Ўзбекистон халқ шоири

Шукрулло Юсупов

Ўзбек адабиёти ва маданияти оғир жудоликка учради. Ўзбекистон халқ шоири, атоқли адиб ва драматург Шукрулло Юсупов шу йил 19 июль куни 99 ёшида вафот этди.

Шукрулло Юсупов 1921 йил 2 сентябрь куни Тошкент шаҳрида туғилди. 1944 йили Тошкент давлат педагогика институти (ҳозирги Тошкент давлат педагогика университети)ни ўзбек тили ва адабиёти ўқитувчиси мутахассислиги бўйича тамомлади.

Меҳнат фаолиятини Тошкент шаҳридаги 1-ўрта мактабда ўқитувчиликдан бошлаб, кейинчалик Ўрта Осиё давлат университети (ҳозирги Мирзо Улуғбек номидаги Ўзбекистон Миллий университети) аспиранти, Ўзбекистон Ёзувчилар уюшмаси адабий маслаҳатчиси, Ғафур Ғулом номидаги Адабиёт ва санъат нашриёти муҳаррири каби вазифаларда самарали фаолият кўрсатди.

Шукрулло Юсупов улкан ижод ва ҳаёт йўлини босиб ўтган ҳассос шоир, носир ва драматург сифатида ўзининг сермазмун асарлари билан адабиёт ва санъатимиз ривожига муносиб ҳисса қўшди. Қарийб саксон йиллик ижодий фаолияти давомида яратилган “Ҳаёт илҳомлари”, “Умрим борича”, “Инсон ва яхшилик”, “Зарралар”, “Инсон – инсон учун”, “Суянчиқ”, “Яшагим келади”, “Сенинг бахтинг”, “Баҳор совғаси”, “Юлдузлар” каби шеърий тўпламлари, “Чоллар”, “Икки қоя”, “26-тонготар” достонлари, “Жавоҳирлар сандиғи” насрий китоби адабиётимиз хазинасидан мустаҳкам ўрин эгаллади.

Бу асарларда халқимизга хос бўлган эзгу фазилатлар, маънавий-ахлоқий қадриятлар, она Ватанга муҳаббат ва садоқат туйғулари юксак маҳорат билан тараннум этилган.

Атоқли шоирнинг кўплаб баркамол, бадиий етук асарлари қорақалпоқ, қозоқ, қирғиз, озарбайжон, рус, турк, араб каби ўнлаб тилларга таржима қилиниб, нашр этилди.

Серқирра адиб драматургия жанрида ҳам самарали ижод қилди. Унинг қаламига мансуб “Табассум ўғрилари”, “Хатарли йўл”, “Ўғрини қароқчи урди”, “Ҳасрат боғи” каби драмалар республикамиз ва хорижий мамлакатларнинг театрларида катта муваффақият билан саҳналаштирилди.

Шукрулло К.Гоцци, Ш.Петефи, Т.Шевченко, Қ.Қулиев ва бошқа бир қатор хорижий шоир ва драматургларнинг асарларини она тилимизга таржима қилиб, турли халқлар ўртасидаги маънавий ришталарни кучайтиришга катта ҳисса қўшди.

Адиб ўтган асрнинг эллигинчи йиллари бошида бир гуруҳ зиёлиларимиз қаторида сиёсий қатағонга учради. Кейинчалик номи ва ижоди тўла оқланиб, адабиётимиз ривожи йўлида фаол ижод қилди. Ёзувчи “Кафансиз кўмилганлар” романида ана шу даврда халқимиз бошига тушган оғир синов ва адолатсизликларни ҳаётий мисоллар асосида ҳаққоний тасвирлади.

Шукрулло Юсупов Ўзбекистон мустақиллигини катта қувонч билан кутиб олди. Бу даврда самарали ижод қилиш билан бир қаторда, ижтимоий ҳаётимизда ҳам фаол иштирок этиб, мамлакатимиз мустақиллигининг маънавий-маърифий асосларини мустаҳкамлаш йўлида сидқидилдан хизмат қилди. Истиқлол йилларида нашр этилган “Қасосли дунё” бадиий-публицистик тўплами ва “Тирик руҳлар” деб номланган хотира-романида ростгўйлик ва одамийлик сингари юксак инсоний туйғулар маҳорат билан тасвирланган. Мазкур асарлар адабиётимизда муҳим адабий воқеа сифатида эътироф этилди.

Улкан ҳаётий тажрибага эга ижодкор ўзининг меҳнаткашлиги ва самимийлиги, ёшларга ғамхўрлиги билан мамлакатимиз адабий жамоатчилиги ўртасида катта обрў-эътибор қозонди.

Шукруллонинг ўзбек адабиёти ва маданиятини ривожлантириш борасидаги хизматлари давлатимиз томонидан муносиб тақдирланди. У “Ўзбекистонда хизмат кўрсатган маданият ходими”, “Ўзбекистон халқ шоири” фахрий унвонлари, Алишер Навоий номидаги Давлат мукофоти, “Дўстлик”, “Эл-юрт ҳурмати” ва “Меҳнат шуҳрати” орденлари билан мукофотланган эди.

Атоқли ижодкор, меҳрибон устоз, заҳматкаш ва камтарин инсон Шукрулло Юсуповнинг ёрқин хотираси қалбларимизда ҳамиша сақланиб қолади.