Shártnamanıń shártleri nızamshılıqqa muwapıq bolıwı kerek.

Keyingi waqıtlarda ayırım bankler tárepinen kredit shártnamalarına tutınıwshılardıń huqıqların sheklewshi shártler kirgizilip atırǵanı baqlanbaqta.
Oraylıq bank bul ámeliyatlardı nızamshılıqqa qayshı jaǵday sıpatında bahalaydı hám bunday shártlerdiń biykar etiliwi, sonday-aq, kredit qaytarıw kestesindegi ózgerisler haqqında bankler tárepinen qarıydarlarǵa óz waqtında tolıq maǵlıwmat beriliwi zárúr dep esaplaydı.
“Bankler hám bank jumısı haqqında”ǵı nızamnıń 66-statyasına muwapıq, kórsetiletuǵın bank xızmetleriniń shártleri hám bahası haqqındaǵı málimlemeni qarıydarǵa usınıwdan bas tartıwǵa jol qoyılmaytuǵını, bankler kredit beriw qanday shártler tiykarında ámelge asırılıp atırǵanı haqqında qarıydarǵa málimleme beriwi kerek ekenligi belgilengen.
Sonday-aq, “Tutınıwshılardıń huqıqların qorǵaw haqqında”ǵı nızamnıń 6-statyasında orınlawshı tutınıwshıǵa ózi realizaciyalap atırǵan xızmetler haqqında óz waqtında zárúr, durıs hám túsinikli maǵlıwmat beriwi shárt ekenligi, 21-statyasında bolsa shártnamanıń tutınıwshınıń huqıqların sheklep qoyatuǵın talapları haqıyqıy emes dep esaplanatuǵını atap ótilgen.
“Bank xızmetleri tutınıwshıları menen óz-ara qatnasıqlardı ámelge asırıwda kommerciyalıq banklerdiń jumısına qoyılatuǵın minimal talaplar haqqında”ǵı rejeniń 121-bántine tiykarlanıp bank tutınıwshıǵa bank xızmetin kórsetiw haqqındaǵı shártnamaǵa qol qoyılǵan kúnde shártnamanıń bir túp nusqasın usınıwı kerek.
Atap ótiw kerek, kreditti qaytarıw kestesi kredit shártnamasınıń ajıralmas bólegi bolıp esaplanadı hám qarızdar ushın áhmiyetli bolǵan maǵlıwmatlardı – kredit qaldıǵı, tiykarǵı qarız hám procent boyınsha tólem muǵdarları hám olardı ámelge asırıw sánelerin óz ishine aladı.
Sonıń menen birge, kreditti qaytarıw kestesindegi ózgerisler – bul kredit shártleriniń ajıralmas bólegi bolıp esaplanadı.
Bunda, tutınıwshıǵa kreditti qaytarıw kestesi jańadan rásmiylestirip berilmewi qarızdar tólem muǵdarı hám sánesi haqqında xabardar bolmawı nátiyjesinde qarızdarlıqtı óz waqtında hám tolıq tólemew qáwip-qáterleri júzege keliwi, bul bolsa artıqsha procentler esaplanıwına, járiymalar qollanılıwına, kredit tariyxı unamsız tárepke ózgeriwine, sonday-aq, bank hám qarız alıwshı arasında kelispewshilikler kelip shıǵıwına sebep bolıwı múmkin.
Joqarıda atap ótilgen nızamshılıq talabına bola, kredit shártnamasınıń bir nusqasın qarızdarǵa beriw – bul banktiń minnetlemesi. Sol sebepli, tutınıwshınıń sorawına qaramastan tutınıwshı ushın áhmiyetli bolǵan maǵlıwmatlar (kredit qaldıǵı, tólemdi ámelge asırıw sánesi, tiykarǵı hám procent qarızı boyınsha tólem muǵdarları) kórsetilgen kreditti qaytarıwdıń aktual kestesi bankler tárepinen usınılıwı támiyinleniwi zárúr.
Oraylıq bank kommerciyalıq bankler kredit shártnamasın dúziwde ústinlik kúshine iye bolıp, kredit shártnamalarına juwapkershilikti ózinen alıp, tutınıwshıǵa júklegen halda tutınıwshılardıń huqıqların sheklewshi shártlerdiń (talaplardıń) kirgiziliwin nızamshılıq talaplarına qayshı dep esaplaydı.
Usı múnásibet penen barlıq kommerciyalıq banklerden: kredit shártnamalarına bunday shártlerdi kirgiziw ámeliyatın toqtatıw hám aldın dúzilgen kredit shártnamalarına bunday shártti biykar etiwge baylanıslı ózgeris kirgiziw arqalı saplastırıwdı; kreditti qaytarıw kestesinde kredit qaldıǵı, tólemdi ámelge asırıw sánesi, tiykarǵı hám procent qarızı boyınsha tólem muǵdarlarına baylanıslı hár qanday ózgerisler bolǵan jaǵdayda, bank qarızdarǵa jańalanǵan kesteni usınıwdı támiyinlew talap etiledi.

Sh.Mamaturopova, ÓzA