Норма ижодкорлиги мамлакатимизда тобора ривожланиб бораётган ҳуқуқий соҳалардан биридир. Бу борада тизимли ишлар амалга оширилмоқда. Хусусан, “ақлли тартибга солиш” модели, тартибга солиш таъсирини баҳолаш, “пакет” принципи, норматив-ҳуқуқий ҳужжатларни коррупцияга қарши, гендер-ҳуқуқий ва илмий лингвистик экспертизаси каби турлари ҳамда норматив-ҳуқуқий ҳужжатларни тўғридан-тўғри амал қилувчи қонун ҳужжатлари сифатида қабул қилиш тизимига ўтилаётгани шулар жумласидандир.
Шу йил 14 ноябрда Олий Мажлис Қонунчилик палатаси томонидан Адлия вазирига норма ижодкорлиги фаолиятини такомиллаштириш бўйича амалга оширилаётган ишлар юзасидан парламент сўрови юборилган эди. Қонунчилик палатасининг бугунги мажлисида Адлия вазири А.Тошқуловнинг ушбу парламент сўровига жавоби муҳокама қилинди.
Қайд этилганидек, ўтган даврда Қонунчилик палатасининг тегишли қўмитаси томонидан норма ижодкорлиги фаолиятини такомиллаштириш юзасидан қатор назорат-таҳлил тадбирлари амалга оширилди. Соҳага оид норматив-ҳуқуқий ҳужжатлар ўрганилиб, ҳудудларда аҳолини ўйлантираётган масалалар таҳлил қилинди.
Ўрганишлар натижалари юзасидан шакллантирилган парламент сўровига берилган жавобда қуйидагилар қайд этилган. 2023 йилнинг тўққиз ойи давомида Адлия вазирлигига 210 та қонун лойиҳаси тақдим этилган бўлиб, шундан 186 таси ҳуқуқий экспертизадан ўтказилган, 24 таси эса Вазирлар Маҳкамасининг Регламентига мувофиқ ҳолда тақдим этилмагани сабабли ҳуқуқий экспертизадан ўтказилмасдан қайтарилган.
Ҳуқуқий экспертизадан ўтказилган норматив-ҳуқуқий ҳужжатлар лойиҳаларининг 135 тасига розилик имзоси қўйилган, 51 таси розилик имзоси қўйилмасдан эътирозлар билан қайтарилган. Мисол учун, Уй-жой коммунал хизмат кўрсатиш вазирлиги (Қурилиш ва уй-жой коммунал хўжалиги вазирлиги) томонидан ишлаб чиқилган “Кўп квартирали уйларни бошқариш тўғрисида”ги қонун лойиҳасини тайёрлашда «Норматив-ҳуқуқий ҳужжатлар тўғрисида”ги қонун ҳамда у билан тасдиқланган Норматив-ҳуқуқий ҳужжат лойиҳаларини, шунингдек, уларга илова қилинадиган ахборот-таҳлилий материалларни юридик-техник жиҳатдан расмийлаштиришнинг Ягона услубиёти талабларига риоя этилмагани боис, қайта ишлаш учун қайтарилган.
Ушбу даврда ҳуқуқий экспертизадан ўтказилган 186 та қонун лойиҳасига қонунчилик ҳужжатларига номувофиқлиги юзасидан 612 та, қонунчилик техникаси қоидаларига риоя этилмагани бўйича 193 та эътироз билдирилган. Шунингдек, мазкур қонун лойиҳалари юзасидан 20 та ҳолатда ҳаволаки нормаларнинг асослантирилмагани бўйича эътирозлар билдирилган.
2023 йилнинг 9 ойи давомида Қишлоқ хўжалиги вазирлигининг 49, Қурилиш ва уй-жой коммунал хўжалиги вазирлигининг 45, Рақамли технологиялар вазирлигининг 45, Иқтисодиёт ва молия вазирлигининг 42 фоиз лойиҳалари қонунчилик ҳужжатлари ва юридик-техника қоидаларига зид эканлиги, коррупциявий омиллар мавжудлиги ва бошқа эътирозлар билан қайтарилган. Қонунчилик ҳужжатлари ва юридик-техника қоидаларига зид ҳамда коррупциявий омиллар мавжуд бўлган лойиҳалар киритилгани сабабли Маданият ва Рақамли технологиялар вазирликларига тақдимномалар киритилган.
Бундан ташқари, идоравий норматив-ҳуқуқий ҳужжатларни юқори юридик кучга эга бўлган қонунчилик ҳужжатларига ўтказиш, ўхшаш муносабатларни тартибга солувчи ҳужжатларни унификация қилиш ва “тартибга солиш гильотинаси” усулини қўллаган ҳолда амалда ўз аҳамияти ва долзарблигини йўқотган ҳужжатларни бекор қилиш бўйича сўнгги йилларда тизимли ишлар амалга ошириб келинмоқда. Хусусан, 2021-2022 йиллар ҳамда 2023 йилнинг 9 ойи давомида 802 та идоравий норматив-ҳуқуқий ҳужжат ўз кучини йўқотган деб топилган. Уларнинг 330 таси яхлит, 472 таси ўзгартириш ва қўшимчалар киритиш тўғрисидаги идоравий норматив-ҳуқуқий ҳужжатлар ҳисобланади. Парламент сўровига келган жавобда келтирилганидек, Норматив-ҳуқуқий ҳужжатларнинг коррупцияга қарши экспертизаси амалиётини мувофиқлаштириш борасида ҳам қатор ишлар амалга оширилган. Жумладан, 2023 йилнинг 9 ойи давомида 1 минг 521 та норматив-ҳуқуқий ҳужжат лойиҳалари коррупцияга қарши экспертизадан ўтказилганда, уларнинг 228 тасида 350 та коррупциявий омиллар аниқланган ҳамда лойиҳа ишлаб чиқувчиларига уларни бартараф этиш бўйича тегишли таклифлар берилган.
Мажлисда парламент сўровига жавоб маълумот учун қабул қилинди.
М.Комилова, ЎзА