Búgingi tez ózgerip atırǵan globallasıw dáwirinde qáwipsizlik túsinigi óziniń dástúriy shegaralarınan shıǵıp, keń kólemli hám kompleksli kategoriyaǵa aylandı. Eger aldın bul taraw tiykarınan mámlekettiń áskeriy qúdireti, aymaqlıq pútinligi hám sırtqı qáwiplerden qorǵalıwı menen belgilengen bolsa, házirgi waqıtta bul koncepciya ekonomikalıq, sociallıq, málimleme, ekologiyalıq hám gumanitarlıq táreplerdi qamtıp almaqta. Globallıq klimat ózgeriwi, sanlastırıw processleri, xalıqaralıq támiynat shınjırlarındaǵı turaqsızlıq hám geosiyasiy keskinlikler qáwipsizlik máselesine pútkilley jańasha, insan mápleri ústin bolǵan qatnas jasawdı talap etpekte.

Sanlastırıw processleriniń tereńlesiwi kiberqáwipsizlikti milliy qáwipsizliktiń ajıralmas bólegine aylandırdı. Mámleketlik basqarıw, qarjı hám sociallıq tarawlardıń sanlı platformalarǵa ótiwi kiberqáwiplerdiń kólemin keńeytip, olardı tek ǵana ekonomikalıq emes, al siyasiy qıyınshılıqtı keltirip shıǵarıwshı faktorǵa aylandırdı.
Sonıń ushın málimleme mákanındaǵı qáwipsizlik tek ǵana texnikalıq ilajlar menen emes, al bekkem huqıqıy baza hám xalıqtıń sanlı mádeniyatın arttırıw arqalı támiyinleniwi zárúr.
Sonıń menen birge, resurslar qáwipsizligi, atap aytqanda, azıq-awqat hám suw turaqlılıǵı jámiyet tınıshlıǵınıń strategiyalıq tiykarı bolıp qalmaqta. Klimat ózgeriwi hám suw resurslarınıń azayıwı sharayatında awıl xojalıǵına innovaciyalardı engiziw hám transshegaralıq suw resurslarınan aqılǵa uǵras paydalanıw regionallıq turaqlılıqtıń tiykarǵı shárti bolıp esaplanadı. Bul process energetika qáwipsizligi menen de úzliksiz baylanıslı bolıp, qayta tikleniwshi energiya dereklerine hám “jasıl” texnologiyalarǵa ótiw mámlekettiń ekonomikalıq erkinligin bekkemlewge xızmet etedi.
Juwmaq ornında aytıw múmkin, zamanagóy qáwipsizlik sisteması áskeriy qorǵanıw qábiletin sociallıq-ekonomikalıq turaqlılıq penen úylestirgen halda kompleksli qatnastı talap etedi. Búgingi kúnde qáwipsizlik tek ǵana mámleket shegaraların qorǵaw emes, al xalıqtıń salamatlıǵın, sociallıq ádillik hám ekologiyalıq turaqlılıqtı támiyinlew arqalı turaqlı keleshekti kepillew bolıp esaplanadı. Qáwipsizlik túsiniginiń bunday evolyuciyası mámleket hám jámiyet institutlarınan turaqlı sergeklik, ilimiy boljaw hám xalıqaralıq birge islesiwdi jáne de kúsheytiwdi talap etpekte.

Muslim Ziyo tayarladı, ÓzA