Ózbekstan Respublikası Prezidenti Shavkat Mirziyoevtiń mirát etiwine bola Túrkmenstan Prezidenti Gurbanguli Berdimuxamedov 23-aprel kúni mámleketlik sapar menen elimizge keldi.
Ózbek hám túrkmen xalıqları ázelden bir dáryadan suw iship, tınısh-tatıw, ahızbirshilikli jasap kelgen. Xalıqlarımızdı birden-bir tariyx, birdey mádeniyat hám qádiriyatlar, uqsas til hám úrp-ádetler birlestirip turadı. Bul jaqınlıq ellerimiz arasındaǵı birge islesiwge tiykar bolmaqta.
Ayrıqsha atap ótiw kerek, Prezidentimiz Shavkat Mirziyoevtiń Ózbekstan Respublikası Prezidenti sıpatında birinshi shet elge saparı 2017-jıl 6-7-mart kúnleri Túrkmenstanǵa bolǵan edi. Usı tariyxıy sapar Ózbekstannıń sırtqı siyasatında jaqsı qońsıshılıq qatnasıqlarına ayrıqsha áhmiyet qaratıp atırǵanınıń ayqın dáliyli, mámleketimiz basshısınıń qońsı mámleketler menen doslıqtı hám birge islesiwdi bekkemlewge umtılıwınıń belgisi sıpatında tán alındı.
Doslıq ushırasıw hám sóylesiwlerdiń tiykarǵı nátiyjesi menen eki tárepleme qatnasıqlar sapa jaǵınan jańa basqıshqa – strategiyalıq sheriklik dárejesine kóterildi.
Shavkat Mirziyoev penen Gurbanguli Berdimuxamedovtıń jaqın doslıǵı, óz-ara húrmeti hám isenimi ellerimiz birge islesiwiniń rawajlanıwında áhmiyetli orın iyelemekte. Prezidentlerdiń hár bir ushırasıwı eki mámleket qatnasıqlarınıń kólemin bunnan bılay da keńeytiw imkaniyatın bermekte. Prezidentimizdiń ótken jıl may hám sentyabr aylarında Túrkmenstanǵa ámeliy sapar etiwleri waqtında eki mámleket basshıları ushırasıp, birge islesiwdiń keń qamtıwlı baǵdarları boyınsha pikirler alıstı.
Ózbekstan hám Túrkmenstan Prezidentleriniń bul ushırasıwı óz-ara mápke hám jedel sóylesiwdiń logikalıq dawamı bolıp tabıladı.
Sapardıń tiykarǵı ilajları Kóksaray rezidenciyasında bolıp ótti.
Rásmiy kútip alıw máresiminen soń mámleket basshıları tar sheńberde ushırasıwlar ótkerdi.
Prezidentimiz Túrkmenstan Prezidentin Ózbekstan jerinde shın júrekten qutlıqlap, bul sapar ellerimiz qatnasıqlarınıń rawajlanıwında áhmiyetli siyasiy waqıya, jaqsı qońsıshılıqqa tiykarlanǵan birge islesiwimiz izbe-iz rawajlanıp atırǵanınıń dáliyli ekenin atap ótti.
-2017-jıl mámleketlerimiz birge islesiwiniń rawajlanıwında tariyxıy jıl boldı. Ózbekstan Prezidenti Túrkmenstanǵa úsh márte sapar etti. Bul ellerimizdiń strategiyalıq dárejedegi múnásebetlerine jańa pát baǵıshladı, erisilgen kelisimlerdiń ámelge asırılıwına sezilerli túrtki berdi. Usı jıldıń birinshi shereginde ellerimiz arasındaǵı tovar almasıw kólemi 55 procentke ósti. Bul, álbette, ótken jılǵı kelisimlerimizdiń nátiyjesi. Joqarı dárejedegi bul gezektegi sóylesiwler usı pátti bunnan bılay da arttırıw jolında áhmiyetli qádem boladı,-dedi Shavkat Mirziyoev.
Gurbanguli Berdimuxamedov mámleketimiz basshısına mirát ushın minnetdarshılıq bildirip, ellerimiz arasındaǵı birge islesiw barlıq tarawlarda turaqlı en jayıp atırǵanın qanaatlanıwshılıq penen atap ótti.
Túrkmenstan hám Ózbekstan tınıshlıqtı súyetuǵın mámleketler, jaqsı qońsılar sıpatında tanılǵan. Ellerimiz xalıqaralıq maydanda da, óz-ara baylanıslarda da bir-birin qollap-quwatlaydı. Búgingi sóylesiwler óz-ara baylanıslardı bunnan bılay da bekkemlew ushın jaqsı imkaniyat bolıp tabıladı. Túrkmenstan Ózbekstan menen birge islesiwdi barlıq tarawlar boyınsha keńeytiwge tayar,-dedi Gurbanguli Berdimuxamedov.
Regionallıq qáwipsizlikti bekkemlew ellerimizdiń birge islesiwinde ayrıqsha áhmiyetke iye. Ózbekstan hám Túrkmenstan Oraylıq Aziyada tınıshlıq hám turaqlı rawajlanıwdıń nátiyjeli mexanizmlerin jaratıw tárepdarı. Ellerimiz Awǵanstandaǵı jaǵdaydı turaqlastırıw boyınsha birdey pikirge iye.
Ushırasıwda terrorizm, ekstremizm, narkotiklerdiń nızamsız aylanısı, transmilliy jámlesken jınayatshılıqqa jáne xalıqaralıq qáwipsizlikke qáwip tuwdıratuǵın basqa da qáwip-qáterlerge qarsı gúresiwdegi birge islesiwdi bunnan bılay da bekkemlew zárúrligi atap ótildi.
Prezidentimiz Shavkat Mirziyoev bıyıl 15-mart kúni Qazaqstannıń Astana qalasında ótken Oraylıq Aziya mámleket basshılarınıń birinshi másláhát ushırasıwın ótkeriw boyınsha baslamasın qollap-quwatlaǵanı ushın Gurbanguli Berdimuxamedovqa minnetdarshılıq bildirdi.
Sóylesiwde Ózbekstan menen Túrkmenstan arasındaǵı siyasiy, sawda-ekonomikalıq, mádeniy-gumanitar hám basqa da tarawlardaǵı birge islesiwdi bunnan bılay da rawajlandırıw máseleleri dodalandı. Táreplerdi qızıqtırǵan regionallıq hám xalıqaralıq áhmiyetke iye máseleler boyınsha da pikir alıstı.
Sóylesiwler eki el rásmiy delegaciyalarınıń qatnasıwında keńeytilgen quramda dawam ettirildi. Onda ellerimiz arasındaǵı sawda-ekonomikalıq birge islesiwdi bunnan bılay da rawajlandırıw, neft-ximiya, transport-kommunikaciya, awıl xojalıǵı, mádeniy-gumanitarlıq hám basqa da tarawlardaǵı baylanıslardı bekkemlew máseleleri dodalandı.
Ózbekstannan Túrkmenstanǵa awıl xojalıq texnikası, saylandı hám qayta islengen miywe-ovoshlar, mineral tóginler, qurılıs materialları, ximiya, tayar tekstil ónimleri, túrli tarawdaǵı xızmetler eksport etiledi. Túrkmenstannan elimizge neft hám neft ónimlerin, mexanikalıq úskenenler, propilen polimerleri, basqa da ximiyalıq tovarlar keltiriledi.
Ózbekstan hám Túrkmenstan ekonomikasında ele tolıq iske salınbaǵan kóplegen imkaniyatlar bar. Olardan paydalanıp, óz-ara sawda aylanbasın jedel arttırıw hám nomenklaturasın keńeytiw zárúrligi atap ótildi. Eki el bazarlarına ótimli ónimler jetkerip beriw, aymaqlar arasındaǵı birge islesiwdi rawajlandırıw, isbilermenlik subektleri ushın qolaylı sharayatlar jaratıw máseleleri dodalandı. 2020-jılǵa barıp tovar almasıw kólemin 500 million dollarǵa shekem jetkeriw ushın zárúr ilajlardı ámelge asırıwǵa kelisip alındı.
Sawda-ekonomikalıq, ilimiy-texnikalıq hám mádeniy birge islesiw boyınsha húkimetleraralıq komissiya jumısı bul boyınsha anıq ámeliy nátiyjelerge erisiwde ayrıqsha áhmiyetke iye ekeni atap ótildi. Bul komissiyanıń bıyıl 1-mart kúni Tashkentte ótkerilgen ushırasıwı sawda-ekonomikalıq qatnasıqlardıń bekkemleniwinde jáne bir qádem boldı.
Túrli dárejedegi nátiyjeli ushırasıwlar ellerimiz arasındaǵı birge islesiwge jańa pát baǵıshlap, onı ámeliy mazmun menen bayıtpaqta. Mart ayında Ashxabadta Ózbekstan milliy sanaat kórgizbesi tabıslı ótkerildi. Usı kúnlerde paytaxtımızda Túrkmenstan milliy kórgizbesi hám eki eldiń isbilermen toparlarınıń biznes-forumı bolıp ótpekte.
Sóylesiwlerde bunday kórgizbelerdi turaqlı ótkeriw, sawda, óndiris kooperaciyası, energetika, transport, awıl xojalıǵı hám basqa da tarawlarda iri joybarlardı ámelge asırıw boyınsha pikir alısıldı.
Ellerimiz regionda iri energetikalıq joybarlardı ámelge asırıwda belsene qatnaspaqta. Jılına 25 milliard kub metrge shekem gaz jetkeriw quwatlılıǵına iye Ózbekstan -Túrkmenstan-Qazaqstan-Qıtay gaz qubırı joybarı usılar qatarına kiredi.
Transport tarawı birge islesiwdiń tiykarǵı baǵdarlarınan biri bolıp esaplanadı. Ellerimizdiń óz-ara integraciyalasqan avtomobil hám temir jolları úshinshi mámleketler ushın da tranzit wazıypasın ótemekte. Ámiwdáryanıń ústinde qurılǵan Túrkmenabat-Farab avtomobil hám temir jol kópirleri bunıń tastıyıǵı. Bul kópirler 2017-jıl mart ayında Túrkmenstanǵa mámleketlik sapar waqtında saltanatlı túrde ashılǵan edi.
Ózbek hám túrkmen xalıqların bir-birine tıǵız baylanıstırıp turatuǵın tariyx, mádeniyat hám úrp-ádetler xalıqlarımızdıń ulıwmalıq múlkine aylanǵan. Bul jaqınlıq mádeniy-gumanitar tarawdaǵı birge islesiwdiń rawajlanıwında bekkem tiykar bolmaqta.
Ózbekstannıń bilimlendiriw mákemelerinde Túrkmenstannıń 720 puqarası bilim almaqta. Ózbekstan hám Túrkmenstan wákilleri eki elde shólkemlestirilip atırǵan mádeniy ilajlar, koncertler, festivallar menen tańlawlarda, sport jarıslarında belsene qatnaspaqta.
Ózbekstan sport delegaciyası 2017-jıldıń sentyabr ayında Ashxabadta ótken V Jabıq komplekslerde hám kórkem ónerleri boyınsha Aziya oyınlarında qatnastı. Túrkmenstanda Ózbekstan mádeniyat kúnleri ótkerildi. Usı ilaj sheńberinde elimizdiń kórkem óner sheberleri hám mádeniyat ustalarınıń qatnasıwındaǵı koncert, kórkem shıǵarmalar kórgizbesi shólkemlestirildi.
Ózbekstanda túrkmen milletine tiyisli 192 mıń xalıq jasamaqta. Olardıń tilin, mádeniyatın, úrp-ádetlerin rawajlandırıw ushın barlıq shárayat jaratılǵan.
Elimizde túrkmen tilinde sabaq beriletuǵın 44 mektep jumıs júrgizbekte. Berdaq atındaǵı Qaraqalpaq mámleketlik universitetinde túrkmen filologiyası baǵdarında qánigeler, Ájiniyaz atındaǵı Nókis mámleketlik pedagogika institutında túrkmen tili oqıtıwshıları tayarlanbaqta.
Sóylesiwler dawamında transport hám tranzit tarawındaǵı birge islesiwdi keńeytiw, bul arqalı ellerimizdiń usı baǵdardaǵı básekige shıdamlılıǵın arttırıw zárúrligi atap ótildi. Awıl xojalıǵı texnikası, avtomobiller, elektr texnikası úskenelerin birge islesiwde islep shıǵarıw, neft hám neft ónimleri jetkerip beriw, shegara aldı aymaqlar arasında sawda-satıqtı arttırıw, xızmetler kórsetiw hám basqa da máseleler boyınsha kelisimlerge erisildi. Ózbekstannıń Túrkmenstan-Awǵanstan-Pakistan-Hindstan gaz qubırınıń qurılıw joybarında qatnasıwı atap ótildi.
Eki tárepleme hújjetlerge qol qoyıw máresimi boldı. Ózbekstan Respublikası Prezidenti Shavkat Mirziyoev hám Túrkmenstan Prezidenti Gurbanguli Berdimuxamedov Birliktegi bildiriwge qol qoydı.
Eki tárepleme birge islesiwdi siyasiy, sawda-ekonomikalıq, investiciyalıq, transport-kommunikaciya, bilimlendiriw menen sport tarawlarında bunnan bılay da bekkemlewge hám óz-ara baylanıslardı izbe-iz rawajlandırıwǵa baylanıslı 17 hújjetke qol qoyıldı.
Regionlararalıq birge islesiw haqqında húkimetleraralıq pitim, 2018-2020-jıllarǵa mólsherlengen transport tarawında birge islesiw haqqında jáne 2019-2021-jıllarǵa mólsherlengen ilimiy-texnikalıq birge islesiw haqqında húkimetleraralıq baǵdarlamalar, Ózbekstan hám Túrkmenstanda sawda úylerin shólkemlestiriw, eki el Sawda-sanaat palataları arasındaǵı isbilermenler keńesin shólkemlestiriw haqqındaǵı pitimler, Ózbekstan hám Túrkmenstan Sırtqı isler ministrlikleri arasında 2019-jılǵa mólsherlengen birge islesiw baǵdarlamasına qol qoyıldı.
Eki tárepleme birge islesiwdi awıl xojalıǵı, jaslar, hayal-qızlar máseleleri, ilim-texnika, kásiplik awqamları hám basqa da tarawlarda bunnan bılay da bekkemlewge baylanıslı hújjetler qabıl etildi. Ósimlikler karantini tarawında birge islesiw haqqında pitim, eki eldiń kásiplik awqamları hám hayal-qızlar komitetleri arasındaǵı Túsinisiw memorandumları, jaslar shólkemleri arasındaǵı Túsinisiw memorandum usılar qatarına kiredi.
Sonday-aq, sapar sheńberinde joqarı oqıw orınları arasındaǵı hám málimleme-kommunikaciya tarawlarına tiyisli 15 hújjetke qol qoyıldı.
Ǵalaba xabar quralları wákilleri menen ushırasıwda Prezidentler sóylesiwler ashıq, shın júreklik, iskerlik ruwxında ótkeni, qol qoyılǵan hújjetler Ózbekstan hám Túrkmenstan xalıqlarınıń mápleri jolındaǵı kóp qırlı hám doslıq qatnasıqlardı bunnan bılay da rawajlandırıwǵa xızmet etiwin atap ótti.
Kúnniń ekinshi yarımında Túrkmenstan Prezidenti Gurbanguli Berdimuxamedov Ózbekstan Respublikası Prezidenti Shavkat Mirziyoev penen birge Ǵárezsizlik maydanına keldi. Joqarı mártebeli miyman aydın keleshegimiz hám jaqsı niyetlerimizdiń nıshanı bolǵan Ǵárezsizlik hám jaqsılıq monumentine gúl qoydı.
Bunnan soń, Gurbanguli Berdimuxamedov Ózbekstan Respublikasınıń Birinshi Prezidenti Islam Karimovtıń esteligine gúl qoyıp, Ullı Jolbasshımız yadına húrmet keltirdi.
2017-jıl may ayında ózbek hám túrkmen xalıqlarınıń máńgi doslıǵınıń jáne tuwısqanlıǵınıń belgisi sıpatında Tashkent qalasında Maqtımqulı atındaǵı kóshe hám oǵan baǵıshlanǵan arxitekturalıq esteligi ashılǵan edi.
Shavkat Mirziyoev hám Gurbanguli Berdimuxamedov Maqtımqulı kóshesine bardı. Prezidentler belgili túrkmen shayırı hám oyshılı esteligine gúl qoydı.
Bir pútin ansamblge aylanǵan bul baǵ Gurbanguli Berdimuxamedovta úlken tásir qaldırdı. Túrkmen xalqına, ádebiyatı menen mádeniyatına kórsetilip atırǵan húrmet-izzet ushın mámleketimiz basshısına minnetdarshılıq bildirdi.
Túrkmenstan Prezidentiniń Ózbekstanǵa sapar etiwine baylanıslı Maqtımqulı kóshesinde «Ashxabad baǵı» qurıldı. Eki mámleket basshıları usı baǵdıń ashılıw máresiminde qatnastı.
Prezidentler baǵda jaratılǵan sharayatlar menen tanıstı. Eki mámleket basshıları Túrkmenstan hám Ózbekstan arasındaǵı doslıq hám jaqsı qońsıshılıq baylanıslarınıń belgisi sıpatında «Ashxabad baǵı»na nál otırǵızdı.
Túrkmenstan Prezidenti Gurbanguli Berdimuxamedovtiń elimizge mámleketlik saparı dawam etpekte.
Matnazar ELMURODOV,
ÓzAnıń xabarshısı