Батыс илимпазлары пүткил дүньяны жақынласып киятырған глобал қәўиптен ескертпекте. 2024-жыл нормадағы орташа температураның 1.5 дәреже көтерилиўи пүткил дүнья ушын айрықша сергеклик шақырыўы болып табылады.

– Жәмийетте «Сызық кесип өтилди ҳәм ҳеш нәрсе жүз бермеди», сыяқлы әдеттегидей кейпият болыўы мүмкин,-дейди Уллы Британиядағы Эксетер университети социологы, климат қәўпин үйрениўши илимпаз Гейл Уайтмен. Оның қосымша етиўинше, инсаният қәўипсизлик аймағы болып есапланған шегараға жақынласпақта.  Эксперт бул мәселе Бирлескен Миллетлер Шөлкеминиң болажақ климат саммитинде көтерилиўине үмит билдирди.

Бир ўақытлары Японияның Нагоя университети илимпазлары Арктиканың қар ҳәм муздан аўлақ аймақларындағы шаң Арқа полюс климатын өзгертетуғын әҳмийетли фактор екенлигин анықлаған еди.

Жаңа изертлеў Арктика ысыўы менен қар менен муз ерип атырған аймақ кеңейип, шаң шығындысы көбейгенин көрсетти. Алдынырақ илимпазлар Арктикада тоғай пайда болыўы регион музы ериўин тезлестириўи мүмкин екенлигин анықлаған еди.

Глобал температураны еркин бақлап барыўшы бир неше халықаралық шөлкем менен биргеликте жәриялаған мағлыўмат өткен жылы Жердеги температура 1850-1900-жыллардағы орташа көрсеткиштен 1.55 градус жоқарылығын болжамақта.

Күтилмегенде 2024-жылдағы көрсеткиш ыссылық рекорды орнатылған 2023-жылға қарағанда да сезилерли өсиўди көрсетти. Климаттаныўшылар еки жыл даўамында температура кескин көтерилиўи ямаса Жердиң климат системасындағы өзгерис итималын тексермекте.

200 ге шамалас мәмлекет 2015-жылы Париж климат келисимине қол қойған ҳәм глобал ысыўды санаатқа шекемги болған дәрежеден 1.5 градусқа шекем түсириўге разы болған. Тилекке қарсы, фото альбом жанылғы ҳәм басқа да дәреклерден шығатуғын углерод шығындысы самал ҳәм қуяш энергиясы сыяқлы таза энергия дәреклериниң тез раўажланыўына қарамастан, өткен жылы рекорд дәрежеде көтерилиўде даўам етти.

– Айрықша жыллар 1.5 дәреже шегарасынан артып кетиўи узақ мүддетли мақсетке ерисиўди қыйынластырады,-делинген БМШ Бас хаткери Антониу Гутерриш таярлаған баянатта. – Демек, жағдай биз бул жолда және де қатаң гүресиўимиз керек екенлигин билдиреди. Басшылар ҳәзирден ҳәрекетти күшейтиўи керек.

Муҳарамма Пирматова, ӨзА