Ватан учун, миллат учун, халқ учун!

Биз ўтирган микроавтобус Тяньцзиндан Пекинга қараб йўлга чиқди. Олдинда юз километрдан ортиқ масофа ва икки соатга яқин вақт турибди. 

Шамолдек елаётган уловдан атрофни томоша қилиш завқли. Боши осмонга тегиб турган ойнаванд биноларда тонгги қуёшнинг нурлари ялтирайди. Шаҳарни кесиб ўтувчи Ҳайхэ дарёси устига ўрнатилган йирик-йирик кўприклар, устма-уст қурилган йўл ўтказгичлар, бепоён кенгликларга тўшалган қуёш панеллари, бир маромда айланаётган шамол электр станцияларини жим кузатаман.

Бу саналган манзараларни бир нарса умумийлаштириб туради – ҳар бир технологик тараққиёт намунасида табиат билан уйғунлик кўринади.

Табиатни асраш борасидаги халқаро тажриба

Қаёққа қараманг яшил масканларга кўзингиз тушади. Йўл ёқалари, пиёда йўлаклари ва гавжум аҳоли яшаш манзилларда ҳам дарахтлар қатор-қатор бўлиб турибди.

Шу пайтда ҳамроҳларимнинг ўзаро суҳбати қулоққа чалинади.

– Анча йиллар олдин бу ерга келганингизда бундай манзарани кўрмаган бўлардингиз, – дейди кўзойнакли қиз ҳамманинг эътиборини тортар даражада овозини бироз баландлатиб. – Атрофдаги кўпгина ерлар қуруқ, ҳаво эса анча нотоза эди. Дарахтлар кам, ерлар чўлланишга мойил бўлиб бораётганди. Йўл ёқаларидаги бетон деворлар, яйдоқ кенгликлар одамни зериктирарди. Инсоннинг қўли гул, у бирлашса ва истаса мўъжизалар яратишга қодир. Мана бу дарахтларга қараб сабр ҳамда идрок меваси қандай бўлишини кўришингиз мумкин.

Бу гаплардан кейин кўпчиликнинг Хитой табиатига, атрофдаги манзарага қизиқиши янада ортди.

Шу ўринда эътироф этиш керак, бу мамлакат экологик муаммоларни ҳал этишда жаҳонда етакчилардан бири ҳисобланади. Айниқса, шаҳарлар ҳавосини тоза сақлаш, дарахтларни кўпайтириш, яшил ҳудудлар барпо этишга катта эътибор қаратилади.

Хитой ҳукумати экологик муаммоларни ҳал қилишни миллий стратегия даражасига кўтарган. Бундай ёндашув – экологик цивилизация ғоясининг давлат сиёсатига айлангани бугун самара бермоқда.

Ҳар йили миллионлаб кўчатлар экилади. Бу фаолият давлат томонидан назорат қилинади. Фақат дарахт экиш эмас, парваришлаш ҳам талаб қилинади.

Мамлакат “Яшил девор” лойиҳаси билан чўлларни яшил ҳудудларга айлантиришга муваффақ бўлмоқда. Бу ишлар Бирлашган Миллатлар Ташкилоти томонидан ҳам юқори баҳоланган.

Мактабларданоқ болаларга экология, табиатни асраш ўргатилмоқда. Жамоатчилик экологик акцияларда фаол иштирок этади. “Яшил ҳаёт тарзи” оммавий тарғибот қилинади.

Хитойнинг бу соҳадаги тажрибасидан кўриниб турибдики, экологияни яхшилаш учун бир неча тизимли чоралар бир вақтнинг ўзида амалга оширилиши керак.

Тегишли хужжатларнинг ўз вақтида қабул қилингани, илмий ёндашувларга аҳамият берилгани, оммавий саъй-ҳаракатлар уйғунлашгани бугун самарасини берди.

Халқ ҳаракатига айланган умуммиллий лойиҳа

Инсоннинг табиати қизиқ. Атрофга қарайди, кейин ўзига разм солади. Бу ҳаракати билан хулоса чиқарганлар эса ривожланиб бораверади. Чин юртининг юқорида таъкидланган ютуқлари ҳақида ўйлаяпману, мамлакатимизда айнан шу йўналишда олиб борилаётган ишлар натижалари хаёлимда гавдаланмоқда.

Давлатимиз раҳбари ташаббуси билан бошланган “Яшил макон” умуммиллий лойиҳаси қисқа муддатда халқ ҳаракатига айланди. Ҳар йили баҳор ва кузда дарахт кўчатлари экиш анъанаси жонланди.

Ҳеч муболағасиз, лойиҳа доирасида она Ватанимизда янги экологик муҳит шаклланди. “Атроф-муҳитни асраш ва “яшил” иқтисодиёт йили” давлат дастури доирасида эса бу жараён янги босқичга кўтарилди.

Президент ташаббуси билан шу йилнинг бошида ҳам маҳаллаларда деҳқончилик ва ободонлаштириш ишларини сафарбарлик билан олиб боришга киришилди. Баҳор фаслининг ўзидаёқ 125 миллион туп кўчат экилиши бўйича мўлжал олинди. Бунда экин жойларини тўғри танлаш, суғоришни яхшилашга алоҳида эътибор қаратилди.

Йирик саноат корхоналари ва чиқинди полигонлари атрофига ҳам дарахтлар экилиб, “яшил белбоғ”лар ташкил қилинаётгани эътиборга молик.

Автомобиль ва темир йўллари, дарё ва каналларга туташ ерлар дарахт экиш учун аҳоли ва тадбиркорларга ижара шартномаси асосида ажратиб берилди. Умуман, охирги йилларда мамлакатимиз бўйича миллионлаб туп кўчат ва буталар экилди. Оролбўйида эса яшил қоплама ҳосил қилинмоқда. Қувонарлиси, бу хайрли иш изчил давом этмоқда.

Лойиҳани янги босқичга кўтариш йўлида

Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2025 йил 30 майда “Яшил макон” умуммиллий лойиҳаси доирасида ҳамда ўрмонларни бошқариш тизимида ислоҳотларни изчил давом эттириш, яшил ҳудудларни кенгайтириш чора-тадбирлари тўғрисида”ги фармони қабул қилинди.

Ушбу ҳужжатга кўра, дарахт ва бута кўчатларининг кўкарувчанлиги, яшовчанлиги, касаллик ва зараркунандаларга чидамлилигини оширишнинг мақсадли кўрсаткичлари белгиланди.

Аҳамиятлиси, уруғчилик лабораторияларида республика ҳудудларининг иқлим шароитига мос ўсимлик турларидан оналик плантацияларини ташкил қилишга киришилди.

Бугунги кунда сифатли кўчатларга талаб ортаётгани ҳисобга олиниб, давлат ўрмон хўжаликлари томонидан етказиб берилаётган кўчатлар ҳажмини икки бараварга ошириш вазифаси қўйилган.

Энди “Яшил макон” умуммиллий лойиҳасини амалга оширишда жамоатчилик иштирокини ошириш, “Яшил макон” электрон платформасида очиқликни таъминлаш ва рақамлаштиришга қаратилган механизмлар жорий қилинади.

Бунинг учун аҳоли ташаббуси билан дарахт экилиши мумкин бўлган аниқ ҳудуд, сув таъминоти, кейинчалик парвариш қилиш имконияти ва дарахтларнинг турлари кўрсатилади.

Ўрмон фондига кирмайдиган дарахт ва буталарнинг қимматбаҳо навларини қонунга хилоф равишда кесган ёки йўқ қилган шахслар томонидан компенсация сифатида экилган дарахт ва бута кўчатлари ҳисобини юритиш тизимини жорий қилиш ишлари олиб борилмоқда.

Мазкур ҳужжат мамлакатимизда “Яшил макон” умуммиллий лойиҳасини амалга оширишдаги ишларни янги босқичга олиб чиқиши шубҳасиз.

Юртимизда ҳар йили 200 миллион туп дарахт ва бута экиб, яшиллик миқёсини 2030 йилгача 30 фоизга етказиш мақсади белгиланган. Бугун бу хайрли ишга қўшилишни, кўзланган мақсадга етишишни халқимиз ўзининг табиат олдидаги бурчи деб билмоқда. Бундай кайфият ва ёндашув тез орада натижа бериши тайин.

Икром АВВАЛБОЕВ,
ЎзА мухбири