Ернинг озон қатлами аста-секин тикланмоқда. Бу ҳақда Жаҳон метеорология ташкилоти (WМО) ҳисоботида айтилди.
Мутахассислар яқин ўн йилликларда атмосферанинг аксарият қисмида озон қатлами тўлиқ тикланишини башорат қилмоқда.
WМО маълумотига кўра, 2022 йил тропик ва субтропик озон тўпланиши меъёрдан юқори бўлган, баланд кенгликларда, айниқса жанубий ярим шарда бу жараён кутилганидан паст даражада кузатилган.
Озон қатлами Ердаги ҳаётни зарарли ультра бинафша нурдан ҳимоя қилади, шунинг учун озон мониторинги инсон ва атроф-муҳит хавфсизлиги учун жуда муҳим.
Ташкилот озон қатлами тикланиши Монреаль протоколи ва ушбу ҳужжатга киритилган тузатиш асосида озонни емирувчи моддалар ишлаб чиқариш ва истеъмол қилиш кескин камайиши билан боғлиқ, деб ҳисоблайди. Шу боис масъуллар озон қатламидаги узоқ муддатли ўзгаришни чуқурроқ ўрганиш зарурлигини таъкидламоқда.
– Монреаль протоколининг муваффақияти дунёни илм-фан томонидан қўллаб-қувватланадиган жамоавий ҳаракат орқали бошқа кўплаб глобал экологик муаммоларни ҳал қилишга илҳомлантириши мумкин, – дейди Жаҳон метеорология ташкилоти бош котиби Петтери Таалас. – Афсуски, иқлим ўзгариши озон қатламининг тикланиш жараёнини секинлаштирмоқда.
Ҳисобот муаллифлари ёзганидек, 2022 йил Антарктида озон тешиги нисбатан кечроқ, сентябрда пайдо бўлди, октябрь ва ноябрь ойларига нисбатан катта ҳажмда ва чуқурликда намоён бўлди. Сентябрь ойи бошида озон массаси танқислиги кечикиши ва камайиши қатлам тиклана бошлаганининг асосий далилидир.
2022 йил январь ойида Тинч океани жанубидаги Ҳунга-Тонга-Ҳунга-Ҳаапаи вулқони отилиши сўнгги 100 йилдаги энг йирик шундай ҳодиса бўлди. Вулқон юқори стратосферага муз ва сув буғини чиқариб юборди.
Портлаш стратосферадаги сув буғи миқдорини 5-10 фоиз оширди, бу эса ўз навбатида Жанубий ярим шарда стратосфера сезиларли даражада совишига олиб келди. Сув буғи 2022 йил Жанубий ярим шар қуйи стратосферасидаги озон қатламини пасайтириб юборди.
Г.Сатторова, ЎзА