Pikir

Házirgi waqıtta sociallıq tarmaqlar turmısımızdıń ajıralmas bólegine aylanıp úlgergen. Ol tek ǵana qarım-qatnas maydanı emes, al málimleme almasıw, biznes júrgiziw, jeke brend jaratıw hám hátteki, jámiyetlik pikirdi qáliplestiriwde áhmiyetli faktor bolıp xızmet etpekte. Sanlı platformalar arqalı millionlaǵan insanlar óz bilim hám potencialın kórsetip, hadal miynet esabınan ekonomikalıq turaqlılıqqa erispekte. Biraq sociallıq tarmaqlardıń da kóbinese itibardan shette qalatuǵın tárepleri bar…
Endi, texnologiyanıń rawajlanıwı arqalı kontent tek ǵana smartfon hám kameralarda emes, al hár qıylı zamanagóy gadjetlerdi de qamtıp alǵan. Máselen, ol qulaqshın, kóz áynek, saat yamasa basqa da qurılmalar túrinde bolıwı múmkin. “Meta” hám “Ray-Ban” kompaniyaları tárepinen islep shıǵılǵan kameralı, aqıllı kózáynekler buǵan ayqın mısal bolıp esaplanadı. Negizinde bul texnologiya sayaxatshılar, jurnalistler hám kontentmeykerler ushın qolaylı hám innovaciyalıq qural esaplanadı.
Atap aytqanda, jámiyetlik orınlarda saxnalastırılǵan “aldı-sattı”lar, kópshilik jaǵdaylarda qarsı táreptiń kelisimisiz súwretke alıw, yarım jalańash hayallardı kadrǵa túsiriw, kemsitiw yamasa uyatsız túsinikler menen tarqatıw sıyaqlı jaǵdaylar baqlanbaqta. Bunday kontent bilim de bermeydi, jámiyetti de rawajlandırmaydı. Kerisinshe, olardı eń tómen dárejedegi instinktler esabınan jazılıwshı hám kóriwler sanın arttırıwǵa qaratılǵan.
Álbette, sawda-satıq, reklama, marketing jaman emes. Eger ol durıs baǵdarlanǵan bolsa, ekonomikalıq ósiw hám bántlikti támiyinleydi. Biraq insan abırayı hám namısı esabınan “kontent”ti aqlap bolmaydı. Bul jerde gáp jeke talǵam yamasa erkinlik haqqında emes, al sociallıq juwapkershilik haqqında barmaqta.
Kóbinese “Kórmew de óz qolıńızda”, “Hár kimniń jeke tańlawı bar” degen pikirler alǵa qoyıladı. Biraq mashqala sonda, sociallıq tarmaqlardı tek ǵana sanalı, bekkem dúnyaqarasqa iye bolǵan insanlar emes, al ele shaxs sıpatında tolıq qáliplespegen jaslar hám balalar da tamasha etpekte.
Millettiń keleshegi onıń jasları bolıp tabıladı. Jaslardıń sanasına sińip atırǵan hár bir súwret, hár bir ideya olardıń dúnyaqarasın qáliplestiredi. Eger biz búgin ádepsizlikti ǵalaba en jaydırsaq, erteń onnan aǵartıwshılıq kútiw qanshelli durıs boladı? Sol sebepli, hámme nárseni “sińdirip” ketiw jámiyet ushın eń qáwipli jaǵdaylardan biri bolıp esaplanadı.
Bul jerde barlıq juwapkershilik tek ǵana kontent jaratıwshılarǵa júkletilmeydi. Tamashagóy, jazılıwshı hám trendti kóterip atırǵan ǵalaba da tikkeley juwapker. Sebebi, talap bar jerde usınıs payda boladı. Eki awız ersi gáp yamasa ádepsiz saxna arqalı belgili bolıp atırǵanlar tiykarında biziń itibarımız, layk hám kóriwlerimiz esabınan tanılıp atır.
Jaqsılıq, ilim, aǵartıwshılıq hám mádeniyattı úgit-násiyatlap atırǵan insanlar hár qashan da belgili bola bermeydi. Biraq áyne olar jámiyetti alǵa ilgeriletedi. Eger biz bilimli, tárbiyalı, juwapkershilikli ideyalardı kóbirek qollap-quwatlasaq, algoritmler de, maydan da áste-aqırın ózgeredi.
Juwmaqlap aytqanda, sociallıq tarmaqlar – bul qural. Onı jaratıw da múmkin, buzıw da múmkin. Trend hám kóriwler sanı waqtınshalıq, ilim hám jaqsılıq bolsa máńgilik qádiriyat.

Dildora Dwsmatova,
ÓzA