Ózbekstan Respublikası Prezidenti Shavkat Mirziyoevtiń baslaması menen ótkerilip atırǵan «Tınıshlıq procesi, qáwipsizlik tarawında birge islesiw hám regionallıq sheriklik» temasında Awǵanstan boyınsha joqarı dárejedegi Tashkent xalıqaralıq konferenciyası sheńberinde 26-mart kúni paytaxtımızda «Evropa Awqamı – Oraylıq Aziya» formatında sırtqı isler ministrleriniń gezektegi ushırasıwı shólkemlestirildi.

Onda Ózbekstan Respublikası sırtqı isler ministri Abdulaziz Komilov Qazaqstan Respublikası sırtqı isler ministri Qayrat Abdraxmanov, Qırǵızstan Respublikası sırtqı isler ministri Erlan Abdildaev, Tájikstan Respublikası sırtqı isler ministri Sirojiddin Aslov, Túrkmenstan sırtqı isler ministriniń orınbasarı Vepa Xadjiev hám Evrokomissiya prezidentiniń orınbasarı, Evropa Awqamınıń sırtqı isler hám qáwipsizlik siyasatı boyınsha Joqarı wákili Federika Mogerini regionlararalıq birge islesiwdiń áhmiyetli máselelerin dodaladı.

Awǵanstan Evroaziya regionındaǵı biybaha strategiyalıq hám transshegaralıq imkaniyatlarǵa iye el sıpatında Oraylıq Aziyanıń ajıralmas bólegi bolıp kelgen. Region xalıqların ulıwma tariyx, din, mádeniyat hám úrp-ádetler birlestirip turadı. Tınısh Awǵanstan Oraylıq Aziya ellerine Hind okeanı hám Persiya qoltıǵı portlarına eń qısqa jol arqalı shıǵıw, Hindstan, Iran hám Pakistandı Evropa hám basqa da regionlar menen baylanıstırıw imkaniyatın beredi. Sonlıqtan tek ǵana Oraylıq Aziyada emes, al qońsılas regionlardaǵı turaqlılıq hám izbe-iz rawajlanıw Awǵanstanda tınıshlıq-turaqlılıq ornatılıwı menen óz-ara baylanıslı bolıp tabıladı.

Ózbekstan Respublikası Prezidenti Shavkat Mirziyoev prezidentlik jumısınıń dáslepki kúnlerinen baslap Awǵanstan menen kóp qırlı birge islesiwdi bunnan bılay da jedellestiriw jáne bul elde tez arada tınıshlıq, turaqlılıq ornatılıwı, onıń ekonomikalıq hám transport infrastrukturasınıń tikleniwine kómeklesiw tárepdarı ekenin bildirdi. Mámleketimiz basshısı eń abıroylı minberlerde turıp, Oraylıq Aziya regionında turaqlılıqtı hám qáwipsizlikti támiyinlewde Awǵanstanda tınıshlıq ornatıw strategiyalıq áhmiyetke iye ekenin ayrıqsha atap ótti.

Atap aytqanda, Shavkat Mirziyoev 2017-jıl sentyabr ayında BMSh Bas Assambleyasınıń 72-sessiyasında jáne noyabr ayında Samarqandta BMShtıń qáwenderliginde ótkerilgen «Oraylıq Aziya: birden-bir tariyx hám ulıwma keleshek, turaqlı rawajlanıw hám rawajlandırıw jolındaǵı birge islesiw» temasında xalıqaralıq konferenciyada shıǵıp sóylegen sózlerinde Oraylıq Aziyadaǵı qáwipsizlikke qáwiplerdi «óziniki hám ózgelerdiki» dep ajıratıwdan waz keshiw, «bir tutas qáwipsizlik» pricipine ámelde ámel etiw zárúrligi, qońsılas eldegi tınıshlıqqa tek ǵana sóylesiwler menen erisiw múmkinligin atap ótti. Sebebi, Awǵanstandaǵı jaǵdaydı turaqlastırıw tek ǵana regionallıq emes, al globallıq qáwipsizlikti támiyinlewdi áhmiyetli shárti bolıp tabıladı.

Prezidentimiz usı kózqarastan dúnya júzi xalqınıń itibarın awǵan mashqalasın sheshiwdiń birden-bir jolı – oraylıq húkimet hám el ishindegi tiykarǵı siyasiy kúshler arasında aldın ala hesh qanday shárt qoymay, tikkeley sóylesiw alıp barıw ekenine qarattı.

Xalıqaralıq talqılaw oraylarınıń atap ótip atırǵanınday, Tashkentte Awǵanstan boyınsha ótkerilip atırǵan joqarı dárejedegi xalıqaralıq konferenciya Ózbekstannıń jańa sırtqı siyasatı strategiyasınıń ámeliy nátiyjesi sıpatında usı elde tınıshlıq-turaqlılıqtı támiyinlew boyınsha regionallıq hám xalıqaralıq kólemdegi birliktegi háreketlerge keń jol ashadı.

Keyingi waqıtları Ózbekstan – Awǵanstan birge islesiwin rawajlandırıwda izbe-iz ósimge erisildi. 2017-jılı ellerimizdiń doslıq qatnasıqları táreplerdiń birge islesiwi ushın jańa perspektivalı esiklerdi ashtı. Mámleketlerimiz basshılarınıń turaqlılıqqa iye sóylesiwleri birgeliktegi birge islesiwge jańa pát baǵıshladı. Prezidentler doslıq, shın júrekten hám óz-ara isenimge tiykarlanǵan sóylesiwdi jolǵa qoyıwǵa eristi. Ótken jılı dekabr ayında Awǵanstan Prezidenti Ashraf Ǵanidiń Ózbekstanǵa saparı eki mámleket qatnasıqlarında jańa bet ashtı.

Sapar etiwdiń juwmaqlarına bola, siyasiy, sawda-ekonomikalıq hám mádeniy-gumanitarlıq tarawlarǵa baylanıslı 20 hújjetke qol qoyıldı. Hújjetlerdiń kópshiligi tek ǵana Awǵanstan hám Ózbekstanda emes, al pútkil region ushın strategiyalıq áhmiyetke iye. Sonıń ishinde, Ózbekstanlı qánigeler tárepinen «Mozori Sharif – Hirot» temir jolı hám «Surxan – Puli Xumri» elektr jetkerip beriw liniyasın qurıw boyınsha iri joybarlardı ámelge asırıw boyınsha kelisimlerge erisildi. Bul joybarlardıń ámelge asırılıwı Awǵanstan ekonomikasınıń rawajlanıwına hám awǵan xalqı turmısınıń jaqsılanıwına xızmet etedi.

Ózbekstannıń Awǵanstanǵa doslıq qatnasıǵı, elimizdiń awǵan xalqına kómeklesiwge tayar ekeni belgisi sıpatında Termiz qalasında Awǵanstan puqaraların oqıtıw bilimlendiriw orayı shólkemlestirildi. Orayda házirgi waqıtta awǵanstanlı 96 jigit-qız bilim almaqta.

Ellerimiz ministrlikleri hám vedomstvoları arasında óz-ara sóylesiw jedellesti. Ótken bir yarım jıl ishinde Awǵanstannan elimizge 20 dan aslam delegaciya keldi. Bunday kólemdegi delegaciyalardıń almasıwı ózbek – awǵan qatnasıqlarında burın baqlanbaǵanlıǵın atap ótiw kerek. Bulardıń barlıǵı eki tárepleme birge islesiwge jańasha pát baǵıshlamaqta.

Prezidentimizdiń baslaması menen shólkemlestirilip atırǵan «Tınıshlıq procesi, qáwipsizlik tarawında birge islesiw hám regionallıq sheriklik» temasındaǵı xalıqaralıq konferenciya dúnya jámiyetshiliginiń Awǵanstanda tınısh rawajlanıwdı támiyinlewge qaratılǵan háreketlerine oǵada áhmiyetli úles bolıp qosıladı. Sebebi bul abıroylı forumda basqa konferenciyalardan ózgeshe túrde, awǵan mashqalasın sheshiw boyınsha anıq usınıslar alǵa qoyılıwı kútilmekte. Oǵan qatnasıw ushın 25 mámleket hám xalıqaralıq shólkemlerdiń wákilleri Tashkentke keldi.

Sonıń ishinde, Awǵanstan Islam Respublikası Prezidenti Muhammad Ashraf Ǵani, BMShtıń Awǵanstandaǵı wákili Tadamiti Yamamoto, Evropa Awqamınıń sırtqı isler hám qáwipsizlik siyasatı boyınsha Joqarı wákili Federika Mogerini, sonday-aq, AQSh, Ullı Britaniya, Germaniya, Italiya, Franciya, Túrkiya, Rossiya, Qıtay, Hindstan, Iran, Pakistan, Qazaqstan, Qırǵızstan, Tájikstan, Túrkmenstan, Saud Arabstanı hám Birlesken Arab ámirlikleri sırtqı siyasiy mákemeleriniń basshıları keldi. Konferenciya jumısın sáwlelendiriw ushın 300 ge shamalas ǵalaba xabar quralı akkreditaciyadan ótkerildi. Sonıń ishinde, AQSh, Ullı Britaniya, Qıtay, Rossiya, Yaponiya hám Oraylıq Aziya elleriniń jetekshi telekanalları, málimleme agentlikleri hám basılımları keń túrde sáwlelendirmekte.

Tashkent konferenciyası aldınan paytaxtımızdaǵı «Hyatt Regency Tashkent» miymanxanasında bolıp ótken «Evropa Awqamı – Oraylıq Aziya» formatında sırtqı isler ministrleriniń ushırasıwında bul konferenciyanı ótkeriwdiń ámeliy tárepleri haqqında sóz etildi.

Oraylıq Aziya elleriniń sırtqı siyasiy vedomstvolarınıń basshıları Evropanıń 2019-jılı EAnıń regionımızǵa baylanıslı jańalanǵan strategiyasın islep shıǵıwǵa hám qabıl etiwge baylanıslı rejesin maqulladı jáne Oraylıq Aziya mámleketleriniń bul processke qatnasıwǵa bárqulla tayar ekenin bildirdi.

Ushırasıwda sonday-aq, regionda ekonomikalıq, aymaqlararalıq baǵdarlardaǵı birge islesiwdi, sawda-ekonomikalıq, investiciyalıq, texnologiyalıq, ilimiy hám bilimlendiriw tarawındaǵı baylanıslardı rawajlandırıwdıń perspektivaları haqqında da sóz etildi.

Ilajda Awǵanstandaǵı jaǵdaydı turaqlastırıw hám paytaxtımızda ótkeriletuǵın «Tınıshlıq procesi, qáwipsizlik tarawında birge islesiw hám regionallıq sheriklik» temasındaǵı Tashkent konferenciyası qarsańında bul mámleketti sociallıq-ekonomikalıq rawajlandırıw máselelerine ayrıqsha itibar qaratıldı.

Atap aytqanda, Evropa Awqamı tárepinen Oraylıq Aziya mámleketleriniń Awǵanstanda tınıshlıqtı hám turaqlılıqtı támiyinlew, onı aymaqlıq ekonomikalıq hám infrastrukturalıq baylanıslarǵa tartıwǵa baylanıslı háreketlerin qollap-quwatlaytuǵını boyınsha pikir alısıldı. Sonıń menen birge, 27-mart kúni Ózbekstan paytaxtında jumıs baslaytuǵın Awǵanstan boyınsha joqarı dárejedegi xalıqaralıq konferenciyanıń dúnya jámiyetshiligin táshwishke salıp atırǵan globallıq mashqalanı sheshiw jolındaǵı oǵada úlken qádem bolatuǵını atap ótildi.

Sırtqı isler ministrleriniń gezektegi ushırasıwın usı jıldıń ekinshi yarımında Bryussel qalasında ótkeriwge qarar etildi.

Bulardıń barlıǵı Ózbekstan Prezidentiniń regionda turaqlılıqtı támiyinlewge baylanıslı baslaması Awǵanstandaǵı jaǵdaydı tınısh sóylesiwler jolı menen sheshiw ushın sharayat jaratıw dúnya jámiyetshiliginiń de tilegi ekeni hám keleshekte Oraylıq Aziya boylap perspektivalı birge islesiw ortalıǵın jaratatuǵınınan dárek beredi.

ÓzA