Qaraqalpaqstan Respublikası Toǵay xojalıǵı komiteti tárepinen Ózbekstan Respublikası Prezidentiniń 2017-jıl 11-maydaǵı «Ózbekstan Respublikası Toǵay xojalıǵı mámleketlik komitetin shólkemlestiriw haqqında»ǵı Pármanı, «Ózbekstan Respublikası Toǵay xojalıǵı mámleketlik komitetiniń jumısın shólkemlestiriw haqqında»ǵı qararınıń orınlanıwın támiyinlew, toǵaylardı saqlaw, onı kóbeytiw boyınsha keń kólemli jumıslar ámelge asırılmaqta. Qaraqalpaqstan Respublikası toǵay fondı 5 million 751 mıń 593 gektar jer maydanın qurap, sonıń 1 million 101 mıń gektardan zıyatı toǵay menen qaplanǵan. Búgingi kúnde Komitet sistemasında 12 mámleketlik toǵay xojalıǵı jumıs alıp barmaqta.

Solardan Kegeyli rayonındaǵı «Bozataw» mámleketlik toǵay xojalıǵı jámááti tárepinen alıp barılıp atırǵan jumıslar sóz etiwge ılayıq. Bul toǵay xojalıǵınıń ulıwma jer maydanı 16 mıń 448 gektar bolıp, sonnan toǵay menen qaplanǵanı 7 mıń 695,9 gektardı quraydı.

Toǵay xojalıǵında 9 gektar jer maydanı nálxana ushın ajıratılǵan, sonnan 6,5 gektar maydannan ótken jılı 6 million 547 mıń 44 dana hár túrli (shıǵıs túyesi, katalpa, yapon saforası, sumtal, qayraǵash, záráń sıyaqlı sayamanlı, iyne japıraqlı, miywe terekleri) nálleri jetilistirildi. Sonnan rayon aymaǵındaǵı xalıqqa hám shólkemlerge ulıwma bahası 64 million sumlıq 10 mıń 614 dana nál shártnama tiykarında jetkerip berildi. Yaǵnıy toǵaylıqlar jaratıw maqsetinde 340 mıń 605 dana, siyrek toǵaylıqlardı tolıqlırıw ushın 75 mıń dana, tárbiya bólimine 43 mıń 700 dana náller egildi. Aral teńiziniń qurıǵan aymaqlarında 2016-jıl 701 gektar, ótken jılı 601 gektar jerge seksewil náli egilgen bolsa, bıyıl tuqımnan 300 gektar, nálden 320 gektar jámi 620 gektar jer maydanǵa seksewil hám basqa da túrdegi nállerden mádeniy toǵaylıqlar jaratıw rejelestirilgen.

Mámleketimiz basshısınıń «Ózbekstan Respublikası Toǵay xojalıǵı mámleketlik komitetiniń jumısın shólkemlestiriw haqqında»ǵı qarırınıń orınlanıwın támiyinlew sheńberinde 2017-2021-jıllarda toǵay xojalıqlarınıń jumısın nátiyjeli shólkemlestiriw, tarmaqqa aldınǵı ilim-texnipka jetiskenliklerin engiziw, materiallıq-texnikalıq bazasın jańalaw, xalıqaralıq grantlardı tarmaqqa tartıw ilajlar Baǵdarlaması qabıl etildi. Baǵdarlamaǵa muwapıq 2017-2019-jıllarda toǵay maydanların keńeytiw (rekonstrukciyalaw), toǵaylardı jaratıw, nállerdi jetistiriw, dárilik ósimlikler jıynaw, qara mallar ushın jaylaw maydanların ajıratıw hám awıl xojalıǵı ónimlerin, egislik materiallar jetistiriw, pal hárreshilik, balıqshılıq, sharwashılıq hám sanaat ónimlerin jetistiriw, sonday-aq, xalıqqa tólemli xızmet kórsetiwdiń prognoz kórsetkishleri tastıyıqlanǵan.

– Jas toǵaylardı tolıqtırıw, ixota toǵayların jaratıw, kóklemzarlastırıw maqsetinde kárxana hám shólkemlerge, avtomobil hám temir jol boylarına egiw ushın shártnama tiykarında nál jetkerip beriw boyınsha ilajlar rejesi islep shıǵıldı, – deydi «Bozataw» mámleketlik toǵay xojalıǵı direktorı Abdiwali Ernazarov. – Bul ilajlar rejesin orınlawdı támiyinlew maqsetinde, toǵay xojalıǵına qaraslı «Náwpir» toǵay bóliminde 12 gektar jerge, sonnan 8 gektarǵa túrli sayamanlı, iyne japıraqlı hám dárilik shóplerdiń tuqımın egip, 500 mıń dana nál jetistiriw, 4 mıń gektar jerge 250 mıń dana túrli terek nállerin jetistiriw rejesi belgilep alındı. Pilleshilikti rawajlandırıw maqsetinde 100 mıń dana tut náli, 638 mıń dana biybaha sayamanlı hám tez ósetuǵın jáne miyweli nállerdi jetistiriw rejelestirilmekte. Sonday-aq, bıyılǵı jıl zúrááti ushın jámi 106 gektar jerge awıl xojalıǵı eginleri, sonıń ishinde, 30 gektar jerge gunji, 0,6 gektarǵa kartoshka hám basqa da awıl xojalıǵı eginlerin egiw názerde tutılmaqta. Búgingi kúnde mámleketlik toǵay xojalıǵında 140 bas qara mal, 84 bas qoy-eshki, 342 dana qus baǵılmaqta. 2018-jılı xojalıqta 1 milliard 100 million sum dáramat tabıw rejelestirilgen bolsa, usı jıldıń ótken dáwiri ishinde 60 million sum xojalıq esabına túsirildi. Bul jumıslardı ámelge asırıwda «Náwpir» toǵay bóliminiń bajbanı Ruslan Yusupov, jumısshılardan Ǵabit Ismailov, Bazarbay Achilov, Bayram Jaqsımuratov, Gúmsay Durısbergenova hám basqalar miynet etpekte. Ózbekstan Respublikası Toǵay xojalıǵı mámleketlik komiteti tárepinen ámeliy járdem kórsetilip, xordıń esabınan baslanǵısh tólem tólep berilip «Belarus 1523» markalı traktor lizing tiykarında satıp alındı.

– Xalqımızda «At izin tay basar», degen gáp bar, – deydi joldasım, «Bozataw» mámleketlik toǵay xojalıǵı direktorınıń orınbasarı, bas toǵaytóre Paxratdin Reyimqulov. – Toǵay xojalıǵı tarawındaǵı kásiplerde atadan balaǵa miyras bolıp kelmekte. Máselen «Qusqanataw» awıl puqaralar jıyınına qaraslı mine usı jerler «Qálen awıl» dep ataladı. Qálen ata uzaq jıllar toǵay xojalıǵı tarawında miynet etken. Xalıq arasında abıroy arttırǵan. Búgingi kúnde perzentleri, aqlıqları bul tarawda miynet etpekte. Olardan perzenti Tayır Iztilewov házirgi kúnde pensiyada. Tayır Iztilewov sanaat hám tutınıw tovarları ustaxanası baslıǵı, Jambıl Iztilewov «Qusqanataw» toǵay xojalıǵınıń bajbanı, aqlıǵı Qurmanǵalı Qálenov jumısshı bolıp xızmet etpekte.

Toǵay xojalıǵı qasında sanaat hám tutınıw tovarldarı ustaxanası shólkemlestirilip, fermer xojalıqlarına buyırtpa tiykarında tawıqxana hám pal hárreleriniń uyaları, gúl ósiriw ushın túbekler, tuqımnan nál jetistiriw ushın ıdıslar tayarlamaqta.

– Qararadıń orınlanıwın támiyinlew boyınsha 2017-2021-jıllarda toǵay xojalıqlarında sayamanlı hám miyweli tereklerdiń nállerin hám qálemshelerin jetistiriw prognoz kórsetkishlerin orınlaw boyınsha «jol katrası» islep shıǵıldı, – deydi Qaraqalpaqstan Respublikası Toǵay xojalıǵı komiteti baslıǵınıń orınbasarı Erniyaz Akimiyazov. – Ótken jılı toǵay xojalıqları tárepinen ekologiyalıq jaǵdaydı jaqsılaw maqsetinde 22 mıń gektardan aslam jerge tuqım hám nálden jáne tábiyǵıy tikleniwge kómek beriw jolı menen mádeniy toǵaylıqlar jaratıldı. Bunnan tısqarı, toǵay xojalıqları tárepinen 90 gektar jerge nálxana shólkemlestirilip, 10 millionnan aslam shól ósimlikleri, miyweli hám sayamanlı tereklerdiń nálleri jetistirildi. Bul náller qorshaǵan ortalıqtı abadanlastırıw, kóklemzarlastırıw ushın kárxana hám mákemelerge jetkerip berilmekte.

Prezidentimizdiń 2017-jıl 27-noyabrdegi «2018-2019-jıllarda irrigaciyanı rawajlandırıw hám suwǵarılatuǵın jerlerdiń meliorativlik jaǵdayın jaqsılaw mámleketlik baǵdarlaması haqqında»ǵı qararınıń talaplarınan kelip shıǵıp, ekologiyanı bunnan bılay da jaqsılaw, samal eroziyasınıń aldın alıw jáne awıl xojalıǵı ónimlerin kóbeytiw maqsetinde bıyıl fermer xojalıqlarınıń jerleri átirapında 50 gektar jerge ixotazarlar jaratıw rejelestirilgen. Bıyıl jámi 21 mıń 976 gektar maydanda mádeniy toǵaylıqlar jaratıw, nálxana shólkemlestiriw ushın tuqımnan 148 gektar jerde, tárbiya bóliminde 40 gektar jerge egiwdiń esabınan 20 millionnan aslam nál jetistiriw rejelestirilgenin atap ótti.

Qaraqalpaqstan Respublikası Toǵay xojalıǵı komiteti, sonıń ishinde, «Bozataw» mámleketlik toǵay xojalıǵı jámááti 2018-jıl Nawrız ulıwma xalıqlıq bayramın «Áziz Watanlaslar, hár kúnimiz Nawrız bolsın!» súreni astında joqarı dárejede belgilemekte.

D.ABIBULLAEV,

Qaraqalpaqstan xabar agentliginiń xabarshısı