Qaraqalpaqstan Respublikası Ministrler Keńesi, Qurılısta injenerlik izlewler, geomálimleme hám qala qurılısı kadastr joybarlaw ilimiy-izertlew institutı hám Qaraqalpaqstan Respublikası Qurılıs hám úy-jay kommunal xojalıǵı ministrligi menen birgelikte Nókis qalası Jaslar orayında “Qala qurılısı jumısında innovaciyalıq texnologiyalardıń qollanılıwı” atamasında aymaqlıq kórgizbe hám ilimiy-ámeliy seminar ótkerildi.

Onda qala qurılısı tarawına tiyisli mákeme hám shólkemlerdiń, kárxanalardıń wákilleri qatnastı.
Onda “O‘zGASHKLITI” institutı bas direktorı Yu.Magrupov, “RIA INFORM SERVICE” direktorı T.Bessmertnıy, Texnikalıq siyasat hám málimleme támiynatı departamenti direktorı A.Primov hám basqalar «Qala qurılısı jumısında imaratlar, qurılmalar hám infrastrukturalardı joybarlaw, qurıw, olardan paydalanıw máselelerin sheshiwde zamanagóy geomálimleme támiynatı texnologiyaları», «Qurılıs tarawında innovaciyalıq texnologiyalar hám olardıń áhmiyeti», «Qala qurılısı jumısın geomálimleme menen támiyinlewde oraylasqan topografiyalıq maǵlıwmatlar bazasınıń áhmiyeti» sıyaqlı temalar boyınsha bayanat jasadı.
Atap ótilgenindey, házirgi kúnde qala qurılısı tarawı pútkil dúnyada jedel rawajlanbaqta. Aldınǵı mámleketlerdiń tájiriybesi sonı kórsetpekte, innovaciya hám sanlı texnologiyalarsız zamanagóy qala ortalıǵın jaratıp bolmaydı. Geomálimleme sistemaları, BIM modellestiriw, ushıwshısız dronlar, energiya únemlewshi materiallar – bulardıń barlıǵı jańa áwlad qalalarınıń tiykarǵı tırnaǵına aylanbaqta.
Húkimetimiz tárepinen tarawdı sanlastırıw, qurılıs sapasın qadaǵalawdı kúsheytiw máselelerine ayrıqsha itibar qaratılmaqta. 2025-jıl 12-fevralda Ministrler Kabinetiniń “Qala qurılısı jumısın geomálimleme menen támiyinlew mexanizmin jetilistiriw ilajları haqqında”ǵı qararı qabıl etildi. Usı qarar menen qurılısı juwmaqlanǵan obektlerde atqarıwshı topografiyalıq syomkalardıń májbúriy orınlanıwı belgilendi. Atqarıw topografiyalıq syomkaları orınlanbaǵan obektler ekspluataciyaǵa qabıl etilmeytuǵını belgilep qoyıldı.
Vedomstvolıq boysınıwı hám múlk túrine qaramastan, barlıq shólkemler hám kárxanalar tárepinen ámelge asırılǵan iri masshtablı topografiyalıq súwretler “topografiya” maǵlıwmatlar bazasına kirgiziliwi, kerisinshe jaǵdayda usı topografiyalıq súwretlerden paydalanılǵan jumısshı joybar hújjetlerin ekspertizadan ótkeriwge jol qoyılmaytuǵını belgilep qoyıldı.
Bul, bárinen burın, orınlanıp atırǵan topografiyalıq jumıslardı tártipke salıw menen bir qatarda, jumıslardıń sapasın arttırıwǵa, qurılǵan obektlerdiń joybarǵa muwapıq orınlanǵan yamasa orınlanbaǵanlıǵın anıqlawǵa xızmet etip, imarattı ekspluataciyalaw procesinde júzege keletuǵın mashqalalardı, ásirese, jańa qurılıslar procesinde kommunikaciya tarmaqlarınıń úziliwi, nızamsız qurılıslar sıyaqlı mashqalalardı, kommunikaciya tarmaqlarınıń qorǵaw zonalarında obektlerdiń qurılıwın saplastıradı.
Isbilermenlik subektlerin kommunikaciya tarmaqlarına jalǵaw yamasa aymaqtıń rawajlanıw perspektivaların rejelestiriw sıyaqlı qala qurılısı máselelerin sheshiwde tiykarlanǵan operativ basqarıw qararların qabıl etiw imkaniyatın beredi.
– Seminarımızdıń maqseti – dúnya tájiriybesinen kelip shıǵıp jańa texnologiyalardan durıs paydalanıw, ushıwshısız ushıw apparatlarınan paydalanıp jerlerdi monitoring etiw hám bul apparatlardı jasalma intellektke integraciyalastırıw, házirgi joybarlastırıwshı xızmetkerlerge jáhán tájiriybesinde joybarlawdı kórsetiw. Jáhán tájiriybesinde búgingi kúnde sapanı hám tezlikti arttırıwǵa xızmet etetuǵın ushıwshısız ushıw apparatı keńnen engizilgen. Ol arqalı alınǵan maǵlıwmattı 3D modelinde qayta islew arqalı burın 2-3 ay dawamında islengen jumıslar búgingi kúnde bir hápte yamasa on kúnde pitkeriledi, – deydi “O‘zGASHKLITI” institutı bólim baslıǵı Murodbek Mirxaydarov. – Institutımız tárepinen Qaraqalpaqstanda júdá kóp joybarlardı ámelge asırıw rejelestirilgen. Atap aytqanda, Qońıratta 85 mıń gektar aymaqta samal elektr stanciyaların qurıw joybarı ámelge asırılmaqta. Bul ekologiyalıq taza ónim alıwǵa, hawanıń pataslanıwınıń aldın alıwǵa xızmet etedi.
Ilaj aymaqlıq qánigelestirilgen kórgizbe menen dawam etti. Onda qala qurılısı tarawında qollanılatuǵın zamanagóy ásbap-úskeneler, qurılıs materialları, geodeziya hám injenerlik sheshimleri, sonday-aq, energiyanı únemleytuǵın texnologiyalar jıynalǵanlardıń itibarına usınıldı.
– Qala qurılısında innovaciyalıq texnologiyalardı paydalanıw boyınsha kórgizbeli seminar bolıp ótpekte, – deydi Qaraqalpaqstan Respublikası Qurılıs hám turaq jay kommunal xojalıǵı ministriniń orınbasarı, bas arxitektor Azamat Urazımbetov. – Sońǵı jılları respublikamız aymaǵında alıp barılıp atırǵan qurılıs jumıslarında eń sońǵı úlgidegi innovaciyalıq texnologiyalardan paydalanıwdı ámelge asırıw búgingi kúnde zaman talabına aylandı. Qala qurılısında topografiya, geodeziya jumısların alıp barıwda paydalanılatuǵın usınday texnologiyalar kórgizbemizden orın alǵan. Búgingi ilaj respublikamızda alıp barılıp atırǵan qurılıs jumıslarında eń sońǵı innovaciyalıq texnologiyalardan paydalanıwdı engiziwge hám bul arqalı qurılıstıń sapasın, jedelligin arttırıwǵa túrtki boladı, dep esaplaymız.

Qaraqalpaqstan xabar agentligi