Қўшма Штатлар 1451-1506 йилларда яшаб ўтган денгизчи-сайёҳ Христофор Колумбнинг Қирол Фердинанд II Арагонский (1452-1516) ва Қиролича Изабелла I Кастильская (1451-1504)га йўллаган Америка кашфиёти ҳақидаги мактуби илк босма нусхаларидан бирини Италияга қайтарди. Бу ҳақда “CNN” хабарида айтилган.
“Ўн йиллар давомида ўғирланган мактубнинг тўртинчи асл нашрини қайтариб олганимиздан жуда хурсандмиз”, деди АҚШ Иммиграция ва божхона назорати директори ўринбосари Патрик Лехляйтнер.
Телеканал ахборотига кўра, артефакт ўтган аср 80-йилларида Марчиана миллий кутубхонасидан ўғирланган. Делавэр штати прокуратураси ва Иммиграция назорати мактубни 2020 йил шахсий коллекцияларнинг биридан топган. Соҳиб “нусханинг жиноий келиб чиқиши ҳақида билмаган”.
Мутахассислар фикрича, артефактнинг нархи 1,3 миллион доллардан ошади.
1493 йил лотин тилида ёзилган хатда Колумб қироллик жуфтлигига “Америка қитъасида дуч келган одамлар, ўсимлик ва ҳайвонот дунёси ҳақидаги таассуротлари”ни ёзган.
Фердинанд ва Изабелланинг сулолавий никоҳи Испанияни бирлаштиришдан бошланган, улар экспедицияни молиялаштиришда иштирок этган. Колумб томонидан Римга юборилган мактубнинг иккита нусхасини шу шаҳарда ношир Стефан Планк чоп этади. Биринчисида хатога йўл қўйилиб, қироличага мурожаат тушиб қолган. Шу ҳафтанинг ўзида Италияга жўнатилган иккинчи нусха «Планк I» нашриётига йўлланади.
Тарихий мактуб қайтарилиши билан боғлиқ бундай воқеалар аввал ҳам кузатилган. 2016 йил Флоренциядаги кутубхонадан ўғирланган Колумбнинг бошқа бир мактуби нусхаси Италияга юборилган. Америка манбалари айтишича, 2007 йилдан бери қирққа яқин мамлакат ва ташкилотга Миср саркофаги, француз расмлари, итальян ҳайкаллари, замонавий Мўғулистон ва Хитой ҳудудида топилган динозавр, ҳатто инсон суяклари каби 20 мингдан зиёд нодир буюм, жисм ва ҳужжат қайтариб берилган.
Аброр ХОН,
ЎзА