Qaraqalpaqstan Respublikası Sanitariyalıq-epidemiologiyalıq tınıshlıq hám jámiyet salamatlıǵı basqarması hám onıń qalalıq hám rayonlıq bólimleri tárepinen birge islesiwshi mákeme hám shólkemler menen birgelikte házirgi waqıtta respublikamızda qoy eshkilerdiń júnin qırqıw payıtında qáwipsizlik qaǵıydalarına ámel etiw, Qrım – Kongo gemorragiyalıq ısıtpa keselligi payda bolıwınıń aldın alıw hám onıń profilaktikası boyınsha bir qatar ilajlar ámelge asırılmaqta.

Qrım-Kongo gemorragiyalıq ısıtpa (QKGÍ) keselligi ne?
Qrım-Kongo gemorragiyalıq ısıtpa (QKGÍ) – oǵada qáwipli juqpalı kesellik bolıp, tábiyǵıy sharayatta sharwa mallarında ushırasatuǵın iksod keneleriniń shaǵıwı nátiyjesinde adamǵa juǵadı.
Keneniń qanı adamnıń jaraqatlanǵan teri hám silekey qabatlarına tiygende, sonday-aq, kene qol menen ezilip óltirilgeninde, qoy hám eshkilerdiń júnin qırqıw payıtında kenelerdi keskende hám gemorragiyalıq ısıtpa keselligine shatılǵan nawqastı kútip – qaraw hám medicinalıq járdem kórsetiw payıtında ózin qorǵaw ilajları kórilmewiniń aqıbetinde kesellik virusı qan arqalı adamǵa juǵıwı múmkin.
Gemorragiyalıq ısıtpa keselliginiń jasırın dáwiri 2-6 kún dawam etedi. Usı dáwirde keselliktiń klinikalıq belgileri baqlanbaydı.
Kesellik ótkir baslanıp, dene ıssılıǵı kóteriledi (39-400S dárejege shekem), tońıp qaltıraydı, bası, bulshıq etleri, buwınları awıradı. Hálsizlik, bet, moyın, kókirek terisi qızarıwı baqlanadı. Nawqastıń ishteyi tómenlewi, qusıwı, ishi ótiwi múmkin. Deneniń ukol salǵan jerlerinde kógeriw, qantalaw, áspi tasıw, sońınan murınnan, tistiń túbinen (desna), askazan-isheklerden, ókpeden, jatırdan qan ketiwi múmkin. Keselliktiń gemorragiyalıq belgileri menen ótetuǵın túri awır boladı hám ayırım nawqaslarda aǵzalardan qan ketiw nátiyjesinde ólim jaǵdayları júz beriwi múmkin.
Nawqas qanshama erte anıqlanıp, emlewxanaǵa jatqarılsa, emlew sonshama jaqsı nátiyje beredi hám kesellik tarqalıwınıń aldı alınadı.
Qrım-Kongo gemorragiyalıq ısıtpa keselligine shatılǵan nawqaslardı emlewde, usı kesellik penen burın awırıp sawalǵan puqaralardıń qan plazmasın qollanıw nátiyjeli usıl esaplanadı.
Gemorragiyalıq ısıtpa keselliginiń aldın alıw ushın nelerdi biliw zárúr?
• bazarlardan, jaylawlardan, qara mal, qoy – eshkilerdi kenege qarsı dárilemey turıp úyge alıp kelmew;
• mallarda kene anıqlanǵanda dárhal veterinariya xızmetkerlerine múrájat etip, olardıń usınısı tiykarında kenelerge qarsı dárilew;
• kenelerdi qol, tas, atawız, shókkish penen ezip, qayshı menen qıyıp óltirmew;
• qoy-eshkilerdiń júnin qırqıw waqtında qorǵawshı kiyimler menen islew;
• keneler anıqlanǵan jerlerde mallardı baqpaw, oǵan baylanıslı jumıslarǵa hámiledar hayallardı hám balalardı tartpaw;
• qırqıw payıtında jeke gigiena qaǵıydalarına qatań ámel etiw;
• tábiyat qushaǵına (shól zonalarına) dem alıwǵa shıqqanda kene shaǵıwınan saqlanıw, úyge kelgennen soń deneni hám kiyimlerdi tekserip, kene joq ekenine isenim payda etiw zárúr.
Umıtpań! Eger de sizdi yaki shańaraq aǵzalarıńızdı kene shaqsa yamasa qollarıńız kene qanı menen iplaslansa, tezlik penen jaqın jerdegi emlew-profilaktikalıq mákemesine múrájat etiń!

Sanitariyalıq-epidemiologiyalıq tınıshlıq hám jámiyet salamatlıǵı basqarması
Qaraqalpaqstan xabar agentligi