YuNESKOnıӊ izertlewine bola: Inflyuenserlerdiӊ (bloger) 62 procenti maǵlıwmattı bólisiwden aldın teksermeydi. Bul dezinformaciya tarqalıwına hám jámiyetshilik iseniminiӊ tómenlewine alıp keliwi múmkin.
Xosh, dezinformaciya degenimiz ne?
Dezinformaciya – (francuzsha des – unamsız hám information – málimleme) arnawlı topar hám shólkemlerdiӊ ǵárezli maqsetlerine erisiw jolında jalǵan maǵlıwmatlardan paydalanıw tiykarında jámiyetlik pikirdi burmalaw maqsetinde baspasóz, radio, televidenie hám internette qollanatuǵın usıl, qural.
Dezinformaciyanıӊ 3 túrli:
a) jalǵan málimleme, jar salıw hám shaw-shuwlar tarqatıw;
b) konfidencial maǵlıwmatlar «aǵıp ketiwi»n shólkemlestiriw;
v) arnawlı faktlerdi bórttirip sáwlelendiriw, qaram-qarsılıqlı xabarlardı tarqatıw sıyaqlı túrleri bar.
Pew Research Center maǵlıwmatları: 18-29 jastaǵı amerikalılardıӊ 40 procenti jaӊalıqlardı inflyuenserlerden aladı. Biraq, olardıӊ kópshiligi málimleme tarawında juwapker shólkemde jumıs alıp barmaǵan.
Usı jerde YuNESKO «Media sawatlılıq hám faktlerdi tekseriw áhmiyetli, keri jaǵdayda sociallıq tarmaqlardaǵı málimleme isenimsiz bolıwı múmkin» ekeni haqqında eskertedi.
Dezinformaciyanıӊ tariyxı, bárinen burın, ǴXQnıӊ payda bolıwı hám qáliplesiwi menen úzliksiz baylanıslı, onıӊ mazmun-mánisi tiykarınan siyasiy, ǵárezli maqsetlerdi gózlegen umtılıslarda kórinedi. Biz bunday qáwiplerge bárqulla sergek hám qıraǵı bolıp jasawımız, olarǵa qarsı hár tárepleme tereӊ oylanǵan, puqta ilimiy tiykarda shólkemlestirilgen, turaqlı hám úzliksiz túrde alıp barılatuǵın ruwxıy tárbiya menen juwap beriwimiz kerek. Mine, sonda ǵana xalqımız, ásirese, jaslar waqıyaǵa ashıq kóz benen qarap, dúnyada hám átirapımızda bar bolǵan, barǵan sayın kúsheyip baratırǵan ruwxıy qáwip-qáterlerdi, tarqatılıp atırǵan túrli maǵlıwmat hám málimlemelerdi durıs bahalap, olardan tiyisli juwmaq hám sabaq shıǵara aladı.
M.Turdalieva, A.Ahmedov (video), ÓzA