Usı jıldıń 6-7-8-oktyabr kúnleri Jer xalqı gezektegi tábiyǵıy astronomiyalıq hádiyseni – super aydı baqlaw imkaniyatına iye bolmaqta. Bul jaǵday aydıń Jerge salıstırǵanda eń jaqın aralıqqa keliwi hám tolı ay fazasına tuwrı keliwi nátiyjesinde júzege keledi.

Ay Jerge 360 mıń kilometrden de jaqınıraq aralıqta bolıwı kútilmekte. Astronomlar bul jaǵdaydı “Super Ay” dep ataydı – Ay ádettegiden 30 procent jaqtılıraq kórinedi.
Astronomlardıń atap ótiwinshe, “Super Ay”dı baqlaw ushın eń qolaylı waqıt – keshki saatlar bolıp, Ay aspanda úlken hám júdá ayqın kórinedi. 8-oktyabr kúni Ay biraz uzaqlasadı, 23-oktyabrge kelip bolsa Jerden 406 mıń kilometrden artıq aralıqqa sheginedi.
Ózbekstan Ilimler akademiyası Astronomiya institutı qánigeleriniń atap ótiwinshe, super ay insan salamatlıǵına qáwip tuwdırmaydı hám tiykarınan estetikalıq jaqtan qızıqlı waqıya esaplanadı. Biraq ayırım adamlar uyqı mashqalaları yamasa emocionallıq ózgerislerdi seziniwi múmkin.
Super aydı qala jaqtılarınan uzaǵıraq, ashıq hám taza hawada baqlaw usınıs etildi. Bul retki hádiyse Arqa hám Qubla Amerika, Evropa, Afrika hám Aziyanıń úlken bóliminen júdá jaqsı kórinetuǵını atap ótildi. Ózbekstan aspanında da hawa rayı sharayatı jaqsı bolǵan aymaqlarda super ay tolıq kórindi.
Astronomlardıń pikirinshe, 2025-jıldaǵı bul super ay jıl dawamında baqlanatuǵın sońǵı usınday qubılıslardan biri bolıp esaplanadı. Kelesi super ay 2026-jıldıń báhárinde júz beriwi kútilmekte. Astronomiya háweskerleri hám fotograflar ushın bunday tábiyǵıy qubılıslar siyrek ushırasatuǵın imkaniyat bolıp tabıladı.
Sonday-aq, oktyabr ayı aspan baqlawshıları ushın jáne bir neshe astronomiyalıq hádiyselerdi usınadı. 13-oktyabr kúni Ay Yupiter menen, 19-oktyabr tańında bolsa aspandaǵı eń jarqın planeta – Venera menen jaqın múyeshte kórinedi. Bul jaǵdaylar ápiwayı kóz benen de jaqsı túrde baqlanıwı múmkin.
Bunnan tısqarı, ay dawamında Saturndı baqlaw ushın da qolaylı sharayat jaratıladı. 20 ese úlkeygende onıń saqıynaları kórinedi, 100 mm teleskop iyeleri bolsa onıń iri joldası – Titandı tamasha etiw imkaniyatına iye boladı.
Oktyabr aspanında, sonday-aq, eki kometa – C/2025 A6 Lemmon va C/2025 R2 Swan da kórinedi. Birinshisi arqa-batıs, ekinshisi qubla-batıs bóliminde baqlanadi. 21-oktyabr kúni bolsa Orionidler meteor aǵımı eń joqarıǵa shıǵıp, hár saatta 5 juldızdıń jaqtısın kóriw múmkin boladı.

ÓzA