Эрон Суриядаги консулхона биносига уюштирилган ракета ҳужумига жавобан, якшанба кечаси Исроил ҳудудига тўғридан-тўғри ҳаво зарбалари бериши ортидан жаҳон бозоридаги айрим стратегик маҳсулотлар нархида салбий ўзгариш кузатилди.
Эрон уюштирган зарбалар шу куннинг ўзидаёқ жаҳон бозорида “қора олтин” нархининг 0,3-0,4 фоизга ошишига сабаб бўлди.
Масалан,“Brent” маркасининг июнь ойидаги нархи кескин кўтарилиб, бир баррель нефть нархи 90,48 долларга етган. “WTI” маркасининг май ойи учун фьючерс нархлари 0,28 фоизга ортган ва 85,69 доллар қилиб белгиланган.
Якшанба воқеаси олтин нархига ҳам ўз таъсирини кўрсатмоқда. Сўнгги савдо кўрсаткичлари шундан далолат бермоқдаки, ҳужумдан кейин олтин нархи 1 фоизга қимматлашиб, бир троя унцияси учун 2 минг 400 доллар тўланган.
Нью-Йоркдаги “Comex” савдо биржасида бир троя унция олтиннинг нархи 25,3 долларга қимматлашган ва 2 минг 385,25 долларга чиққан. Кумуш нархи ҳам 1,48 фоизга ошган.
Эроннинг БМТ Хавфсизлик кенгашидаги доимий вакили Амир Саид Ираванийнинг баёнот беришича, Исроилга уюштирилган ҳарбий амалиёт Эроннинг ўзини-ўзи ҳимоя қилиш ҳуқуқи доирасида амалга оширилган.
-Мазкур ҳаракат Исроил Эроннинг Суриядаги консулхона биносига ҳужумига мутаносиб ва тенг жавоб чораси бўлди, -деди у.
Эронлик дипломатнинг таъкидлашича, зарбалар аниқ бўлиб, фақат ҳарбий нишонларга қаратилган ва жуда аниқлик ҳамда вазиятнинг кескинлашиб кетиши хавфини камайтирган ҳолда, тинч фуқаролар учун зарар етказмайдиган даражада амалга оширилди.
Шунингдек, Эрон томони Исроилга ҳужум уюштирганда қандай қуроллардан фойдаланганини ҳам маълум қилган. Рўйхатда “Шаҳед-136” камикадзе дронлари, “Имад” баллистик ракеталари ҳамда “Павеҳ” қанотли ракеталари кўрсатилган. Бироқ “Fox News” телеканалининг хабар беришича, Эрон учирган баллистик ракеталарнинг 50 фоизи ҳавога кўтарила олмаган ёки нишонга етиб бормаган.
“Кан 11” телеканалининг маълум қилишича, АҚШ Президенти Жо Байден қўнғироғидан кейин Исроил жавоб чораларини кўришни тўхтатган. Жо Байден Исроил Бош вазири Биньямин Нетаньяху билан телефонда суҳбатлашиб, вазиятни кескинлаштирмасликка кўндирган.
БМТ Бош котиби Антониу Гутерреш Эроннинг Исроилга уюштирган ҳужумидан кейин Хавфсизлик Кенгашида бўлиб ўтган мажлисда иштирокчиларга исталган давлатга, шунингдек, дипломатик объектлар дахлсизлигига куч ишлатиш тақиқланганини эслатди.
-БМТга аъзо барча давлатлар шуни билиши керакки, ҳар бир мамлакатнинг ҳудудий яхлитлигига ёки сиёсий мустақиллигига қарши куч ишлатиш БМТ низоми билан тақиқланган, -деди Бош котиб.
Шунингдек, у 1 апрелда Дамашқдаги Эрон консулхонаси биносига уюштирилган ҳужумни қоралаб, дипломатик ва консуллик объектлари ҳамда унинг ходимлари дахлсизлиги тамойилига ҳар қандай ҳолатда ҳам амал қилиниши кераклигини яна бир бор эслатган.
Маълумки, жаҳон биржалари сайёрамизнинг исталган минтақасида рўй бераётган салбий ҳодисаларга, хоҳ у сиёсий беқарорлик ёки табиий офат бўлсин ўта сезувчан бўлади. Эрон уюштирган ҳужумлар атрофида юзага келган сиёсий баҳс-мунозаралар, таҳлиллар Исроилнинг ҳам жавоб бериш эҳтимоли билан боғлиқ хавотирлар ҳам шубҳасиз, жаҳон савдосига, стратегик маҳсулотлар нархига таъсир кўрсатмасдан қолмайди. Қолаверса, шундоғам Қизил денгиздан ўтувчи савдо йўли хусийлар томонидан тўсиб қўйилди. Осиёдан жўнатилган юк кемалари энди Африка қитъасини айланиб Атлантика океани орқали Европа бозорига етказилмоқда ёки Европадан Осиёга қатнаётган кемалар ҳам худди шу серхаражат йўлакларни танлашга мажбур бўлмоқда. Буларнинг барчаси маҳсулотлар нархига таъсир қилмасдан қолмайди, албата.
Агар Эрон-Исроил зиддияти чуқурлашиб кетса, мазкур муаммо янада кескинлашиши турган гап, чунки Форс кўрфази ҳам жаҳон савдо йўлларининг муҳим тармоғи эканини унутмаслик керак.
С.Раҳимов, ЎзА