Ózbekstan Respublikası Prezidenti Shavkat Mirziyoevtiń basshılıǵında 27-fevral kúni eksportı arttırıw hám importtı qısqartıw boyınsha qoyılǵan wazıypalardıń orınlanıwın, bul baǵdarda tarmaqlardaǵı hám aymaqlardaǵı jumıslardıń jaǵdayın talqılawǵa baǵıshlanǵan videoselektor bolıp ótti.

Oǵan Bas ministr hám onıń orınbasarları, tiyisli ministrlikler menen vedomstvolardıń basshıları qatnastı. Videokonferenciya baylanısı arqalı Qaraqalpaqstan Respublikası, wálayatlar hám Tashkent qalası basshıları, jergilikli hákimlikler, ministrlikler menen vedomstvolardıń aymaqlıq strukturaları, eksportshı kárxanalardıń wákilleri qatnastı.

Májilis sın kózqarasta ótti. Mámleketimiz basshısı eksport rejesin orınlawdaǵı kemshiliklerdi tereń talqılap, tiykarǵı baǵdarlar menen wazıypalardı belgilep berdi.

Búgingi kúnde elimiz ekonomikasın turaqlılastırıw boyınsha áhmiyetli reformalar ámelge asırılmaqta. Básekige shıdamlı ónimler islep shıǵarıw hám eksport etiw ushın zárúr sharayatlar menen imkaniyatlar jaratılmaqta. Biraq usı waqıtqa shekem birde-bir shólkem elimizge kirip kiyatırǵan ónimlerdiń importın talqılamaǵanı, bul tarawda qadaǵalaw ózi boladılıqqa taslap qoyılǵanı sınǵa alındı.

Sonıń ishinde, 2017-jılı importtı qısqartıw rejesi 88 procentke orınlanǵanı jáne bir márte atap ótildi. Mısalı, bir jılda 20 million dollarlıq kir juwıw untaǵı (poroshogi), 13 million dollarlıq iyis sabın, 49 million dollarlıq qurılısta qollanılatuǵın hám sintetikalıq boyawlar, 23 million dollarlıq shokolad import etilgen.

Bul jaǵday ótken jıllarda qabıl etilgen jergiliklilestiriw baǵdarlamaları hesh qanday tiykarǵa iye emes ekenliginen, olar tek ǵana kóz boyawshılıq hám jeńillik ushın xızmet etkeninen dárek emespe, dedi Shavkat Mirziyoev.

Negizinde investiciyalıq joybarlardıń dizimine kóp import etiletuǵın tovarlardı elimizde islep shıǵarıw boyınsha joybarlar kirgiziliwi kerek. Biraq juwapkerler bul ápiwayı haqıyqatqa nemquraydılıq penen qaramaqta.

Májiliste atap ótilgenindey, endi tarawdaǵı jumıslardı shólkemlestiriw hám qadaǵalawdıń pútkilley jańa sisteması engiziledi. Eksporttı shólkemlestiriwge hám monitoring etiwge Bas ministrdiń orınbasarı Nodir Otajanov hám Bas prokurordıń birinshi orınbasarı Erkaboy Tadjievtiń basshılıǵındaǵı topar juwap beredi. Orınlarda eksport penen wálayat hákiminiń jeke ózi hám wálayat prokurorlarınıń birinshi orınbasarları shuǵıllanadı.

Importtı qısqartıw jumısların shólkemlestiriw hám monitoring etiw boyınsha respublikalıq Jumısshı topar da dúzilip, oǵan Bas prokuratura janındaǵı Salıq, valyutaǵa baylanıslı jınayatlarǵa hám jınayıy dáramatlardı legallastırıwǵa qarsı gúresiw departamentiniń baslıǵı basshı etip belgilendi. Áne, usınday jumısshı toparlar aymaqlardı da shólkemlestiriledi hám olarǵa aymaqlıq departament baslıqları basshılıq etedi.

Departamenttiń wazıypaları búgingi kúnniń talapları, import hám eksport máselelerin tártipke salıw kózqarasınan túp-tiykarınan ózgertiledi. Departament elimizden valyuta maqsetsiz shıǵıp ketiwiniń aldın alıw, importtı qısqartıw, onıń ornın basatuǵın jergilikli ónim islep shıǵarıwdı qollap-quwatlaw boyınsha sistemalı jumıslardı shólkemlestiriwi zárúrligi atap ótildi.

Bul jumısshı toparlar orınlarda piyada júrip, eksportshılardı ózine shaqırtıp emes, olarǵa eksport kólemin arttırıwı ushın real járdem beriwi, ónim eksport etip atırǵanlarǵa «jasıl koridor» jaratıp beriwi lazım, dedi Shavkat Mirziyoev. Sonıń menen birge, olar importtı turaqlı talqılap, jergilikli óndiristi rawjlandırıw boyınsha anıq joybarlardı ámelge asırıwǵa hár tárepleme kómek beriwi zárúr. Ministrler hám tarmaqlardıń basshıları da óziniń jumısın tap sol tártipte shólkemlestiredi.

Eksport hám import boyınsha islenip atırǵan jumıslar Bas ministr hám Bas prokurordıń bsshılıǵında háptede eki márte dodalanadı. Máselen, rayonlardaǵı jumısshı toparlar fermerler hám xalıqtıń qıytaq jerlerinde dáramatlı miywe-ovosh egiw, olardı tuqım, qarjı, tógin, janılǵı menen támiyinlew jumısların shólkemlestiriwge kómeklesedi. Hár bir rayonda miywe-ovoshtı eksport etetuǵın kárxana shólkemlestiriw de bul baǵdardaǵı áhmiyetli wazıypalardan esaplanadı.

Májiliste usı jıldıń ótken dáwirinde eksport boyınsha belgilengen rejeler hám berilgen wádeler orınlanbaǵanı atap ótildi. Atap aytqanda, «Ózagrotexsanaatxolding» akcionerlik jámiyeti hám «Ózbekazıqawqatxolding» kompaniyasınıń bul baǵdardaǵı tómen kórsetkishilerine qatań narazılıq bildirildi.

Májiliste eksport boyınsha paydalanılmay atırǵan imkaniyatlar kóp ekeni, olardı iske qosıw ushın juwapkerlerde intalılıq hám bekkem isenim jetispey atırǵanı atap ótildi.

Ásirese, qurılıs materialları hám farmacevtika tarmaqlarında import kólemi eksporttan onlaǵan ese joqarılıǵına itibar qaratıldı. Farmacevtika tarmaǵın rawajlandırıw agentligi, «Ózqurılısmaterialları» akcionerlik jámiyeti basshılarına tiyisli kórsetpeler berildi.

Eksporttı keńeytiw imkaniyatları orınlarda da kóp. Prezident Shavkat Mirziyoevtiń usı jıl yanvar-fevral aylarında Tashkent, Surxandárya, Qashqadárya hám Buxara wálayatlarına saparları waqtında usı aymaqlarda tolıq paydalanılmay atırǵan eksport rezervleri anıqlandı. Sonıń ishinde, Surxandárya wálayatında 95 million, Qashqadáryada 62 million, Buxarada 68 million dollarlıq qosımsha qarjılar júzege shıqtı. Basqa wálayatlarda da úlken eksport potencialı bar.

Sonlıqtan Ministrler Kabineti kompleksleriniń basshıları, Sırtqı sawda ministrligi, Qaraqalpaqstan Respublikası Ministrler Keńesi, wálayatlar hám Tashkent qalası hákimliklerine tarmaqlarda jáne aymaqlarda eksport kólemin keńeytiw boyınsha qosımsha rezervlerdi anıqlaw hám Ministrler Kabinetine usınıslar kirgiziw boyınsha tapsırma berildi.

Eksport kólemin keńeytiw esabınan bar rezevrlerdi iske qosıw boyınsha áhmiyetli baǵdarlar belgilendi.

Sonıń ishinde, «Óztoqımashılıqsanaat» associaciyasına hám wálayat hákimliklerine eksport rejesin hár bir kárxana, jańa quwatlıqlar boyınsha ayma-ay orınlaw boyınsha «jol kartaları»n islep shıǵıw wazıypası qoyıldı. Onda 2018-jılǵa tastıyıqlanǵan investiciyalıq joybarlar sheńberinde názerde tutılǵan jańa óndirislik quwatlıqlardı múddetinen burın iske qosıw hám joybarlaw quwatlılıǵına shıǵıw, jańa bazarlardı iyelew hám shet elli qarıydarlar menen shártnamalar dúziw máselelerine ayrıqsha itibar qaratıldı.

Eń úlken potencialǵa iye tarawlardan jáne biri – turizmde túsimdi kóbeytiw, turistler baratuǵın barlıq obektlerge turniket arqalı hám tólem tiykarında kiriw sistemasın engiziw zárúrligi atap ótildi.

«Ózbekstan temir jolları» akcionerlik jámiyeti hám «Ózbekstan hawa jolları» milliy aviakompaniyasınıń rejedegi eksport kólemin sezilerli dárejede arttırıw, 2018-jıl eksport baǵdarlaması joybarına tiyisli ózgerisler kirgiziw zárúrligi kórsetip ótildi.

Bıyıl jılı miywe-ovosh ónimleriniń eksportın ótken jılǵa salıstırǵanda 2 esege arttırıw belgilengen. Bul ushın aymaqlarda avgust piyazı, chesnok, toqsan bastı eginlerdiń zúráátin óz waqtında hám tolıq jıynap alıw, olardı shet elge satıwdı shólkemlestiriw zárúr. Miywe-ovoshqa qánigelesken aymaqlardıń potencialınan tolıq paydalanıw, paxta hám ǵálleden bosaytuǵın qosımsha 150 gektar jerge dáramatlı eginler egiw, iri eksportshı shólkemlerge qosımsha egislik jerlerdi ajıratıw, zamanagóy teplicalar, muzlatqıshlı qoymaxanalar hám qayta islew kárxanaların shólkemlestiriw kerek.

Usı múnásibet penen Bas ministrdiń orınbasarlarına hám hákimlerge barlıq aymaqlarda tastıyıqlanǵan 2018-jılı miywe-ovosh, palız, júzim hám sobıqlı ónimler jetistiriwdi kóbeytiw, qayta islew, eksport kólemlerin keńeytiw hám ishki tutınıwdı támiyinlew, azıq-awqat joybarların ámelge asırıw jáne tarawdı rawajlandırıw boyınsha kompleksli ilajlar baǵdarlamasın tolıq orınlaw boyınsha kórsetpeler berildi.

Tovarlardı saqlaw, eksportqa tayarlaw hám tasıw boyınsha kompleksli xızmetler kórsetetuǵın zamanagóy logistika orayların shólkemlestiriw boyınsha anıq «jol kartaları»n tastıyıqlaw zárúrligi atap ótildi.

Ónimlerdi shet elge elektron sawda maydanshaları arqalı satıw boyınsha da zamanagóy mexanizmler engiziw zárúr. Sonlıqtan Qubla Koreya menen birgelikte 2019-jıl 1-yanvardan baslap, shet elli qarıydarlarǵa jergilikli eksportshı kárxanalardıń tovarların satıp alıw imkaniyatın beretuǵın Ózbekstan milliy sawda elektron maydanshasın iske túsiriw boyınsha tapsırma berildi.

Elimizde qanday eksportshı kárxanalar bar ekeni hám olardıń qanday tovarlar islep shıǵaratuǵın haqqında shet elli kompaniyalar da, jergilikli kárxana hám mámleketlik vedomstvolar da málimleme alatuǵın tolıq dárek joq ekenine itibar qaratıldı. Sonlıqtan hár bir eksportshı kárxana haqqındaǵı elektron málimlemeler bazasın qáliplestiriw, olardıń ónimleri, marketing izertlewleri, eksport kólemi sıyaqlı maǵlıwmatlardı óz ishine alatuǵın elektron pasport engiziw wazıypası qoyıldı.

Májiliste Ministrler Kabinetiniń kompleksleri, ministrlikler hám vedomstovlardıń, xojalıq birlespeleriniń hám aymaqlar basshılarınıń esapları tıńlandı hám dodalandı.

Prezident Shavkat Mirziyoev elimizdiń eksport potencialın arttırıw, eksportshı kárxanalardı hám isbilermenlerdi hár tárepleme qollap-quwatlaw boyınsha anıq tapsırmalar berdi.

ÓzA