Яқинда Ўзбекистон Миллий ахборот агентлиги сайтида Ўзбекистон Республикаси Адлия вазирлиги томонидан Соғлиқни сақлаш вазирлиги тизимида давлат хизматларини кўрсатишда 5,7 мингдан ортиқ қонун ҳужжатини бузиш ҳолатлари аниқланган мақола ва видеорепортаж https://uza.uz/posts/495426 эълон қилинди.
2021 йилда Ўзбекистон Республикаси Коррупцияга қарши курашиш агентлиги Соғлиқни сақлаш вазирлигини мамлакатдаги энг кўп коррупция ҳолатлари учраган идора деб эълон қилди…
Афсуски, бу вазирлик мансабдор шахсларининг тиббиёт ташкилотларига лицензия бериш бўйича йўл қўйган бошқа қонунбузарликлари ҳам йўқ эмас.
Маълумки, 2021 йил 14 июлдаги Ўзбекистон Республикасининг “Лицензиялаш, рухсат бериш ва хабардор қилиш тартиб-таомиллари тўғрисида”ги қонун билан лицензия бериш соҳасида қатор рухсат бериш ҳужжатлари бекор қилинди, бюрократик жараёнлар либераллаштирилди.
Хусусан, Қонуннинг 10-моддаси билан юридик шахсларнинг алоҳида филиаллари ва ваколатхоналарига лицензия бериш олдинги тартиби бекор қилинди. Жумладан, унга кўра, лицензиялаш, рухсат бериш ҳамда хабардор қилиш тартиб-таомилларини юридик шахсларнинг филиаллари ва ваколатхоналари томонидан амалга ошириш: юридик шахслар томонидан ташкил этилган филиаллар ва ваколатхоналар учун алоҳида лицензиялар ҳамда рухсат этиш хусусиятига эга ҳужжатлар олиш талаб этилмайди. Бунда юридик шахслар томонидан аввал олинган лицензияларда ва рухсат этиш хусусиятига эга ҳужжатларда ваколатли органлар томонидан мазкур ҳужжатларга ўзгартишлар киритилган ҳолда филиаллар ва ваколатхоналарнинг манзиллари кўрсатилади.
Бироқ, хусусий тиббий ташкилотларни ҳам ўз ичига олган юридик шахсларнинг филиалларига лицензия бериш эски тизимини тўхтатиш ўрнига Соғлиқни сақлаш вазирлигининг лицензилаш бошқармаси бугунги кунгача юридик шахсларнинг филиалларига лицензия бериш, бундай ҳатти ҳаракатларга рози бўлмаганларга нисбатан қаттиқ жазо чораларини қўллаш амалиётини давом эттирмоқда.
Давлат-хусусий шериклик лойиҳаси асосида амалга оширилаётган “Тошкент шаҳридаги марказлашган клиник-диагностика лабораторияси” бўйича «Intermed innovation» МЧЖ ҚК Британия операторига нисбатан Оператор филиалида тибий лицензиянинг бўлмагани боис, 90 миллион сўм (300 БҲМ) жарима солиниши бундай ҳолатнинг ёрқин мисолидир.
Бунда Тошкент вилоятининг Чирчиқ шаҳридаги 3-сонли оилавий шифохонанинг намуна олиш пунктида оператор жаримага тортилган ва унинг тиббий фаолият билан шуғулланишга бўлган амалдаги лицензиясини бекор қилинган.
Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2022 йил 26 январдаги №ПҚ-102-сонли қарори ва лойиҳа ҳужжатларига мувофиқ, Оператор Тошкент шаҳри ва Тошкент вилоятидаги бириктирилган 178 поликлиниканинг ҳар бирида юридик шахс ташкил этмаган ҳолда, Тошкент шаҳрида марказий лаборатория ва биоматериалларни қабул қилиш пунктлари филиаллари кўринишидаги марказлаштирилган лаборатория хизмати тизимини яратган.
Ўзбекистон Республикаси Фуқаролик кодекси 47-моддасига кўра, ваколатхона юридик шахснинг у турган ердан ташқарида жойлашган, юридик шахс манфаатларини ифодалайдиган ва уларни ҳимоя қиладиган алоҳида бўлинмасидир. Филиал эса юридик шахснинг у турган ердан ташқарида жойлашган ҳамда унинг барча вазифаларини ёки вазифаларининг бир қисмини, шу жумладан, ваколатхона вазифаларини бажарадиган алоҳида бўлинмасидир.
Агар қонунда бошқача тартиб белгиланган бўлмаса, ваколатхона ва филиаллар юридик шахс ҳисобланмайди. Улар ўзларини ташкил этган юридик шахс томонидан мол-мулк билан таъминланадилар ҳамда у тасдиқлаган низомлар асосида иш олиб борадилар. Ваколатхона ва филиалларнинг раҳбарлари юридик шахс томонидан тайинланади ҳамда унинг ишончномаси асосида иш олиб боради.
Соғлиқни сақлаш вазирлиги ва «Intermed innovation» МЧЖ ҚК ўртасида 2021 йил 24 сентябрда имзоланган Операторлик келишувининг 2.2 бандига кўра, Соғлиқни сақлаш вазирлиги “Операционная компания, Концессион битимнинг №12 – Иловасидаги барча муҳим шартларга риоя қилган ҳолда, тиббий фаолиятни амалга ошириш учун барча зарур лицензия ва рухсатномаларга эгалик қилади”, деб тасдиқланган.
Операторлик келишуви имзоланган пайтда «Intermed innovation» МЧЖ ҚК Тошкент шаҳри ва Тошкент вилоятидаги 178 поликлиникада лаборатория фаолиятини амалга ошириш учун №22947769 – сонли битта лицензияси бор эди.
Операторда битта лицензиянинг бўлиши учун Соғлиқни сақлаш вазирининг №237 ва 02 – сонли буйруқлари билан Оператор филиалларида ишлашни бошлаш учун Соғлиқни сақлаш вазирлигининг рухсат беришига етарлича асос бўлди.
Бу ажабланарли эмас, чунки (юқорида қайд этиб ўтилганидек) Ўзбекистон Республикасининг 2021 йил 14 июлдаги “Лицензиялаш, рухсат бериш ва хабардор қилиш тартиб-таомиллари тўғрисида”ги қонунининг 10-моддасига кўра, юридик шахслар томонидан ташкил этилган филиаллар ва ваколатхоналар учун алоҳида лицензиялар олиш талаб этилмайди, фақат битта лицензиянинг ўзи кифоя.
Қонуннинг ушбу талабига қарамай, чамаси вазирликнинг лицензия бериш бошқармаси раҳбари, Соғлиқни сақлаш вазири ўринбосари жаноб У.Собиров олдинги режимда олиши мумкин бўлган Оператор филиаллари учун 178 лицензия бўйича кам тушум олган ва Операторни филиаллари учун лицензиялар олишга мажбур қилган. Бу ҳақда жаноб У.Собиров 2022 йил давомида Операторга мунтазам равишда юборган вазирликнинг ёзма хабарида маълум қилган.
2022 йилда Оператор ўз лицензиясини қайта расмийлаштирди ва mygov.uz электрон тизими орқали Тошкент шаҳридаги 79 поликлиникани Оператор филиаллари сифатида киритди. Бироқ, Оператор 2022 йил ноябрь ойида Тошкент вилоятидаги 99 поликлиникани mygov.uz электрон тизимига киритиш тўғрисида аризалар – билдиришномалар берганда, давлат поликлиникалари учун янги лицензия олиш бўйича рад жавобларини ола бошлаган.
2022 йил 10 окбярдаги №26538304-сонли билдиришномага биринчи рад жавоби филиаллар – поликлиникалар манзилларини нотўғри кўрсатилгани сабаб бўлган, №26511813-сонли иккинчи рад жавоби – ускуналар ва моддий техник базанинг йўқлиги (бунга поликлиниканинг ўзи жавоб беради), № 31113797-сонли учинчи рад жавоби поликлиникаларда ажратилган хоналарнинг санитар талабларига мос келмаслиги, № 43129260-сонли тўртинчи рад жавоби техника бўйича электр техника хавфсизлиги ҳужжатларининг йўқлиги, №43129261-сонли бешинчи рад жавоби ўлчов асбобларининг йўқлиги сабаб қилиб кўрсатилган.
Эътиборлиси, Ўзбекистон Республикасининг “Лицензиялаш, рухсат бериш ва хабардор қилиш тартиб-таомиллари тўғрисида” қонуннинг 29-моддасига мувофиқ, “камчиликларни бартараф этиш тўғрисидаги хабарномада кўрсатилмаган янги асослар бўйича лицензия ёки рухсат этиш хусусиятига эга ҳужжат беришни рад этилишига йўл қўйилмайди”.
Бироқ, Операторга аризалар – Тошкент вилоятидаги 99 поликлиникани ягона лицензияга киритиш бўйича берилган барча рад жавоблари бир-бирига боғлиқ бўлмаган турлича янги сабабларга асосланган. Ушбу сабаблар бартараф этилганда, рад жавоби учун янада қийин сабаблар топилган.
Операторнинг лицензияни қайта расмийлаштиришида рад жавоблари беришнинг сунъий тизимини яратган ҳолда вазир ўринбосари У.Собиров 2023 йил 1 мартдаги №33-05606 –сонли ўз қарори билан «Intermed innovation» МЧЖ ҚКни Тошкент вилоятининг Чирчиқ шаҳридаги 3-сонли оилавий полинлиникасида тиббий фаолият билан шуғулланиш учун лицензия йўқлиги учун 90 миллион сўм миқдорида жаримага тортди.
Қайд этиш жоизки, қонунда кўрсатилганидек, филиалдаги фаолиятни хабардор қилиш тартибини бузганлик учун эмас, Оператор филиалида – Тошкент вилояти, Чирчиқ шаҳридаги 3-сонли оилавий поликлиникада тиббий фаолият билан шуғулланиш учун лицензия йўқлиги учун жаримага тортилган эди. У ерда лаборатория эмас, намуна олиш пункти жойлаштирилган.
Юқорида қайд этилганидек, “Лицензиялаш, рухсат бериш ва хабардор қилиш тартиб-таомиллари тўғрисида”ги Қонуннинг 10-моддасида филиаллар учун лицензия олиш бекор қилинган. Бироқ, бу вазир ўринбосари, кейинчалик суд томонидан эътиборсиз қолдирилган.
«Intermed innovation» МЧЖ ҚК жорий йилнинг 4 июнь куни юридик шахснинг филиал учун алоҳида лицензия олиш зарурати масаласига ойдинлик киритиш учун Адлия вазирлигига мурожаат қилди.
Адлия вазирлигининг 2023 йил 19 июндаги №25/8-3/5-3490 ёмза жавобида “Ўзбекистон Республикасининг “Лицензиялаш, рухсат бериш ва хабардор қилиш тартиб-таомиллари тўғрисида”ги қонуннинг 10-моддасига кўра, “Юридик шахслар томонидан ташкил этилган филиаллар ва ваколатхоналар учун алоҳида лицензиялар ҳамда рухсат этиш хусусиятига эга ҳужжатлар олиш талаб этилмайди”, деб аниқлик киритди.
Шу билан, У.Собировнинг Оператор филиалида – Тошкент вилоятининг Чирчиқ шаҳридаги 3-сонли оилавий полинлиникасида тиббий фаолият билан шуғулланиш учун лицензия йўқлиги учун 90 миллионов сўм миқдорида жаримага тортиш тўғрисидаги қарорининг ноқонуний эканига яна бир бор ишонч ҳосил қилдик.
Ўзбекистон Республикаси Президентнинг ПФ-6257-сонли “Коррупцияга қарши муросасиз муносабатда бўлиш муҳитини яратиш, давлат ва жамият бошқарувида коррупциявий омилларни кескин камайтириш ва бунда жамоатчилик иштирокини кенгайтириш чора-тадбирлари тўғрисида”ши фармонида “кўрилаётган тизимли чораларга қарамасдан, бюджет маблағларидан фойдаланиш, давлат харидлари, капитал қурилиш, лицензия ва рухсатномаларни олиш, банк кредитларини ажратиш, ишга қабул қилиш каби йўналишларда коррупция ҳолатлари сақланиб қолмоқда”, дейилади.
«Intermed innovation» МЧЖ ҚК ваколатли назорат органлари Соғлиқни сақлаш вазирлигининг мансабдор шахси томонидан юридик шахс филиалларига алоҳида лицензияларни ноқонуний талаб қилиш бўйича аниқланган қонунбузарликларга ҳамда билдиришномалар – юридик шахсларнинг филиаллар очишга ариза топширишда соғлиқни сақлаш давлат хизматларини кўрсатиш тизимида юзага келган ўзбошимчаликларга эътибор қаратадилар, деб умид билдиради.
«Intermed innovation» МЧЖ ҚК
P.S:
Мазкур мурожаатда ҳам «Intermed innovation» масъулияти чекланган жамияти қўшма корхонасининг юртимиз аҳолиси манфаати йўлида соғлиқни сақлаш соҳасига инвестиция киритгани, салмоқли натижаларга эришаётгани, бироқ айрим мансабдор шахсларнинг «ўйинлари» қурбони бўлаётгани қаламга олинган эди. Аммо, афсуски, Соғлиқни сақлаш вазирлиги масъуллари бу чиқишларга негадир панжа орасидан қараб келмоқда. Агар вазирликда бу масаларларга нисбатан бирор асос бўлса, жавоб қайтариши керак эмасми? Иккинчи томон фикри учун ЎзА минбар беришга тайёр. Кутамиз.