Prezident Shavkat Mirziyoevtiń basshılıǵında 16-dekabr kúni banklerdiń qatnasında máhállelerde xalıqtıń bántligin támiyinlew hám dáramatlı etiwge qaratılǵan tiykarǵı wazıypalardı dodalaw boyınsha videoselektor májilisi ótkerildi.

Sońǵı jılları banklerdiń jumısı máhállege shekem túsirilgeni óz nátiyjesin bermekte. Atap aytqanda, Namangan wálayatı Uychi rayonında bankler 3 mıń 200 belsendi qarıydar menen islesip, olarǵa járdem bergeni ushın 9 mıń adam turaqlı jumıslı boldı. Kámbaǵallar sanı 6 mıńǵa azaydı.
Sırdárya wálayatı Sayxunabad rayonındaǵı 3 mıń 200 shaqaraqta joybarlar iske túsirildi, 12 mıń adam óz qıytaq jerinde dáramat tabıwdı úyrendi.
Jizzaq wálayatı Zarbdar rayonında 13 mıń 500, Buxara wálayatı Ǵijduwan rayonında 28 mıń jumıs ornı jaratıldı. Bulardıń esabınan qosımsha 10 mıńnan aslam xalıq kámbaǵallıqtan shıǵarıldı.
Ulıwma, bul 4 rayon –Uychi, Sayxunabad, Zarbdar hám Ǵijduwan tájiriybeleri sheńberinde jıl basınan berli 3 million 300 mıń xalıq turaqlı dáramatqa iye bolǵan. Jámi rásmiy bánt bolǵanlar birinshi ret 10 million 500 mıńǵa jetken.
Bunnan tısqarı, Xojeli, Asaka, Babkent, Bulunǵır, Jańa jer, Qwshtepa, Shavat sıyaqlı 57 rayonda jumıssızlıq 5 procentten tómen tústi.
Oraylıq bank hám orınlardaǵı bankler bul unamlı tájiriybelerdi keńeytip, xalıqqa mádet bolıwı zárúrligi atap ótildi.
-2025-jılı bántlikti támiyinlew hám kámbaǵallıqtı azaytıw eń áhmiyetli hám sheshiwshi jıl boladı,- dedi Shavkat Mirziyoev.
Májiliste bul baǵdardaǵı jańa imkaniyatlar hám rejeler kórip shıǵıldı.
Aqırǵı 6 jılda shańaraqlıq isbilermenlik baǵdarlaması sheńberinde 750 mıń xalıq kreditti qaytarıp, dáramatlı bizneske iye bolǵan. Olardan 58 mıńı jańa kárxana ashqan. Endi bankler mine usınday, sınaqtan ótken qarıydarlardı qollap-quwatlap, kishi hám orta biznes dárejesine alıp shıǵıwı zárúr.
Sol sebepli olarǵa “Kishi biznesti qollap-quwatlaw” baǵdarlaması sheńberinde shártsiz 300 million sum kredit beriledi. Bul arqalı kelesi jılları 1,5 million xalıq jumıslı boladı.
Aldınları bankler shańaraqlıq isbilermenlik baǵdarlamalarına qarjını tek ǵana mámleketten alǵan. Xalıq banki baslama kórsetip, Aziya rawajlanıw banki menen “Qarjılay ǵalabalıq” baǵdarlaması sheńberinde 50 million sumǵa shekem artıqsha hújjet hám girewsiz kredit berip atır. Usı úlgi tiykarında, kelesi jılı 9 mámleketlik bank 1 milliard dollar kredit berip, 250 mıń xalıqtı dáramatlı etiwi múmkin ekenligi aytıldı.
Belsendi isbilermenlerdiń qatnasıwında 27 rayonda ashılǵan kooperaciyalar jaqsı nátiyje bermekte. Kelesi jılı 30 rayonda balıqshılıq, qoyanshılıq, sharwashılıq hám pal hárreshilik boyınsha usınday kooperaciyalar shólkemlestiriledi. Bul ushın 500 milliard sum qaratıladı.
Investiciya alıp keletuǵın hám kóp jumıs ornın jaratatuǵın startap joybarlar qollap-quwatlanadı. Bunıń ushın mámleketlik bankler venchur kompaniya dúzip, máhálle startaplarına óz qarjısınan jámi 50 million dollar ajıratadı. Hár bir bank jeke menshik sherik tawıp, startaplardı bizneske aylandıratuǵın akseleratorlar ashadı.
Májiliste jaǵdayı tómen rayonlarda jumıssızlıqtı azaytıw máselesine ayrıqsha itibar qaratıldı. Olarǵa basqa aymaqlardan tájiriybeli isbilermenler keńnen tartılıp, joybarları ushın jeńil kreditler hám infrastrukturasına qosımsha qarjı ajıratıladı. Bul 1 million 300 mıń xalıqtı dáramatlı etiw imkaniyatın beredi.
Mámleket infrastruktura jaratıp berse, isbilermenler qosımsha 31 trillion sumlıq 3,5 mıń joybar hám 200 mıń jańa jumıs ornın shólkemlestiriw baslamasın bildirgen. Kelesi jılı bul joybarlar infrastrukturasına 1 trillion sum ajıratılatuǵını belgilendi.
Jáne bir tallaw: 85 mıń gektar jerde az dáramatlı egin egilgeni sebepli nátiyjelilik tómenliginshe qalmaqta. Sol sebepli bunday jerler iri konturǵa birlestirilip, jetekshi isbilermenlerge ekilemshi ijaraǵa beriledi. Jer iyesine ijara haqı hám ónimdi satıwdan úles tólenedi. Egin ekpegen xalıqqa jerin basqasına ekilemshi ijaraǵa beriw haqqında májbúriy talapnama kirgiziledi. Kelesi jılı bólistiriletuǵın 100 mıń gektar jer de usı tártipte ajıratıladı.

60 aldıńǵı qala-rayonlar jumıssızlıq hám kámbaǵallıqtan qutılıw imkaniyatına iye. Bunıń ushın kelesi jılı olardaǵı 2 million xalıqtı bánt etip, 417 mıń shańaraqtı kámbaǵallıqtan alıp shıǵıw kerek ekenligi atap ótildi.
Bul maqsetlerge erisiw ushın bankler qarjı jaǵınan isenimli bolıwı kerek. Sol sebepli tek ǵana mámleket beretuǵın pulǵa baylanıp qalmastan, sırtqı dáreklerden 6 milliard dollar keńnen tartıw áhmiyetli ekenligi atap ótildi.
Sonday-aq, kelesi jılı xalıqtıń amanatların 11 milliard dollarǵa jetkeriw wazıypası qoyıldı.
Huqıqıy tiykar jaratılǵanı sebepli bıyıl 5,5 trillion sumlıq mikroqarjı hám faktoring xızmetleri kórsetilgen. Usı tiykardan paydalanıp, endi mámleketlik bankleri de óziniń mikroqarjı hám faktoring kompaniyasın ashıwı, oǵan sırt el investorların keńnen tartıw múmkin.
Májiliste bankler aldında turǵan mashqalalar da tallanıp, sheshiw ilajları kórildi.
Mısalı, bankler balansında 3 mıń háreketsiz múlk bar. Olar satılsa, qosımsha resurs hám 150 mıń jumıs ornı ushın rezerv payda boladı. Sol sebepli banklerge háreketsiz múlklerdi bazar bahasında tikkeley satıwǵa ruxsat beriletuǵını belgilendi.
Kredit qarızı esabınan girewdi sud arqalı óndiriwge de kóp waqıt jumsalmaqta. Sonıń ushın bul baǵdardaǵı nızamshılıqtı ózgertiw, onda girewge baylanıslı bank huqıqlarınıń ústinligin hám óndiriwge qaratılǵan múlkler tez satılıwın názerde tutıw kerek ekenligi aytıldı.
Hákimlikler menen banklerdiń máhállelerde muwapıq jumıs alıp barıw sisteması kórsetip ótildi. Onda rayon hákimleri joybardı orın hám infrastruktura menen támiyinlew minnetlemesin aladı, bankler bolsa isbilermenlerdiń joybarlarına járdemlesedi, mashqalası bolsa, sheshedi, jumıssızlardı bizneske shaqıradı.
Usı maqsette máhálle bankleri jumısın jolǵa qoyıw usınısı bildirildi. Olar máhálleniń biznes imkaniyatların úyrenedi, adamlardıń ideyaları hám qábiletin joybarlarǵa aylandıradı. Xalıqqa qarjılay tártiplerdi, ónim hám xızmetlerdi satıwdı úyretedi, joybarlarǵa járdem beredi.
Ulıwma, jáhán ekonomikasındaǵı búgingi quramalı sharayatta qarjı bank sistemasınıń barlıq dárejelerinde qarjı tártibin hám jeke juwapkershilikti kúsheytiw áhmiyetli ekenligi atap ótildi.
Májiliste hákimler hám bank basshıları 2025-jılı millionnan aslam xalıqtı dáramatlı etiw, 1,5 million xalıqtı kámbaǵallıqtan shıǵarıw boyınsha esap-sanaqların usındı. Sóylesiwde aymaqlardaǵı unamlı tájiriybeler, juwapkerlerdiń málimlemeleri tıńlandı.

ÓzA