Hámmemizge belgili, regionımızda barǵan sayın kúsheyip atırǵan suwdıń jetispewshiligi sebepli Ámiwdáryadan Aral teńiziniń qubla aymaqlarına jetip baratuǵın suwdıń muǵdarı jıldan-jılǵa azayıp barmaqta. Bul nárse suw resurslarınan únemli paydalanıwdı, suwdıń ısırapkershiliginiń aldın alıwǵa qaratılǵan keshiktirip bolmaytuǵın áhmiyetli ilajlardı ámelge asırıwdı talap etpekte.
Búgingi kúnde Túyemoyın suw bazasındaǵı suw rezervi 4 mlrd. 409 mln. m3 ti qurap, jámi suw bazadan 197 m3/sek, sonnan Ámiwdáryaǵa 170 m3/sek suw muǵdarı shıǵarılmaqta.
Awıl xojalıǵında paydalanılatuǵın egislik maydanlarǵa suwdı jetkerip beriw, zamanagóy elektr energiyasın hám suwdı únemlewshi texnologiyalardı engiziw, suwdıń ısırapkershiliginiń aldın alıw boyınsha qanday jumıslar ámelge asırılmaqta?
Biz Qaraqalpaqstan Respublikası Suw xojalıǵı ministri B.Júzbaev penen sáwbetlesip, usı baǵdardaǵı qızıqtırǵan sorawlarımızǵa juwap aldıq.
– Bıyılǵı jıl tarawda “Kanallardı betonlaw boyınsha ılǵallı jıl”, dep járiyalanıp, suwdıń atızlarǵa jetip baraman degenge shekemgi aralıqta ısırap bolıwınıń aldın alıw boyınsha kólemli jumıslar baslap jiberildi. Bul jumıslardıń házirgi barısı qay dárejede?
– Shınında da, bıyılǵı awıl xojalıǵı jılında biz suwshılar, sonday-aq, barlıq suwdan paydalanıwshılardıń qıyın mashqalası bolǵan kanallarımızdaǵı úlken muǵdardaǵı suwdıń ısırapkershiligin azaytıwǵa qaratılǵan keń kólemli jumıslar ámelge asırıla baslanǵan tariyxıy jıl bolmaqta.
Ótken jıldıń 29-noyabr kúni Prezidentimizdiń basshılıǵında awıl xojalıǵında suw resurslarınan nátiyjeli paydalanıw hám suw shıǵınların azaytıw ilajları boyınsha ótkerilgen videoselektor májilisinde Mámleketimiz basshısı tárepinen belgilengen tapsırmalardıń orınlanıwın támiyinlew maqsetinde Qaraqalpaqstan Respublikası Joqarǵı Keńesiniń 2023-jıl 1-dekabrdegi suw resursların basqarıwda suwdı únemlewshi texnologiyalardı qollanıw, ishki suwǵarıw tarmaqlarında suwdıń ısırapkershiliginiń aldın alıwǵa qaratılǵan arnawlı prezidium qararı qabıl etildi.
Soǵan baylanıslı qabıl etilgen tiyisli qarar hám baǵdarlamalar tiykarında Xojeli rayonındaǵı “Taslı jap” hám “Shiyrin jap” kanallarında 2024-jıldıń ózinde baslanǵan betonlaw jumısları búgingi kúnde óz juwmaǵına jetkerildi. Sonıń menen birge, Nókis qalası orayın kesip ótetuǵın “Doslıq” kanalınıń belgilengen bóleginde betonlaw jumısları dawam etpekte.
Respublikamızda 2024-jılı 14 irrigaciyalıq obyektlerde qurılıs hám rekonstrukciyalaw jumısların ámelge asırıw rejelestirilgen. Onda jámi 114,6 kilometrlik uzınlıqtaǵı kanallardı qurıw hám rekonstrukciyalaw belgilengen bolıp, búgingi kúnde usı obyektlerdiń 107,8 kilometrlik bóleginde betonlaw, qurıw, rekonstrukciyalaw jumısları alıp barıldı. Bul ilajlar nátiyjeli ámelge assa 27,5 mıń gektarlıq egislik jer maydanınıń suw támiynatı jaqsılanıwına erisiledi.
Sonıń menen birge, bıyıl 8 obyektte jámi 80,9 kilometrlik uzınlıqtaǵı meliorativlik obyektlerdi qurıw hám rekonstrukciyalaw belgilenip, házirgi kúnge shekem 78,9 kilometrlik kollektorlardı qurıw hám rekonstrukciyalaw jumısları alıp barıldı.
– Suw únemlewshi texnologiyalardı engiziw arqalı bar suwdan utımlı paydalanıwdı jolǵa qoyıw boyınsha qanday jumıslar islenbekte?
– Joqarıda atap ótkenimizdey, suwdıń muǵdarı barǵan sayın azayıp baratırǵan házirgi dáwirde kanal hám salmalardı betonlaw menen birge, suwdı únemlewshi texnologiyalardı keńnen engiziw de suwdı az muǵdarda jumsaw arqalı mol ónim jetistiriwdiń tiykarǵı faktorlarınan bolıp esaplanadı. Sonlıqtan da, sońǵı jıllarda Qaraqalpaqstan Respublikasında da suwdı únemlewshi texnologiyalardı keńnen engiziw boyınsha kólemli jumıslar ámelge asırılmaqta.Suw xojalıǵınıń barlıq buwın xızmetkerleri baslanıp atırǵan 2025-awıl xojalıǵı jılında da óz wazıypaların shın kewilden hám nátiyjeli orınlawǵa bar kúsh-jigerin jumsaydı.
Sáwbetlesken; Á.Jiyemuratov,
Qaraqalpaqstan xabar agentligi sholıwshısı.