Kitob – inson dunyoqarashini, kitob o‘qigan odam esa dunyolarni o‘zgartirishga qodir. Har yili jahon bo‘ylab juda ko‘plab yangi kitoblar nashrdan chiqadi.

Wordsrated sayti ma’lumotlariga ko‘ra, yiliga chiqadigan yangi kitoblarning umumiy soni 4 millionga yaqin. The Economist, Britannica, Time kabi nashrlar eng yaxshi romanlar reytingini e’lon qilishadi. Biz o‘tgan sonda dunyo bo‘ylab ko‘pchilikning diqqatiga sazovor bo‘lgan romanlardan Tolstoyning “Urush va tinchlik”, Marsel Prustning “Yo‘qotilgan vaqtni axtarib”, Jeyms Joysning “Uliss”, Jeyn Ostenning “Andisha va g‘urur” hamda Jorj Oruellning “1984” asarlari haqida ma’lumot bergandik. Bugun ham kitobxonlar mehrini qozongan Top-5 romanni e’tiboringizga havola etamiz.

Fyodor Dostoyevskiyning “Jinoyat va jazo” romani 1880-yillarda fransuz, nemis, shved, ingliz, polyak, venger, italyan, norveg va fin tillariga tarjima qilingan. Inson kechinmalarining eski va yangisi bo‘lmaganidek, roman qadri ham eskirmaydi. Romanda sobiq talaba Rodion Romanovich Raskolnikov tomonidan sodir etilgan jinoyat va uning oqibatlari haqida hikoya qilinadi. Bu psixologik roman bo‘lib qotillik sodir etgan talaba Raskolnikov orqali aybdorlik va najot mavzulari ko‘tariladi . Dostoyevskiy romanni mushkul, qiyin moliyaviy va hissiy holatda yozgan, bu asarda qorong‘i va shiddatli motivlar aks etgan. Asar qahramoni yo‘qchilikdan qutulish, tezda boyib ketish va yuqori mavqeiga ega bo‘lish maqsadida aql bovar qilmaydigan jinoyat sodir qiladi. Fojiali jihati – qahramon o‘z jinoyatini oqlaydi. Ammo hayot qonunlari adolatli – jinoyatni jazosiz qolishiga imkon bermaydi. Ruhiy jazo jinoyatchini o‘z aybiga iqror bo‘lishga majbur etadi.Bu roman jinoyatchi psixologiyasini chuqur tahlil qilgan birinchi romanlardan biri bo‘lib, jahon adabiyotidagi eng yirik asarlardan biri hisoblanadi. Roman asosida dunyo bo‘yicha 25 dan ortiq film suratga olingan. Kitob o‘zbek tilida birinchi marta 1977-yilda chop etilgan.

Vladimir Nabokovning “Lolita” romani — bu taqiqlangan muhabbat va obsesyon haqidagi hikoya, bu juda ko‘p bahs-munozaralarga va axloq haqida mulohazalarga sabab bo‘lgan asar. Roman birinchi marta 1955-yilda ingliz tilida nashr etilgan va keyinchalik ko‘plab tillarga tarjima qilingan. Nabokov provokatsion mazmuni tufayli romanni taxallusi ostida nashr ettirishni ko‘rib chiqadi. Kitob AQSH, Angliya va Lotin Amerikasi mamlakatlarida taqiqlab qo‘yilgan. Ammo, roman AQSHda taqiqlangan dastlabki ikki hafta ichida noqonuniy shaklda 100 ming nusxadan ko‘p sotilgan.

Gabriel Garsia Markesning “Yolg‘izlikning yuz yili” romani Lotin Amerikasi va jahon adabiyotining durdona asari sifatida tan olingan. Bu ispan tilida eng ko‘p o‘qilgan va tarjima qilingan asarlardan biridir. Shuningdek roman eng ko‘p tarjima qilinish bo‘yicha Migel Servantesning «Don Kixot»idan keyingi o‘rinda turadi. Romanning birinchi nashri 1967-yil iyun oyida Argentinaning Buenos-Ayres shahrida 8000 nusxada nashr etilgan. Romulo Gallegos mukofoti bilan taqdirlangan. Hozirgacha 50 milliondan ortiq nusxada sotilgan hamda 47 tilga tarjima qilingan. Markes qo‘lyozmani nashriyotga jo‘natish davomida pochta harajatlarini qoplash uchun mashinasini sotgan.

Herman Melvilning “Mobi Dik” asari kapitan Axab va uning ulkan oq kitdan o‘ch olishga bo‘lgan ishtiyoqi haqidagi epik hikoyadir. Asar dastlab katta muvaffaqiyatga erisha olmadi va 20-asrda Amerikaning eng buyuk romanlaridan biri sifatida qayta baholanmaguncha ko‘p yillar davomida unutildi. Bu kapitan Axabning yovuz oq kitni ta’qib qilishi va yovuzlik bilan teng bo‘lmagan jangda o‘lishi haqidagi hikoya.

Xarper Lining “Mazaxchini o‘ldirish” romanida Amerikadagi irqiy adolatsizlikni janub shaharlardagi o‘sayotgan bolalar nigohida kuchli tasvirlanadi. Xarper Li 1961-yilda romani uchun “Pulitser” mukofotini qo‘lga kiritgan, bu asar uning eng yirik adabiy asari bo‘ldi. Roman 1960-yil 11-iyulda nashr etilgan va bestsellerga aylandi, shuningdek Amerika adabiyotining taniqli asarlari ro‘yxatiga kiritilgan. Kitob butun dunyo bo‘ylab 40 milliondan ziyod nashr etilgan.

Ushbu romanlar nafaqat madaniyat va adabiyot tarixida sezilarli iz qoldirdi shuningdek millionlab o‘quvchilarning qalbidan joy olgan.

Xo‘sh, sizning kutubxonangizda o‘qish shart bo‘lgan romanlar topligi qaysilar? Bu haqda fikringizni izohlarda yozib qoldiring.

Shahnoza Toshtemirova, Asliddin Alijonov, Ulug‘bek To‘xtayev (video), O‘zA