Sholıw

Búgin hár qıylı kórinistegi ekologiyalıq mashqalalar insaniyattıń ómiri hám densawlıǵına, azıq-awqat qáwipsizligine óziniń unamsız tásirin kórsetpekte. Átirapımızdaǵı bul mashqalalardı saplastırıw, olardıń aqıbetlerin jumsartıw, bárinen burın, insanlardıń ekologiyalıq mádeniyatı menen tıǵız baylanıslı.

Sonlıqtan mámleketimiz basshısınıń usı jıl 15-may kúni «2030-jılǵa shekemgi dáwirde xalıqtıń ekologiyalıq mádeniyatın arttırıw koncepciyasın tastıyıqlaw haqqında»ǵı qararı qabıl etildi. Oǵan bola, 2030-jılǵa shekemgi dáwirde xalıqtıń ekologiyalıq mádeniyatın arttırıw Koncepciyası hám onı nátiyjeli ámelge asırıw boyınsha «jol kartası» tastıyıqlandı.
Bul Koncepciyanıń mazmunı hám búgingi kúndegi áhmiyeti, onda belgilengen wazıypalar boyınsha Oliy Majlis Nızamshılıq palatasınıń deputatı, Ózbekstan Ekologiyalıq partiyası frakciyasınıń aǵzası Mohira Xwjaeva óz múnásibetin bildirdi:
– Jańa redakciyadaǵı Konstituciyamızda mámleket puqaralardıń ekologiyalıq huqıqların támiyinlewi belgilep qoyıldı. Mámleketimizde xalıqtıń usı konstituciyalıq huqıqların ámelge asırıw, global rawajlanıw hám klimat ózgerisleri menen baylanıslı ekologiyalıq mashqalalardıń aldın alıw hám saplastırıw maqsetinde sistemalı jumıslar ámelge asırılmaqta.
Biraq, izbe-iz ilajlarǵa qaramastan, elimizde ekologiyalıq huqıqbuzarlıqlar dawam etpekte. Ashınarlısı, puqaralardıń elatlı punktlerdiń sanitariyalıq jaǵdayına, isbilermenlik subektleriniń bolsa qorshaǵan ortalıqqa unamsız tásiri saqlanıp qalmaqta. Bunday jaǵdaylar jámiyette ekologiyalıq mádeniyattı arttırıw boyınsha ámelge asırılıp atırǵan jumıslarda izbe-izlik joq ekenligin, shańaraq, máhálle hám mámleketlik emes kommerciyalıq emes shólkemler hám puqaralıq jámiyetiniń basqa da institutlarınıń qatnasıwın jetkilikli támiyinlenbegenin kórsetpekte.
Prezidentimizdiń «2030-jılǵa shekemgi dáwirde xalıqtıń ekologiyalıq mádeniyatın arttırıw koncepciyasın tastıyıqlaw haqqında»ǵı qararı menen tastıyıqlanǵan Koncepciya hám onı nátiyjeli ámelge asırıwdıń «Jol kartası» házirgi waqıtta qabıl etilgen áhmiyetli hújjet boldı. 73 anıq ilajlardı óz ishine alǵan «Jol kartası»nda 2025-2026-jıllar dawamında xalıqtıń ekologiyalıq mádeniyatın arttırıwda sistemalı jumıslardı ámelge asırıwdıń anıq maqset hám wazıypaları belgilengeni, sonday-aq, bul wazıypalardıń juwapker uyımları hám qarjı dárekleri anıq kórsetip ótilgeni tarawda jaqsı nátiyjelerge erisiwde áhmiyetli esaplanadı.
«Jol kartası» hár eki jılda islep shıǵılatuǵın hám izbe-iz dawam etetuǵın tiykarǵı ilaj bolıp qalatuǵının atap ótiw kerek.
Qararǵa muwapıq, 2030-jılǵa shekem mektepke shekemgi bilimlendiriw shólkemleriniń 3,3 million tárbiyalanıwshısında, 4,2 million mektep oqıwshısında, 400 mıń orta arnawlı hám professional bilimlendiriw sisteması shólkemleriniń oqıwshısında jáne 1,9 million studentte ekologiyalıq mádeniyattıń joqarılawına erisiw maqset etilgen. Sonday-aq, mámleketlik uyımlar, kárxana hám mákemeler xızmetkerleriniń tiykarǵı bólegi, yaǵnıy 90 procentinde ekologiyalıq mádeniyat arttırıwǵa erisiw belgilengen.
Koncepciyada óz kórinisin tapqan wazıypalardı orınlaw hám alǵa qoyılǵan maqsetke erisiwde, bárinen burın, xalıqtıń ekologiyalıq mádeniyatın arttırıwdıń huqıqıy bazasın bekkemlew, kadrlar potencialın arttırıw, sonday-aq, jámiyettiń barlıq buwınında – shańaraqta, mektepke shekemgi bilimlendiriw, ulıwma orta hám orta arnawlı bilimlendiriw sisteması shólkemlerinde, kásiplik bilimlendiriw hám joqarı bilimlendiriwde, joqarı bilimlendiriwden keyingi basqıshta, mámleketlik uyımlar hám shólkemlerde, máhállelerde anıq sistemalı ilajlardı ámelge asırıw belgilep berilgen.
Xalıqtıń ekologiyalıq mádeniyatın arttırıw Koncepciyasınıń tiykarǵı maqseti ósip kiyatırǵan jas áwladta ekologiyalıq bilim, sana-sezim hám mádeniyattı qáliplestiriw jáne rawajlandırıw, bul baǵdarda tálim-tárbiya procesin nátiyjeli shólkemlestiriw, xalıqtıń barlıq qatlamlarında ekologiyalıq mádeniyattı, sonıń ishinde, «jasıl» tutınıw mádeniyatın bunnan bılay da arttırıwdan ibarat.
Sonnan kelip shıqqan halda Koncepciyada wákillikli mámleketlik uyımlarǵa, «jasıl tutınıw» mádeniyatınıń kúndelikli qaǵıydaların biliw, tábiyǵıy resurslardı zaya etpew sıyaqlı xalqımızdıń milliy qádiriyatların úgit-násiyatlawshı úgit-násiyat jumısların sistemalı túrde ámelge asırıw wazıypaları belgilengen. Bul baǵdarda puqaralıq jámiyeti institutlarınıń belsendiligin qollap-quwatlawdıń anıq finanslıq dárekleri kórsetildi.
«Jasıl tutınıw» mádeniyatı bárinen burın, puqaralardıń ekologiyalıq juwapkershilikti sezinip jámiyette júriw, «jasıl ósim» principleri tiykarında tábiyǵıy resurslardan (suw, jer, jer astı baylıqları, ósimlik hám haywanat dúnyası, atmosfera hawası) paydalanıw hám olarǵa abaylı qatnasta bolıw jáne tutınıw mádeniyatın rawajlandırıwdı óz ishine aladı. Bul pazıyletlerdi insannıń jaslıǵınan-aq sanasına sińdiriw óz nátiyjesin beriwi múmkin.
«Jasıl tutınıw» mádeniyatı mámleketimiz xalqınıń ekologiyalıq mádeniyatın joqarılatıw tutas sistemasınıń tiykarǵı elementi sıpatında tek ǵana mámlekettiń azıq-awqat yamasa tábiyǵıy resurslar qáwipsizligin emes, al mámlekettiń turaqlı ekonomikasın kepillewde úlken áhmiyetke iye.
Xalıqtıń ekologiyalıq mádeniyatın arttırıw Koncepciyasında belgilep berilgen wazıypalardıń óz múddetinde hám sapalı ámelge asırılıwı mámleketimizde azıq-awqat qáwipsizligin támiyinlew, tábiyǵıy resurslardan aqılǵa uǵras paydalanıw, ekonomikanı bunnan bılay da rawajlandırıw arqalı mámlekettiń turaqlı rawajlanıwına xızmet etedi.
Koncepciya ana-tábiyattı qásterlep saqlaw, insanlarda qorshaǵan ortalıqqa abaylılıq penen múnásibette bolıw sezimin qáliplestiriw, xalıq, ásirese, jaslardıń sanasına tábiyatqa muhabbat ruwxın, nızamlarǵa ámel etiw túsiniklerin sińdirip barıw sıyaqlı iygilikli maqsetlerdi júzege shıǵaradı. Ekologiyalıq mádeniyattı arttırıw bul jámiyettiń turaqlılıǵı hám salamat keleshegi ushın alıp baratuǵın áhmiyetli jol bolıp esaplanadı.

Muhtarama Komilova,
ÓzA