Dubaydıń miyrasxor shahzadası, sheyx Hamdan bin Muhammed ál-Maqtum
Qaraqalpaqstan Respublikası ekologiya hám qorshaǵan ortalıqtı qorǵaw boyınsha mámleketlik komitetiniń málim etiwinshe, hár jılı Dubay sheyxları Qaraqalpaqstanǵa aw máwsimin ótkeriw ushın keledi hám elimizdiń Qızıl kitabına kirgizilgen quslar hám haywanlardı ruxsatnama tiykarında kelip awlap turadı. Olar óziniń shańaraq aǵzaları, aspazları, ańshıları, xızmetkerleri jámi júz, júz eliw adam menen shatır qurıp belgili bir waqıt aralıǵında elimizde aw máwsimin ótkerip turadı. Arablar tiykarınan ańshı qus – lashın menen tuwalaq qusın awlawdı ata dástúr etip alǵan.
Málim bolıwınsha, awshı-sheyxlar kózleri bekitilgen lashın qustı qolına qondırıp alıp, tuwalaqtı kórgen waqıtta kózin ashıp jiberedi hám sol taqılette tuwalaqlar awlanadı. Ayırımlar arablardıń bul qustı awlawın Patshalar awı, ózleriniń áwladtan áwladqa ótip kiyatırǵan áyyemgi dástúri dese, bazılar tuwalaq qusınıń góshi menen súyeginiń insan salamatlıǵın tetiklestiretuǵın, adam organizminiń quwatın asıratuǵın qásiyetke iye ekenligin tastıyıqlaydı.
Tuwalaq qusları Qaraqalpaqstannıń Ústirt tegisliginde, Qızılqumnıń qubla shıǵısında, Zarafshan, Surxandárya, Sherabaddáryalardıń tómengi bólimlerinde, Mırzashól hám Dalvarzin shóli, Nurata taw eteklerinde kóp gezlesedi.
Tuwalaq Ústirtte uyalap, jıldıń jıllı máwsimlerinde usı jaqta boladı. Qısta jıllı jaqlarǵa ushıp ketedi. Bul quslar jeke hám topar bolıp on bir danaǵa shekem ushıp júredi.
Tuwalaq
Tuwalaq qusı Ministrler Kabinetiniń 2014-jıl 20-oktyabrdegi «Biologiyalıq resurslardan paydalanıwdı tártipke salıw hám tábiyattan paydalanıw tarawında ruxsat beriw tártip-qaǵıydalarınan ótiw tártibi haqqında»ǵı 290-sanlı qararına muwapıq joq bolıp ketiw qáwpi astında turǵan qus túrleriniń qatarına kirgizilgen bolıp, shet el puqaraları hám yuridikalıq shaxslar ushın bul quslardıń bir danası milliy valyutamızdıń sol kúngi kursı menen esapalanıp 6000 AQSh dolları muǵdarında belgilengen.
Dáreklerde arablar ań awlawda qatań tártiplerge boysınatuǵını haqqında aytıladı. Yaǵnıy, brakonerler jáne basqa awshılar sıyaqlı kóz toymaslıq etpey, tek belgilengen muǵdarda ǵana ań awlawdı ádet etken. Olar bul quslardıń joq bolıp baratırǵanın jaqsı túsinedi. Sonlıqtan olar tuwalaqtı jer júzinde kóbeytiwdiń tárepdarı. Bul maqset jolında olar kóp muǵdarda qarjı ajıratıp basqa mámleketlerde hám ózleriniń ellerinde de pitomnikler shólkemlestiredi. Biziń elimizde bunday pitomnikler Buxara hám Nawayı wálayatlarında bar. Arablardıń bul qustı awlawǵa itibarı sonshelli, ań payıtında oljasına biytanıs adamnıń názeri túskenin maqul kórmeydi.
– 2016-jılı men elimizge tuwalaq awlaw ushın kelgen arablar menen joldas boldım. Yaǵnıy avtomashinada olardı belgilengen mánziline jetkerip qoyatuǵın edim, – deydi Nókis qalası turǵını Qural Qapesov. – Miymanlar oǵada adamgershilikli, mádeniyatlı, hadallıqtı súyetuǵın, oǵada tártip-intizamlılı adamlar eken. Olar taǵam tayarlawǵa oǵada itibarlılıq penen qaraydı. Taǵam pisirilip atırsa, onıń qanday haywannıń góshinen tayarlanıp atırǵanın soraydı. Al, olardıń aspazları pisirgen taǵamları oǵada mazalı boladı.
Esletip ótemiz, 2015-jılı Qaraqalpaqstan Ústirtinde tuwalaq qusın awlawǵa Dubaydıń miyrasxor shahzadası, sheyx Hamdan bin Muhammed ál-Maqtum da kelgen edi.
Internet maǵlıwmatlarına qaraǵanda, tuwalaqtı Arab Ámirligi sheyxları Qazaqstan Respublikası aymaǵınan da awlap turadı.
Tómende Dubay sheyxları tárepinen Internet tarmaǵına jaylastırılǵan Qaraqalpaqstanda ótkerilgen aw saparına baylanıslı fotolardı tamasha etiwińiz múmkin:
Dubay ámiri Muhammed ibn Rashid Ál Maqtum da Ózbekistanda aw máwsimin ótkerip turadı
Sheyxlardıń avtomashinaları
Sheyxlar túslikke shıqtı
Sheyxlar túslikke shıqtı
Móldir IGILIKOVA,
Qaraqalpaqstan xabar agentliginiń xabarshısı