«Аёллар дафтари»ни юритиш ижтимоий аҳволи ва турмуш шароити оғир, ишсиз ва ижтимоий фаол бўлмаган хотин-қизларни ҳар томонлама қўллаб-қувватлаш ва ҳимоя қилиш, уларга давлат томонидан манзилли тарзда кўмаклашиш бўйича аниқ тизим яратилишига асос бўлади.
Ўзбекистон Республикаси Президенти администрацияси ҳузуридаги Ахборот ва оммавий коммуникациялар агентлигида Маҳалла ва оилани қўллаб-қувватлаш вазирлиги ахборот хизмати раҳбари Саодат Боймирзаева иштирокидаги брифинг 2021 йилда «Аёллар дафтари» бўйича амалга оширилган ишлар таҳлилига бағишланди.
Ўтган йил давомида мазкур дафтар самарадорлиги қандай кечди?
Мутахассис томонидан тақдим этилган маълумотларга кўра, Маҳалла ва оилани қўллаб-қувватлаш вазирлиги ҳамда Ўзбекистон Касаба уюшмалари федерацияси томонидан тегишли вазирлик ва ташкилотлар, маҳаллий ҳокимликлар билан ҳамкорликда бугунги кунга қадар «Аёллар дафтари»нинг мавжуд 9 та тоифаси бўйича рўйхатга олинган хотин-қизларга ҳар томонлама ёрдам берилган.
395 минг 729 нафар ижтимоий ҳимояга муҳтож ишсиз хотин-қизларнинг доимий даромад манбаига эга бўлишига кўмаклашилган. 75 минг 469 нафар боқувчисини йўқотган эҳтиёжманд хотин-қизларга 58 миллиард 928 миллион сўм миқдорида моддий ёрдам берилган ва 66 минг 394 нафар ногиронлиги бўлган ва ўзгалар парваришига муҳтож хотин-қизларга 55 миллиард 87 миллион сўмлик моддий ёрдамлар белгиланган тартибда тўлаб берилган.
5 минг 140 нафар уй-жойини таъмирлашга муҳтож I гуруҳ ногиронлиги бўлган хотин-қизларга моддий ёрдам берилиб, уй-жойлари таъмирланган. Нотурар жойларда истиқомат қилаётган, ўзининг ёки биргаликда яшовчи оила аъзоларининг номида турар жой мавжуд бўлмаган 5 минг 406 нафар хотин-қизларга 9 миллиард 975 миллион сўмлик ижара компенсацияси тўлаб берилган. 5 минг 186 нафар аёлларнинг имтиёзли арзон уй-жойлар олишлари учун 18 миллиард 918 миллион сўм маблағ тўлови амалга оширилган.
Шунингдек, қарамоғида ногиронлиги бўлган боласи мавжуд ёлғиз аёлларга «Аёллар дафтари» жамғармаси маблағлари ва бошқа манбалар ҳисобидан моддий ёрдамлар ажратилган. Эҳтиёжманд хотин-қизларга тиббий хизмат кўрсатилиши йўлга қўйилган.
3-БОСҚИЧ БОШЛАНДИ…
Қайд этилишича, ҳозирги кунда «Аёллар дафтари» билан ишлаш тизимининг 3-босқичи бошланди.
«Аёллар дафтари» тизимининг 3-босқичини ташкил этиш бўйича Маҳалла ва оилани қўллаб-қувватлаш вазирлиги ҳамда Касаба уюшмалари федерацияси томонидан тегишли вазирлик ва ташкилотлар, маҳаллий ҳокимликлар билан ҳамкорликда жорий йилда ҳам қатор ишлар амалга ошириш белгиланган.
Айни вақтда республикамиздаги барча маҳаллаларда яшовчи 30 ёшдан ошган хотин-қизларни хонадонма-хонадон юриш орқали қайта рўйхатдан ўтказиш ишлари бошланган. 2022 йил 31 январига қадар давом этиши белгиланган мазкур жараёнлар ҳар бир маҳаллада ташкил этилган Ишчи гуруҳ аъзолари томонидан олиб борилади. Ушбу Ишчи гуруҳга фуқаролар йиғини раиси, унинг ҳуқуқ-тартибот ва оила, хотин-қизлар ва ижтимоий-маънавий масалалар бўйича икки нафар ўринбосари, ҳудудий давлат ва жамоат ташкилотлари вакиллари жалб этилган.
МУАММОЛАР ҚАЙТАДАН ЎРГАНИЛАДИ…
«Аёллар дафтари»нинг 3-босқичида кимлар дафтарга киритилмайди?
3-босқичда аввало аёлларнинг муаммолари қайтадан ўрганилади. Бунда ҳеч бир ижтимоий ҳимояга муҳтож хотин-қиз четда қолиб кетмаслигига алоҳида эътибор берилади. «Темир дафтар»га киритилган оилалардаги хотин-қизлар ва фарзанди «Ёшлар дафтари»га киритилган аёллар, 1- ва 2-босқичларда 1-тоифа бўйича рўйхатга олинган ҳамда доимий иш ўрни билан таъминланган ёки тадбиркорлик фаолиятини йўлга қўйган хотин-қизлар «Аёллар дафтари»га киритилмайди.
2021 йилда 9 та тоифа бўйича хотин-қизлар «Аёллар дафтари»га киритилган эди. Бу йил эса 6 та тоифага кўра киритилади, рўйхат нега камайтирилди?
Хотин-қизлар муаммоларини тизимли равишда ҳал этиш, уларни ижтимоий қўллаб-қувватлаш бўйича Республика комиссиясининг 2021 йил 29 декабрдаги кенгайтирилган йиғилишида 3-босқичда амалга ошириладиган ишлар белгилаб берилди.
Жорий йилда «Аёллар дафтари» билан ишлаш тизими бўйича мавжуд қонунчилик ҳужжатларида қуйидаги муҳим ўзгартириш ва қўшимчалар киритилди. Жумладан, ҳуқуқий, тиббий ва психологик ёрдамлар «Аёллар дафтари»нинг қайси тоифасига киритилишидан қатъи назар, барча хотин-қизларга кўрсатилади.
«Аёллар дафтари»га киритиладиган хотин-қизларнинг эҳтиёжмандлик даражаси, яъни рўйхатга олиниши тоифалари сони ўзаро мувофиқлаштирилиши натижасида олдинги 9 тадан 6 тага камайтирилди.
Хотин-қизларнинг ижтимоий ҳимояга муҳтож қатламларини қўллаб-қувватлаш, уларнинг ҳуқуқ ва эркинликларини таъминлашда амалга оширилаётган ислоҳотлар бўйича Ўзбекистоннинг халқаро индексларда юқори кўрсаткичларга эриштириш мақсадида «Аёллар дафтари»ни юритиш орқали хотин-қизлар муаммоларини ўрганиш ва ҳал этиш тизимини янада такомиллаштириш бўйича ҳуқуқий-норматив ҳужжат лойиҳаси ишлаб чиқилмоқда.
Лойиҳага мувофиқ, 2022 йилда «Аёллар дафтари»га ижтимоий ҳимояга муҳтож ишсиз хотин-қизлар: бандлиги таъминланмаган, аммо ишлаш истагида бўлган, даромад манбаига эга бўлмаган эҳтиёжманд хотин-қизлар, тадбиркорлик қилиш истагида бўлган аммо бандлиги таъминланмаган эҳтиёжманд хотин-қизлар, боқувчиси вафот этган ёки жазони ижро этиш муассасаларида сақланаётган ёхуд руҳий касалликка чалинган, I ва II гуруҳ ногиронлиги бўлган, шунингдек, боқувчиси бедарак йўқолган ҳамда никоҳи бекор қилинган эҳтиёжманд хотин-қизлар ҳамда ФҲДЁ органларининг маълумотномасига кўра ёлғиз аёллар, ижтимоий ёрдамга муҳтож I ва II гуруҳ ногиронлиги бўлган хотин-қизлар, меҳнатга лаёқатсиз, ўзгалар парваришига муҳтож хотин-қизлар, уй-жойга муҳтож эҳтиёжманд, нотурар жойларда истиқомат қилаётган, доимий турар жойи йўқ ёки турар жойида яшаш учун шароити бўлмаган, бир хонадонда 3 ва ундан ортиқ оила бўлиб яшаётган, бироқ ўзининг ёки биргаликда яшовчи оила аъзоларининг номида турар жой мавжуд бўлмаган эҳтиёжманд хотин-қизлар ва қарамоғида ногиронлиги бўлган фарзанди мавжуд эҳтиёжманд хотин-қизлар 6 та тоифалар бўйича рўйхатга олиниши режалаштирилмоқда.
Маълумот учун айтиш лозимки, «Ижтимоий ҳимоя ягона реестри» ахборот тизимига киритилган оилалардаги хотин-қизлар ҳам «Аёллар дафтари»га киритилиши мумкин.
«Аёллар дафтари»нинг 3-босқичи рўйхатига киритиладиган эҳтиёжманд хотин-қизлар рўйхатини шакллантириш ишлари жорий йил 10 февралида якунланади.
Муҳайё Тошқораева, ЎзА