Ótken ásirdiń ayanıshlı repressiya dáwiri milletimizdiń basına qara qayǵılardı jawdırǵan, mıńlaǵan insanlardı hám olardıń shańaraq aǵzaların sheksiz qayǵıǵa salǵan, azapqa qaldırǵan awır dáwir sıpatında tariyxta mórlenip qaldı.

1937-1953-jılları eziwshi dúzim tárepinen 100 mıńnan aslam watanlasımız repressiya siyasatınıń qurbanı bolǵanı ashınarlı. Olardıń 13 mıńı atıp taslanǵan, mıńlaǵan adamlar nahaqtan kulak sıpatında, súrginge jiberilgen.

Kóplegen belgili mámleketlik hám siyasiy ǵayratkerler, ilim, aǵartıwshılıq ǵayratkerleri, dóretiwshiler, zıyalılar, din ulamaları, áskeriy taraw hám sud-huqıq sisteması xızmetkerleri, jumısshı-diyqanlar hám olardıń shańaraq aǵzaları repressiya dáwiriniń qurbanı sıpatında azap shekken, kópshiliginiń jas ómiri zaya bolǵan.
Ǵárezsizlik jıllarında ózlikti ańlaw, tariyxıy haqıyqatlıq hám ádillikti tiklew, millet ruwxıylıǵın joqarılatıw baǵdarında keń kólemli reformalar ámelge asırıldı, repressiya qurbanlarınıń atın máńgilestiriw, millettiń rawajlanıwı jolındaǵı jumısın úyreniw mámleketlik siyasat dárejesine kóterildi. Ásirese, keyingi jılları bul baǵdarda Prezidentimiz tárepinen bir qatar qarar, párman hám biylikler qabıl etilip, olardıń sheńberinde belgili jumıslardıń ámelge asırılıp atırǵanı itibarǵa ılayıq.
Sonıń ishinde, 2024-jıl 19-iyuldegi “Siyasiy repressiya qurbanı bolǵan watanlaslarımızdıń ómirin hám jumısın úyreniw, úgit-násiyatlaw jáne olardıń esteligin máńgilestiriw baǵdarındaǵı jumıslardı keńeytiw haqqında”ǵı Prezident qararı repressiya qurbanı bolǵan shaxslardıń ómirin hám jumısın úyreniw, izertlew, olardıń atların hám esteligin máńgilestiriwde áhmiyetli hújjetlerden biri boldı.
Qararǵa bola, siyasiy repressiya qurbanı bolǵan watanlaslarımızdıń ómirin hám jumısın úyreniw jáne olardıń esteligin máńgilestiriw jumısların muwapıqlastırıw boyınsha respublikalıq komissiya shólkemlestirilip, oǵan bir qatar áhmiyetli wazıypalar júklendi. Atap aytqanda, repressiya qurbanlarınıń jumısın úyreniw, olardı atpa-at anıqlaw, tariyxıy xızmetleri haqqındaǵı maǵlıwmatlardı, arxiv hám muzeyler, kitapxanalar hám hár qıylı fondlarda saqlanıp atırǵan hújjetlerdi toplaw hám izertlew, ǵalaba en jaydırıw ilajların kóriw belgilep berildi.
Ósip kiyatırǵan jas áwlad wákillerine tariyxımızdıń hár bir dáwiri haqqında anıq hám isenimli maǵlıwmatlar jetkeriw áhmiyetli. Bul baǵdarda repressiya dáwiri haqıyqatlıqların úyreniwde usı qararda belgilengenindey, repressiya qurbanlarınıń áwladları hám jaqınları, sol dáwir waqıyalarına gúwa bolǵan insanlardıń esteliklerin jazıp alıw, shańaraqlıq arxiv hám kitapxanalarda saqlanıp atırǵan tariyxıy dereklerdi, siyrek ushırasatuǵın súwretlerdi toplaw jumısları ayrıqsha áhmiyetke iye.
Ásirese, sırt eldegi túrli fondlar, arxiv, muzey, kitapxana hám basqa da ilimiy-aǵartıwshılıq mákemeler jáne tiyisli qánigeler menen birge islesiw ornatqan halda, temaǵa baylanıslı ilimiy ekspediciyalar shólkemlestiriw wazıypası qoyılǵanı súrgin etilgen, sırt ellerde jerlengen watanlaslarımız haqqında isenimli maǵlıwmatlarǵa iye bolıwǵa tiykar jaratadı.
Sonday-aq, qararda jas áwladtı Watanımızdıń azatlıǵı jolında janın pidá etken ullı ata-babalarımızdıń esteligine húrmet ruwxında tárbiyalaw, olardıń mártligin hám ibratlı jumısın úgit-násiyatlawǵa qaratılǵan ruwxıy-aǵartıwshılıq jumıslardı jolǵa qoyıw máselelerine de ayrıqsha itibar qaratılǵan.
Haqıyqatında da, jaslardı ótmishimizdiń dańqlı dáwirleri menen birge, “Úlken qırǵın”day qara kúnleri de bar ekenligi haqqındaǵı xabardarlıǵın arttırıw olardı búgingi tınısh-tatıw kúnlerdi qádirlewge, millet súyiwshi ata-babalarımızǵa múnásip miyrasxor bolıwǵa shaqıradı. Usı maqsette bilimlendiriw orınlarında turaqlı túrde repressiya qurbanları hám jadidlik háreketi wákillerine baǵıshlanǵan oqıw shınıǵıwlarınıń shólkemlestirilip barılıwı ayrıqsha áhmiyetke iye.

Muhtarama Komilova,
ÓzA