Jollar mámleket ekonomikasınıń «qan tamırları» na megzeydi. Mánzillerdi-mánzillerge tutastırıp, hár kúni biziń júrip ótetuǵın jollarımız tek ǵana kúndelikli emes al, xalıq aralıq baylanıslardı bekkemlep, doslıq qatnasıqlarına tiykar jaratadı. Mámleketimizde avtomobil jolların qurıw hám qayta ońlaw boyınsha alıp barılıp atırǵan jumıslar sońǵı waqıtları jáne de jetilistirilip, Prezidentimiz tárepinen tarawǵa qaratılıp atırǵan itibar nátiyjesinde úlken nátiyjeler kózge taslanbaqta. Qaraqalpaqstan Respublikası Avtomobil jolları bas basqarması tárepinen ótken 2024-jıl dawamında alıp barılǵan jumıslar hám usı jılǵa rejeler haqqında basqarma baslıǵı Umrbek Matnazarov penen sáwbetlesken edik.

-Jedel rawajlanıp atırǵan búgingi dáwirde jollardı xalıqaralıq standartlar talabında qurıw hám qayta islew jumısları respublikamızda qalay alıp barılmaqta?

-Haqıyqatında da barlıq tarawlar qatarında avtomobil jolların qurıw boyınsha da xalıq aralıq standart talapları jetilisip barmaqta. Mámleketimizde usı baǵdardaǵı jumıslar itibarǵa alınıp, húkimetimiz tárepinen ayrıqsha itibar qaratılıp, jumıslar nátiyjeli alıp barılmaqta. Búgingi kúnde Qaraqalpaqstan Respublikası aymaǵında ulıwma paydalanıwadaǵı avtomobil jolı 4177 kilometrdi quraydı. Sonnan xalıqaralıq áhmiyettegi 664, mámleketlik áhmiyettegi 964, jergilikli áhmiyettegi avtomobil jolları 2549 kilometrdi quraydı. Ótken 2024-jılda Qaraqalpaqstan Respublikası Avtomobil jolları bas basqarması tárepinen bir qansha jumıslar ámelge asırıldı. Atap aytqanda, Prezidentimizdiń 2022-jıl 30-dekabrdegi 465-sanlı qararına tiykarlanıp Aziya rawajlandırıw banki qatnasında Qońırat rayonı aymaǵınan ótiwshi Xalıqaralıq áhmiyettegi A 380 «Ǵuzar-Buxara-Nókis-Beynew» avtomobil jolında 240 kilometrlik cement beton qaplamalı jańa jol qurıp pitkerildi. Bul joldıń qurıp pitkeriliwi respublikamız xalqı ushın úlken jańalıq bolıp, 25-oktyabr kúni paydalanıwǵa tapsırıldı. 2024-jılda ulıwma paydalanıwdaǵı avtomobil jolların hám kópirlerin qayta ońlaw ushın 382.8 mlrd qarjı esabınan 531.8 kilometr avtomobil jolı hám 17 kópirdi ońlaw rejelestirilgen bolıp, búgingi kúnde 353.7 mlrd qarjı esabınan 17 kópir hám 534.3 kilometr avtomobil jolı ońlandı. Usılar tiykarında investiciya obyektleri boyınsha Prezidentimizdiń 404-qararına tiykarlanıp 9 obyektte qayta qurıw jumısları ushın 144, 8 mlrd sum ajıratılǵan bolıp sonnan ótken jıldıń dekabr ayınıń aqırına shekem 115, 7 mlrd sum kólemindegi jumıslar ámelge asırıldı.
Usı jılı qayta ońlaw jumısları ámelge asırılıp atırǵan avtomobil jollarınıń jámi 34 km bólegi paydalanıwǵa tapsırılıwı kútilmekte hám A-380 «Ǵuzar-Buxara-Nókis-Beynew» avtomobil jollarınıń 753 hám 698 kilometr bóleginde salmaq hám kólemin ólshew parametrlerin baqlaw punktlerin qurıw hám zamanagóy texnikalıq qurallar menen úskenelew jumısları juwmaqlandı hám iske túsirildi.
Kelesi 2025-jıl ushın Aziya rawajlanıw banki qatnasıwındaǵı A-380 “Ǵuzar-Buxara-Nókis-Beynew” avtomobil jolınıń 673-698 kilometr (25 km) bólegi cement-beton qaplaması menen rekonstrukciyalaw joybarı hám usı joldıń Qaraqalpaqstan Respublikasınıń Tórtkúl, Ellikqala, Beruniy rayonların baylanıstırıwshı 581-673 kilometr bóleginde qurılıs jumısları baslanadı.
Tolıq ońlaw jumıslarına 3 obyektke 15 mlrd 754 mln sum ajıratılǵan bolıp, sonnan búgingi kúnge shekem 15 mlrd 754 mln sumlıq jumıs kólemi orınlandı.
Еkspluataciya jumısları boyınsha ótken 2024- jılda Respublikamız byudjeti qarjıları esabınan Qaraqalpaqstan Respublikasında 14 kópir hám 497,3 km uzınlıqtaǵı jollardı ońlaw, saqlaw hám gúzgi-qısqı máwsimde hám qısta saqlaw jumısların orınlawǵa, jol boyların kóklemzarlastırıw jumıslarına 214,2 mlrd sum ajıratıldı. Búgingi kúnde usı kópirlerde hám ulıwma paydalanıwdaǵı avtomobil jollarında ońlaw jumısları tolıǵı menen orınlandı.
-Tábiyǵıy apatshılıqlardıń jollarǵa keltirgen zıyanların saplastırıw boyınsha islengen jumıslarǵa da toqtap ótseńiz?

-Hawa-rayınıń keskin ózgeriwine baylanıslı bolıp turatuǵın tábiyǵıy apatlar avtomobil jollarına da kesirin tiygizbey qoymaydı. Bunday jaǵdaylarda tiyisli ilajlar kórilip, apatshılıq orınlardı saplastırıw boyınsha jumıslar alıp barıladı. Ulıwma paydalanıwdaǵı avtomobil jollarda hám kópirlerde júz bergen tábiyǵıy apatshılıq aqıbetlerin saplastırıw maqsetinde jámi 2 kópirde hám ótken jıldıń may ayında kóp jawın-shashın bolǵanlıǵı sebepli A380 “Ǵuzar-Buxara-Nókis-Beynew” avtomobil jolınıń 665,668 hám 671 kilometr aralıǵındaǵı joldıń qatnaw bólegine jetkerilgen zıyandı saplastıraw ushın rejege kirgizilip, bul islerge 6,7 mlrd sum qarjı ajıratıldı. Házirgi kúnde usı obyektlerde qurılıs ońlaw jumısları juwmaqlanıp, paydalanıwǵa tapsırıldı.
Ózbekstan Respublikası Prezidentiniń 2023-jıl 10-oktyabrdegi “Jol xojalıǵı tarawın jáne de jetilistiriw ilajları haqqında”ǵı qararına tiykarlanıp Avtomobil jolların ekspluataciyalaw jumıslarına jeke menshik sektorlardı tartıw isleri jolǵa qoyıldı. Autsorsing shártnamaları tiykarında A380 “Ǵuzar-Buxara-Nókis-Beynew” avtomobil jolınıń 648-668 kilometr joldıń ulıwma 20 kilometrge shekemgi bólegin ońlaw jumısları belgilengen bolıp, bul jumıslarǵa 1,4 mlrd sum qarjı ajıratıladı. Búgingi kúnde jumıstı bólip alıp islewshi kárxanalar tárepinen usı obyektte qurılıs jumısları juwmaqlanıp, paydalanıwǵa tapsırıldı.
-Háreket qáwipsizligin támiyinlew hám mobil táreziler ornatıw boyınsha qanday jumıslar ámelge asırılmaqta?
-Háreket qáwipsizligin támiyinlew hám stancionar, mobil táreziler ornatıw boyınsha Qaraqalpaqstan Respublikası Avtomobil jolları bas basqarması tárepinen ótken 2024-jılda byudjet qarjıları esabınan ulıwma paydalanıwdaǵı avtomobil jollarında háreket qáwipsizligin támiyinlew boyınsha bir qansha jumıslar ámelge asırıldı. Atap aytqanda, jıl dawamında 3 mıń 214 dana jol belgilerin almastırıw hám jańadan ornatıw hámde 1440 km uzınlıqta jol sızıqları sızıldı. Sonıń menen birge, Nókis qalasındaǵı mámleketlik áhmiyettegi 4R176A “Nókis-Temir jol vokzalı” avtomobil jolında 2 dana transport svetofor qurılması rekonstrukciyalandı, 3 piyadalar svetoforı jańadan ornatıldı. Bunnan tısqarı A380 “Ǵuzar-Buxara-Nókis-Beynew” avtomobil jolınıń Nókis qalası aymaǵınan ótken bóleginde 765 km hám Beruniy rayonı aymaǵınan ótken 623 km bóleginde 2 dana jol kórsetkish elektron tablolar ornatıldı. Usı jılda ámelge asırılǵan jumıslardıń kólemin jáne de arttırıp, 4500 den zıyat jol belgilerin jańadan ornatıw rejelestirilgen. Qaraqalpaqstan Respublikası Avtomobil jolları bas basqarması tárepinen awır júk tasıwshı transport quralların baqlaw maqsetinde jámi 5 aymaqta stacionar hám mobil táreziler qurılıp iske túsirildi.
-Ishki xojalıq jolları hám “Baslamalı byudjet” esabınan ámelge asırılıp atırǵan jumıslar boyınsha da aytıp ótseńiz?
-Ishki xojalıq avtomobil jolların ońlaw maqsetinde bir qansha mánzilli dizimler qáliplestirilip, ishki xojalıq jolları da jaqsılanbaqta. Ótken 2024-jılda 1054, 3 km ishki jollarda 264, 6 mlrd sumlıq ońlaw jumısları ámelge asırılıwı rejelestirilgen. Sonnan, 109,2 km asfalt 945,1 km topıraq jollarǵa qum -shaǵıl tas aralaspasın tósew, búgingi kúnde 1014, 4 km ishki jollarda 235,8 mlrd sumlıq ońlaw jumısları ámelge asırıldı. Sonnan, 109, 2 km asfalt 905, 2 km topırıq jollarǵa qum – shaǵıl tas aralaspası tóseldi.
Qaraqalpaqstan Respublikasında “Baslamalı byudjet” joybarınıń birinshi máwsiminde 14 rayon 38 obyektte jámi 69,7 km avtomobil jollarında 44,5 asfaltlaw hám 25,2 kilometrinde qum-shaǵıl tas aralaspasın hám 4 piyada júriw jolların ońlaw jumısları ámelge asırıldı.

2024-jılı “Baslamalı byudjet” joybarınıń ekinshi máwsiminde 9 rayon 29 obyektlerde 49,3 km avtomobil jollarınıń 38, 7 kilometrin asfaltlaw hám 10,6 km aralıǵın qum-shaǵıl tas aralaspası hám 1,5 km piyadalar júriw jolların ońlaw rejelestirildi. Búgingi kúnde 46, 5 km avtomobil jollarında 35, 9 km asfaltlaw hám 10, 6 km qum-shaǵıl tas aralaspasın tósew jumısları ámelge asırıldı. Sonday-aq, Jańa Ózbekstan massivleriniń 3, 2 km ishki jolların asfaltlaw, Turizm obyektlerine alıp barıwshı 2,2 km avtomobil jolların asfaltlaw jumısları orınlandı. Ózbekstan Respublikası Ministrler Kabinetiniń 2022-jıl 6-sentyabr kúngi Qararına tiykarlanıp Respublikamızda 495 kilometr uzınlıqtaǵı ishki jollarǵa qum-shaǵıl tas aralaspası tóseliw belgilengen bolıp, búgingi kúnde 574,7 kilometr uzınlıqta jumıslar alıp barılıp, wazıypa artıǵı menen orınlandı. Bunnan tısqarı Qaraqalpaqstan Respublikası Joqarǵı Keńesi Prezidumınıń 2023-jıl 29-dekabrdegi qararına tiykarlanıp, 5 rayonda 389, 8 km topıraq jollarǵa qum-shaǵıl tas aralaspasın tósew jumısları islendi.
Ózbekstan Respublikası Ministrler Kabinetiniń 2024-jıl 11-oktyabrdegi qararına tiykarlanıp Qaraqalpaqstan Respublikası ishki jolları xatlawdan ótkerilip, búgingi kúnde respublikamızda jámi 11605 km jollar anıqlanıp, sonnan 109 km cement beton 1755, 6 km asfalt-beton, 4816 qum-shaǵıl tas qaplaması hám 4923,6 km topıraq jollardı quraydı.
Bıyılǵı jılı Ózbekstan Respublikası Prezidentiniń 2023-jıl 10-oktyabrdegi sanlı qararına tiykarlanıp, 1373 kilometrge qum-shaǵıl tas aralaspasın tósew hám 60,3 km avtomobil jolların asfaltlaw rejelestirilmekte. Alıp barılıp atırǵan keń kólemli jumıslar nátiyjesinde aldaǵı waqıtlarda jollarımız jáne de tegis bolıp, xalqımızǵa qolaylıqlar jaratıladı degen niyettemiz.

Sáwbetlesken: Gúlnara Turdıshova, Qaraqalpaqstan xabar agentliginiń sholıwshısı