Ózbekstanda xalıq tárepinen satıp alınıp atırǵan turaq jaylar jıldan-jılǵa kishireyip barmaqta. Bul jaǵday turaq jay bazarındaǵı bahalar, ipoteka shártleri hám demografiyalıq ósiw menen baylanıslı bir qatar faktorlar tásirinde qáliplespekte.

Bul haqqında Ipotekanı qayta qarjılandırıw kompaniyası tárepinen járiyalanǵan turaq jay hám ipoteka bazarı analizinde málim etildi.
Tallawlarǵa bola, 2025-jılǵa kelip mámlekettiń birde-bir aymaǵında satıp alınǵan turaq jaylardıń ortasha maydanı 40 kvadrat metrge jetpegen. Máselen, 2021-jılı Tashkent qalasında jańadan satılǵan jaylardıń ortasha maydanı 51 kv. metrdi quraǵan bolsa, 2025-jılǵa kelip bul kórsetkish 37 kv. metrge shekem qısqarǵan.
Mámleket boyınsha eń tómen kórsetkish Nawayı wálayatında dizimge alınǵan. Bul aymaqta sońǵı 3 jıl dawamında satılǵan kvartiralardıń ortasha maydanı 30 kvadrat metrden tómen qáliplespekte. Qánigeler bul jaǵdaydı xalıqtıń dáramatları, turaq jay bahaları hám ipoteka júgi menen baylanıstırmaqta.
Rásmiy maǵlıwmatlarǵa bola, turaq jaylardıń nominal bahaları 2020-2023-jıllarda keskin ósip, 2024-jıldıń II shereginde eń joqarı shekke jetken. Biraq 2025-jıldıń III sheregine kelip birlemshi bazarda bahalar 4,5 procentke, ekilemshi bazarda bolsa 8,3 procentke tómenlegen.
Ásirese, II sherekte baha ósiwi baqlanǵan aymaqlarda keyin ala awır tómenlew belgilengen. Atap aytqanda, Jizzaq wálayatında 8,7 procent, Surxandárya wálayatında 8,3 procent, Nawayı wálayatı oraylarında 6,5 procent tómenlew baqlanǵan.
Ipoteka kreditlew kólemi 2020-jıldaǵı 9,1 trln. sumnan 2024-jılı 17,1 trln. sumǵa jetip, derlik eki esege artqan. Nátiyjede ipotekanıń JIÓge qatnası 4,7 procentti quraǵan. Bul kórsetkish Qazaqstan, Qırǵızstan hám Ázerbayjannan joqarı.
Sonıń menen birge, 2024-jılı respublikanıń 5 aymaǵında jańa turaq jaylar ushın ajıratılǵan ortasha ipoteka krediti Tashkent qalası kórsetkishinen joqarı bolǵan. Biraq paytaxtta eski turaq jaylar ushın alınǵan ipoteka qarızları ortasha 614 mln. sumdı qurap, basqa aymaqlarǵa salıstırǵanda biraz joqarı bolıp qalmaqta.
Rásmiy dereklerge bola, 2017-2024-jıllar aralıǵında mámlekettegi ulıwma turaq jay fondı 28 procentke keńeyip, 7,6 million turaq jay birligine jetken. 2020-2024-jıllarda 351 mıńnan aslam kvartira paydalanıwǵa tapsırılıp, jıllıq qurılıs kólemi 100 mıńǵa jetken.
Soǵan qaramastan, usınıs demografiyalıq ósiwden artta qalmaqta. Házirgi waqıtta mámlekette 900 mıńnan aslam turaq jay jetispewshiligi bar. Prognozlarǵa bola, 2030-jılǵa shekem keminde 1,5 million, yaǵnıy jılına 250-300 mıń jańa kvartira qurılıwı talap etiledi.
Qánigelerdiń pikirinshe, turaq jaylardıń kishireyip barıwı xalıqtıń satıp alıw qábileti, ipoteka shártleri hám bahalar basımı menen baylanıslı. Eger turaq jay qurılısınıń pátleri demografiyalıq ósiwge sáykes túrde arttırılmasa, keleshekte de kishi metrajlı jaylarǵa talap ústin bolıp qalıwı múmkin. Bul bolsa mámleketten turaq jay siyasatı, ipoteka mexanizmleri hám sociallıq turaq jay baǵdarlamaların jáne de jetilistiriwdi talap etedi.

Shahnoza Mamaturopova,
ÓzA