўлов интизомига риоя этилмагани оқибатида дебиторлик ва кредиторлик, айниқса, бюджет олдидаги боқиманда қарздорликнинг юзага келаётгани кескин танқид қилинди. Назорат тадбирлари натижасида бюджет тўғрисида қонун ҳужжатлари бузилиш ҳолатлари аниқланган бюджет ташкилотларининг 154 нафар раҳбар ва мансабдор шахси 111,5 млн. сўм миқдорида маъмурий жавобгарликка тортилиб, улардан 88 млн. сўми ундирилгани бу борада жиддий бош қотириш лозимлигини кўрсатаётганига эътибор қаратилди.

Шундан келиб чиқиб, парламент аъзолари вазирлик ва идоралар, маҳаллий давлат ҳокимияти органлари мансабдор шахсларининг ижро интизомини кучайтириш, Давлат бюджетининг ва давлат мақсадли жамғармалари бюджетларининг келгуси давр учун ўз вақтида, сифатли ижро этилиши устидан қатъий парламент назоратини амалга ошириш муҳим аҳамият касб этишини таъкидлади.

Мажлисда мамлакатимиз асосий молиявий ҳужжатининг ҳисобот давридаги ижроси танқидий-таҳлил руҳида, талабчанлик асосида кўриб чиқилди. Қизғин баҳс-мунозара ва муҳокамалар якунларига кўра, Давлат бюджетининг ва давлат мақсадли жамғармалари бюджетларининг 2019 йил биринчи ярим йиллигидаги ижроси тўғрисидаги ҳисоботни тасдиқлаш ҳақида қарор қабул қилинди.