Ózbekstan Respublikası Prezidenti Shavkat Mirziyoev 1-sentyabr kúni Tyanczin qalasında Shanxay birge islesiw shólkemi Mámleket basshıları keńesiniń gezektegi májilisinde qatnastı.

Qıtay Xalıq Respublikası Baslıǵı Si Czinpinniń basshılıǵında ótken ilajǵa Belarus Respublikası Prezidenti Aleksandr Lukashenko, Hindstan Respublikası Bas ministri Narendra Modi, Iran Islam Respublikası Prezidenti Masud Pezeshkiyan, Qazaqstan Respublikası Prezidenti Qasım-Jomart Toqaev, Qırǵız Respublikası Prezidenti Sadir Japarov, Pakistan Islam Respublikası Bas ministri Shahboz Sharif, Rossiya Federaciyası Prezidenti Vladimir Putin, Tájikstan Respublikası Prezidenti Emomali Rahmon, sonday-aq, ShBSh bas xatkeri Nurlan Ermekbaev hám Regionallıq kontrterror strukturası Atqarıw komitetiniń direktorı Ularbek Sharsheev qatnastı.
Kún tártibine muwapıq, ShBSh sheńberindegi kóp tárepleme birge islesiwdi bunnan bılay da rawajlandırıw hám shólkemniń jumısın jetilistiriw perspektivaları dodalandı, regionallıq hám xalıqaralıq áhmiyetke iye aktual máseleler boyınsha ashıq pikir alısıldı.
Qıtay Baslıǵı Si Czinpin mámleketimiz basshısına sóz berip, mámleketimiz jetekshisi hám xalqın Ǵárezsizlik kúni menen qutlıqladı jáne Prezident Shavkat Mirziyoevtiń basshılıǵında Ózbekstan joqarı pátlerde rawajlanıp, mámlekette turmıs jaqsılanǵanı hám Qıtay tárepi bunnan oǵada quwanıshlı ekenin ayrıqsha atap ótti.
Prezidentimiz ushırasıw qatnasıwshıların qutlıqlap, Qıtaydıń ShBShǵa basshılıǵın joqarı bahaladı hám Ekinshi jer júzilik urıstaǵı ullı Jeńistiń 80 jıllıǵı menen qutlıqladı, sonday-aq, ShBShǵa aǵza mámleketler delegaciyalarınıń basshılarına Ózbekstan Respublikasınıń Ǵárezsizlik kúni múnásibeti menen bildirgen qızǵın qutlıqlawları hám jaqsı tilekleri ushın minnetdarshılıq bildirdi.
Mámleketimiz jetekshisi bul sammit globallıq anıqsızlıq sharayatında ótip atırǵanın atap ótti.
Isenimniń sistemalı krizisi, kelispewshiliklerdiń keńeyip barıwı, kóp tárepleme institutlardıń hálsirewi hám jáhán sawda sistemasınıń ıdırawı xalıqaralıq qáwipsizlik hám turaqlılıq arxitekturasınıń tiykarlarına zıyan jetkermekte.
– Bunday sharayatta ShBSh mámleketleriniń óz-ara túsinisiwi hám tileklesligi – bul tek ǵana bahalı baylıq emes, al biziń sheksiz regionımızda tınıshlıqtı saqlawdıń gilti bolıp esaplanadı,-dedi Ózbekstan jetekshisi.

ShBSh sheńberindegi kóp tárepleme birge islesiwdi bunnan bılay da bekkemlew maqsetinde mámleketimiz basshısı tómendegi máselelerge itibar qarattı.

Bárinen burın, shólkemniń nátiyjeliligin arttırıw, onıń institutları hám qararların ámelge asırıw mexanizmlerin bekkemlew zárúr ekenligi atap ótildi. Shólkemdi transformaciyalaw boyınsha Samarqand sammitinde baslanǵan processler bul áhmiyetli wazıypalardı sheshiwge járdem beretuǵınına isenim bildirildi.

Mámleketimiz basshısı ShBShnı izbe-iz keńeytiw, onıń qarım-qatnas boyınsha sherikleri quramına jańa aǵzalardı, sonıń ishinde, basqa da region mámleketlerin qosıw zárúr ekenligin atap ótti, bul shólkemdi Global Qubla mámleketleri menen birge islesiw platformasına aylandırıwǵa járdem beretuǵının atap ótti.

Qáwipsizlik tarawındaǵı birge islesiw ShBShnıń tiykarǵı baǵdarlarınan biri.

– Búgingi kúnde kelisilgen qatnaslarǵa jáne isenim hám qáwipsizlikti támiyinlewdiń jańa mexanizmlerine talap kúsheyip barmaqta, – dedi Ózbekstan Prezidenti.
Usı mánide, mámleketimiz basshısı Yadro qáwipsizligi jolında kóp tárepleme sheriklikti bekkemlew boyınsha ShBSh deklaraciyasın qabıl etiwge shaqırdı. Bul deklaraciya tınıshlıq jolındaǵı atomdı rawajlandırıw hám ayrıqsha jaǵdaylarǵa juwap beriwdiń bekkem tiykarına aylanadı, Birlesken Milletler Shólkeminiń qáwenderligindegi tarqatpaw globallıq rejimine múnásip úles boladı.

Transshegaralıq qáwip-qáterlerge qarsı nátiyjeli gúresiw maqsetinde Ishki isler hám jámiyetlik qáwipsizlik ministrleri keńesiniń jumısın qayta tiklew, Jınayatshılıqqa qarsı gúresiwde birge islesiw haqqındaǵı kelisimdi qayta kórip shıǵıw, Náshebentlikke ǵárezli bolıp qalıwǵa qarsı gúresiwdiń 2030-jılǵa shekem mólsherlengen baǵdarlamasın islep shıǵıw usınıs etildi.

Ózbekstan jetekshisi “ShBSh – Awǵanstan” sóylesiw toparınıń jumısı qayta tikleniwin qollap-quwatladı. Konstruktivlik sóylesiwlerdi rawajlandırıw hám Awǵanstandaǵı sociallıq-ekonomikalıq joybarlardı qollap-quwatlaw boyınsha usınıslardı islep shıǵıw onıń tiykarǵı wazıypalarınan biri bolıwı múmkin.
Dúnya ekonomikasında baqlanıp atırǵan házirgi tendenciyalardı esapqa alıp, sawda-ekonomikalıq birge islesiwdi keńeytiwge tiykarǵı áhmiyet qaratılmaqta.

– Biz keń regionımızda ekonomikalıq birge islesiwdiń turaqlı modellerin qáliplestiriw tárepdarımız, – dedi mámleketimiz basshısı.

Sawdanı ápiwayılastırıw tártip-qaǵıydaları haqqındaǵı kelisimge qol qoyıw hám regionallıq sanaat hám infrastruktura joybarların qarjılay qollap-quwatlawdıń nátiyjeli quralların tezirek engiziw áhmiyetli ekenligi atap ótildi.

Isenimli óndiris-logistika shınjırların rawajlandırıw hám óz-ara investiciyalardı xoshametlew maqsetinde ShBSh sheńberinde Strategiyalıq materiallar boyınsha regionallıq oray, Energetika konsorciumı, startap hám innovaciyalıq joybarlardı qollap-quwatlaw jáne alǵa qoyıw ushın Venchur kompaniyaları hám qorları tarmaǵı, biznes boyınsha sóylesiwlerdi jolǵa qoyıw hám investiciyalardı alǵa qoyıw ushın Arnawlı elektron portal sıyaqlı bir qatar jańa kóp tárepleme strukturalar hám kooperaciyanı qollap-quwatlaw quralların engiziw usınıs etildi.

Mámleketimiz basshısı Arqa – Qubla hám Shıǵıs – Batıs jónelisleri boyınsha transport-tranzit potencialın tolıq iske qosıw, Oraylıq Aziya arqalı Persiya qoltıǵı hám Hind okeanı portlarına shıǵatuǵın qubla jónelistegi koridorlardı rawajlandırıwǵa ayrıqsha itibar qarattı.

“ShBSh birden-bir transport mákanı”n qáliplestiriw hám onı “Bir mákan, bir jol” strategiyalıq baslaması menen baylanıstırıw boyınsha háreketlerdi muwapıqlastırıw ushın úlken imkaniyatlar bar ekenligi kórsetip ótildi. Jańa multimodal tarmaqlar, sanlı platformalar hám “jasıl” koridorlar jaratıwdı názerde tutatuǵın koncepciyanı islep shıǵıw usınıs etildi.

ShBShnıń “jasıl” transformaciya tarawındaǵı birge islesiwin keńeytiw baǵdarında klimat ózgeriwine beyimlesiw, hawaǵa záhárli gazlerdiń shıǵarılıwın azaytıw, ekologiyalıq qáwip-qáterlerdi boljaw ushın jasalma intellekt texnologiyaların engiziw máseleleri boyınsha regionallıq platformanı iske qosıw zárúr ekenligi atap ótildi.
– Mádeniy baylanıslardı jáne de tereńlestiriw hám xalıq diplomatiyası institutın kúsheytiw ShBSh sheńberindegi uzaq múddetli sherikliktiń áhmiyetli faktorı bolıp esaplanadı, – dedi Ózbekstan Prezidenti.

Xalıq dóretiwshiligi xalıqaralıq festivalların ótkeriw, “ShBSh universiteti” sheriklik tarmaǵınıń onlayn kampusın jaratıw, innovaciyalıq baǵdarlar boyınsha hár jılı studentler hám jas qánigeler arasında tańlaw hám olimpiadalar shólkemlestiriw gumanitarlıq almasıwlardı rawajlandırıw jáne xalıqlarımızdı jáne de jaqınlastırıwǵa kúshli túrtki beretuǵını atap ótildi.

“Turistlik koridor” hám ShBSh medicinalıq turizm alyansın iske qosıw sıyaqlı perspektivalı joybarlardı islep shıǵıw usınıs etildi.

Sóziniń juwmaǵında mámleketimiz basshısı Qırǵız Respublikası Prezidenti Sadir Japarovtı Shanxay birge islesiw shólkemine basshılıqtı qabıl etip alǵanı menen qutlıqladı.

Qıtay Baslıǵı Si Czinpin mámleketimiz basshısına alǵa qoyılǵan áhmiyetli baslamalar ushın minnetdarshılıq bildirip, olardı birgelikte ámelge asırıw zárúr ekenligin atap ótti.

Májilis juwmaǵında hújjetlerge qol qoyıw máresimi boldı. Atap aytqanda, Tyanczin deklaraciyası, ShBShnı 2035-jılǵa shekem rawajlandırıw strategiyası hám birge islesiwdiń hár qıylı tarawlarında sheriklikti bunnan bılay da bekkemlewge qaratılǵan áhmiyetli kóp tárepleme hújjetler toplamı qabıl etildi.

Bunnan soń Ózbekstan Respublikası Prezidenti Shavkat Mirziyoev “ShBSh plyus” formatınıń “Kóp tárepleme birge islesiwdi turmısqa engiziw, regionallıq qáwipsizlikti támiyinlew hám turaqlı rawajlanıwǵa járdemlesiw” temasındaǵı ushırasıwında qatnastı.

Ilajǵa ShBShǵa aǵza mámleketler delegaciyaları hám onıń turaqlı jumıs alıp barıwshı uyımlarınıń basshıları menen bir qatarda baqlawshı hám birge islesiwshi mámleketlerdiń jetekshileri, húrmetli miymanlar, Birlesken Milletler Shólkeminiń Bas xatkeri Antoniu Guterrish hám basqa da xalıqaralıq strukturalardıń basshıları da qatnastı.
Ózbekstan Prezidenti óziniń shıǵıp sóylegen sózinde ashıq-aydınlıq hám kóp tárepleme birge islesiw ruwxına tolıq juwap beretuǵın “ShBSh plyus” formatı isenimli qarım-qatnas ushın barǵan sayın áhmiyetli maydanǵa aylanıp atırǵanın atap ótti.

Bul retki sammit XX ásirdiń eń úlken apatshılıǵı – Ekinshi jer júzilik urıstıń tamamlanǵanınıń 80 jıllıǵında ótip atırǵanı simvolikalıq mánige iye ekeni atap ótildi.

Ózbekstan jetekshisi qarama-qarsılıqlar kóbeyip baratırǵanınan qáweterlenip, kelispewshiliklerge shek qoyıw, isenimdi tiklew, tınısh-tatıw jasaw hám xalıqaralıq huqıq normaların húrmet etiwge shaqırdı.

Usı mánide, Qıtay Baslıǵı Si Czinpin alǵa qoyǵan Global basqarıw boyınsha baslamasın qollap-quwatladı.

Ózbekstan Prezidenti Gaza sektorındaǵı jaǵday jáne keskinlesip atırǵanı hám gumanitarlıq jaǵday tómenlep atırǵanın atap ótip, Palestina-Izrail mashqalasın “eki xalıq ushın eki mámleket” principi tiykarında ádil sheshiw ǵana Jaqın Shıǵıstaǵı kelispewshilikti toqtatıwı múmkin ekenligin atap ótti.

ShBSh sheńberindegi sheriklik hám ámeliy birge islesiw ushın úlken potencial bar ekenligin atap ótip, mámleketimiz basshısı kóp tárepleme birge islesiwdi rawajlandırıwdıń áhmiyetli wazıypalarına toqtap ótti.

Bárinen burın, ShBSh mámleketleriniń turaqlılıǵı hám abadanlıǵın támiyinlew ushın birgeliktegi háreketlerdi kúsheytiw áhmiyetli ekeni, bul, ásirese, klimat ózgeriwi, energetika hám azıq-awqat resurslarınıń jetispewshiligi, migraciya krizisleri, kiberhújimler hám basqa da jańa qáwip-qáterler júzege kelip atırǵan sharayatta áhmiyetli ekeni atap ótildi.

Prezidentimiz Tashkent qalasında ShBSh Regionallıq kontrterror strukturası negizinde Qáwipsizlikke qáwip-qáterlerge qarsı gúresiw boyınsha universal oray jáne Dushanbe qalasında Narkotiklerge qarsı gúresiw orayınıń iske qosılǵanın qollap-quwatladı.

Qáwipsizlik máseleleri boyınsha “ShBSh plyus” formatındaǵı birinshi sóylesiwdi kelesi jılı elimizde ótkeriw usınıs etildi.
– Awǵanstandaǵı jaǵdaydı esapqa almay hám xalıqaralıq jámiyetshiliktiń awǵan húkimeti menen konstruktivlik qarım-qatnasın jolǵa qoymay turıp, regionımızda turaqlılıqtı támiyinlew múmkin emes,-dedi Ózbekstan jetekshisi.

Usı múnásibet penen bul mámleket penen birge islesiw hám onı ShBSh joybarlarına tartıw boyınsha pragmatikalıq kózqaraslardı islep shıǵıw zárúr ekenligi kórsetip ótildi.

Mámleketimiz basshısı ShBSh sheńberindegi sawda-ekonomikalıq hám investiciyalıq birge islesiwdi túp-tiykarınan keńeytiwdi tiykarǵı wazıypa sıpatında atap ótti.

Tosqınlıqlardı saplastırıw hám standartlardı jaqınlastırıw, elektron sawda maydanların rawajlandırıw, sanaat kooperaciyası hám innovaciyalardı xoshametlew ushın háreketlerdi birlestiriw áhmiyetli ekenligi atap ótildi.
Biznes qarım-qatnas ushın nátiyjeli platformanı iske qosıw maqsetinde hár jılı “ShBSh INVEST” investiciyalıq forumın ótkeriw hám onıń birinshi májilisin kelesi jılı Ózbekstanda shólkemlestiriw baslaması alǵa qoyıldı.

Regionallıq transport integraciyası hám óz-ara baylanıslılıǵı haqqında sóz etilip, regiondı globallıq koridorlar menen isenimli baylanıstırıwdı támiyinleytuǵın nátiyjeli transport jónelislerin jaratıw Oraylıq Aziya ushın turmıslıq áhmiyetke iye ekeni atap ótildi.

“Qıtay – Qırǵızstan – Ózbekstan” temir jolınıń qurılısı hám keleshekte Transawǵan koridorı menen baylanısıwı ShBSh mákanında birden-bir transport tarmaǵın qáliplestiriwge xızmet etedi.

Mámleketimiz jetekshisi ilim, texnologiyalar hám innovaciyalar tarawlarında sheriklikti jedel alǵa qoyıw áhmiyetli ekenin atap ótti.

– ShBSh mámleketleri jasalma intellekt, úlken maǵlıwmatlar bazaları, robototexnika, bioinjenerlik, alternativ energetika sıyaqlı aldınǵı baǵdarlarda úlken sekiriwdi támiyinlewge uqıplı bolǵan úlken ilimiy-texnikalıq potencialǵa iye, – dedi Prezidentimiz.
Jańa ideyalardı alǵa qoyıw hám aldınǵı sheshimlerdi islep shıǵıw ushın ShBShnıń innovaciyalıq-texnologiyalıq xabları tarmaǵın jaratıw ámeliy qádem sıpatında usınıs etildi.

Mádeniy-gumanitarlıq tarawda birge islesiwdi keńeytiw maqsetinde Ózbekstan basshısı “ShBSh shańaraǵı”nıń mádeniy hár túrliligi hám qádiriyatların alǵa qoyıwǵa járdemlesiwge qaratılǵan Ullı jipek jolı mádeniy qarım-qatnasın shólkemlestiriw baslamasın alǵa qoydı. Qatnasıwshı mámleketler delegaciyaların Samarqandta bolıp ótetuǵın YuNESKO Bas konferenciyası ilajlarında belsene qatnasıwǵa mirát etti.

Mámleketimiz basshısı sóziniń juwmaǵında “ShBSh plyus” formatındaǵı bul sammittiń paydalı nátiyjeleri turaqlılıqtı bunnan bılay da bekkemlew, kóp tárepleme sheriklikti keńeytiw hám barlıq mámleketlerdiń izbe-iz rawajlanıwına xızmet etetuǵınına isenim bildirdi.
ShBSh Mámleket basshıları keńesiniń májilisi hám “ShBSh plyus” sammiti sheńberinde Prezident Shavkat Mirziyoev Rossiya Prezidenti Vladimir Putin, Qazaqstan Prezidenti Qasım-Jomart Toqaev, Qırǵızstan Prezidenti Sadir Japarov, Tájikstan Prezidenti Emomali Rahmon, Ázerbayjan Prezidenti Ilham Áliev, Belarus Prezidenti Aleksandr Lukashenko, Túrkiya Prezidenti Rejep Tayyip Erdoǵan, Hindstan Bas ministri Narendra Modi, Pakistan Bas ministri Shahboz Sharif, Mongoliya Prezidenti Uxnaagiyn Xurelsux, sonday-aq, BMSh Bas xatkeri Antoniu Guterrish, ǴMDA Atqarıw komitetiniń bas xatkeri Sergey Lebedev hám basqa da delegaciyalardıń basshıları menen sóylesiwler ótkerdi.

Tyanczin qalasındaǵı ilajlar juwmaqlanǵannan soń, mámleketimiz basshısı Pekin qalasına keldi.

ÓzA