Búgingi kúnde paytaxtımızdaǵı «Samanbay» elatınıń «Anasay» mákan puqaralar jıyınında 1020 xojalıq bar bolıp, 1167 shańaraqta jámi 5362 adam jasaydı. Bir jaǵı Ámiwdáryanıń, ekinshi tárepi «Qattıaǵar» kanalınıń suwları menen qorshalǵan bul elat qaladaǵı eń jasıllıqqa búrkelgen aymaq sanaladı.
– Aymaǵımızdaǵı xojalıqlardıń 815 i, yaǵnıy, basım kópshiligi ózlerine tiyisli qıytaq jerlerinen ónimli paydalanıp atır. Aymaǵımızda shańaraqlıq isbilermenlik, sawda-satıq, milliy ónermentshilik hám isbilermenliktiń basqa da tarawları menen shuǵıllanıp atırǵan 15 puqara bar,-deydi «Anasay» MPJ baslıǵı Tahir Mırzamuratov.
Biz usı aymaqtaǵı Tashkent kóshesi 1-jayda jasaytuǵın Jumajan Qaljanov hám Nazarxan kóshesi 54-jayda jasaytuǵın Maqsetbay Erniyazovlar menen sáwbetlesip, diyxanshılıq, xojalıqqa qaraw, átiraptı abadanlastırıw, ózine hám jámiyetke payda keltiriw sıyaqlı máseleler dógereginde sáwbetlestik.
– Men, «Samanbay»ǵa 1993-jılı kóship kelgen edim. Bul jer Ámiwdáryanıń qayırı tepken jer bolǵanı ushın ba, jeri oǵada qunarlı. Átirapımızdaǵı qońsılardıń barlıǵı da úyine kerekli eginlerin egip, paydalanıp otırıptı. Hayalım menen birge jumıstan bos waqıtlarımda nál jetistiremiz. Hár qıylı eginlerdi egip bazarǵa shıǵaramız. Usı qıytaq jerdiń arqasında qızım menen balamdı joqarı oqıw ornında oqıtıp aldım. Kontrakt tólemlerin tóledim,-deydi J.Qaljanov. – Keshe Moynaqqa 300 dey nál aparǵan edim. Hámme talasıp aldı. Erteń Xojelige almurt, júzim, erik sıyaqlı miywe nállerin alıp barmaqshıman. Atızdaǵı miywe aǵashları ele tolıq kógermey atırıp keldińiz. Bir aylardan keyin úy átirapı pútkilley jasıllıqqa kómilip qaladı.
Sáwbetlesiw dawamında eki adam onıń úyine kelip, birewi almurt nállerin, ekinshisi júzim nállerin alıp ketti.
– Men bul jerge 2000-jılı kóship keldim. Ózim diyqanshılıq penen 1975-jıldan berli shuǵıllanaman. Hayalım Názigúl Dosanova da jumıstan bos waqıtları gúl ósiriw menen shuǵıllanatuǵın edi. Pensiyaǵa shıǵıp, birge diyqanshılıq etetuǵın boldıq,-deydi M.Erniyazov. – Usı jerge kóship kelgen waqtımda jerimniń astı izeykesh edi. Kómip egislik jer qıldım. Hár qıylı miywe aǵashların otırǵızdım. Biziń isimiz balalarımızǵa úlgi boldı. Bári de diyqanshılıqqa qızıǵadı.
Usı jerde biz sol aymaqtaǵı ayırım puqaralardıń jerlerin qańıratıp qoyǵanın kórdik. Jerge kóp jıllardan berli hesh nárse egilmegeni belgili bolıp tur.
– Biz ne qıla alamız. Bilgen aqılımızdı ayttıq. Bunday hasıl jerge terekti teris tikseń de kógeredi. Jerine qaramay, usınday jerdi qor qılıp qoyıptı. Mine, ózińiz kórip turǵanıńızday, onıń jerindegi bir múyeshte turǵan ótken jılǵı bir dana jabayı shóp te quwrap jatır,-deydi M.Erniyazov qońsısınıń jalqawlıǵına kúyinip.
Ózbekstan Respublikası Prezidentiniń 2017-jıl 9-oktyabrdegi «Fermer, diyqan xojalıqları hám qıytaq jer iyeleriniń huqıqları menen nızamlı máplerin qorǵaw, awıl xojalıǵı egislik jerlerinen nátiyjeli paydalanıw sistemasın túp-tiykarınan jetilistiriw ilajları haqqında»ǵı Pármanında awıl xojalıǵına bazar qatnasıqların engiziw, óndiristi rawajlandırıw, menshik iyeleri klasın qáliplestiriw jáne olardıń erkinligin támiyinlew boyınsha basqıshpa-basqısh reformalar ámelge asırılıwı názerde tutılǵan.
Onda, «Qıytaq jer – qosımsha dáramat deregi» súrenin xalıq arasında keńnen úgit-násiyatlaw jáne jer iyeleriniń kúndelikli jumısına sińdiriw wazıypası belgilengen.
Párman boyınsha, 2018-jıldıń zúráátinen baslap fermer xojalıqlarınıń jer uchastkalarınan paydalanıw nátiyjeliligi hár sherekte xalıq deputatları rayonlıq keńeslerinde, diyqan xojalıqları hám qıytaq jer iyeleriniń egislik jerlerden paydalanıw nátiyjeliligi hár ayda puqaralardıń ózin-ózi basqarıw uyımlarında dodalanıp barıladı.
Jer maydanlarınan nátiyjesiz paydalanǵan jer iyelerine jer uchastkalarına bolǵan huqıqlardıń biykar etiliwine shekem bolǵan qatań juwapkershilik ilajları kóriledi. Al, diyqanshılıq mádeniyatın arttırıwda múnásip úles qosqan hám óndiriste joqarı nátiyjelerge erisken fermer, diyqan xojalıqlarınıń basshıları hám qıytaq jer iyeleri «Aldınǵı fermer», «Miynetkesh diyqan» hám «Úlgili qıytaq jer egiwshi» kókirek belgileri menen sıylıqlanadı.
Ádilbay Jiyemuratov,
Qaraqalpaqstan xabar agentliginiń xabarshısı.