2025-jıldıń 1-avgust kúni Tashkent qalasında Ózbekstan Respublikası Oliy Majlisi Senatınıń toǵızınshı jalpı májilisi óz jumısın basladı.

Onda Senat, húkimet aǵzaları, ministrlikler hám uyımlardıń wákilleri, jergilikli Keńeslerdiń deputatları, Senat janındaǵı Jaslar parlamentiniń aǵzaları hám ǵalaba xabar qurallarınıń xızmetkerleri qatnastı.

Videokonferencbaylanıs tárizinde ótkerilgen jalpı májilisti Ózbekstan Respublikası Oliy Majlisi Senatınıń Baslıǵı Tanzila Norboeva alıp bardı.

Jalpı májilis Senattıń YouTube tarmaǵındaǵı beti arqalı tikkeley sáwlelendirilip barıldı.
Senat jalpı májilisiniń birinshi jumıs kúninde senatorlar dáslep “Licenziyalaw, ruqsat beriw hám xabardar etiw tártip-qaǵıydaları bunnan bılay da jetilistiriliwi múnásibeti menen Ózbekstan Respublikasınıń ayırım nızam hújjetlerine ózgerisler hám qosımshalar kirgiziw haqqında”ǵı nızamdı dodaladı.

Keyingi jılları mámleketimizde licenziyalaw, ruqsat beriw hám xabardar etiw tártip-qaǵıydaların bunnan bılay da jetilistiriw boyınsha keń kólemli jumıslar ámelge asırılmaqta.

Májiliste mámleketlik xızmetlerdi kórsetiwde byurokratizmdi hám hákimshilik tosqınlıqlardıń saplastırılıp atırǵanı, sonıń ishinde, xalıqtıń aralıqtan turıp elektron mámleketlik xızmetlerden erkin paydalanıw imkaniyatları keńeytilip atırǵanı atap ótildi.
Sonıń menen birge, senatorlar licenziyalaw, ruqsat beriw hám xabardar etiw tártip-qaǵıydaları talapları buzılǵanınan keyin huqıqbuzar tárepinen járiyma ıqtıyarlı túrde tólengende járiyma muǵdarına baylanıslı jeńillik qollanıw ámeliyatın engiziw zárúrligi júzege kelip atırǵanına ayrıqsha itibar qarattı.

Tap usınday járiyma salıw haqqındaǵı qararlardı arnawlı elektron sistema járdeminde rásmiylestiriw, licenziyalaw, ruqsat beriw hám xabardar etiw tártip-qaǵıydaların Ózbekstan Respublikası rezidenti bolmaǵan sırt elli yuridikalıq shaxslar tárepinen ámelge asırıw baǵdarında ayırım ashıq qalǵan máselelerdi huqıqıy jaqtan tártipke salıw zárúrligi payda bolmaqta.

Usı nızam menen “Licenziyalaw, ruqsat beriw hám xabardar etiw tártip-qaǵıydaları haqqında”ǵı, “Mámleketlik bajı haqqında”ǵı, “Órt qáwipsizligi haqqında”ǵı, “Eksport qadaǵalawı haqqında”ǵı hám “Turizm haqqında”ǵı Ózbekstan Respublikası nızamlarına, sonday-aq, Hákimshilik juwapkershilik haqqındaǵı hám Bajıxana kodekslerine licenziyalaw, ruqsat beriw hám xabardar etiw tártip-qaǵıydaların jetilistiriwge qaratılǵan ózgerisler hám qosımshalar kigiziw názerde tutılmaqta.

Bul ózgerisler hám qosımshalar licenziyalaw, ruqsat beriw hám xabardar etiw tártip-qaǵıydaların ápiwayılastırıwǵa, huqıqbuzar tárepinen járiyma ıqtıyarlı túrde tólengen jaǵdayda oǵan jeńillikler qollanılıwın, licenziyalaw tártip-qaǵıydaları mámleketlik xızmetler orayları arqalı da ámelge asırılıwın támiyinlewge xızmet etedi.

Jalpı májilis dawamında nızam qızǵın dodalanıp, onıń keleshekte isbilermenlik tarawındaǵı májbúriy talaplardı qısqartıw arqalı isbilermenlik jumısın ámelge asırıwda qolaylı sharayatlardı támiyinlewde keń imkaniyatlar jaratıwǵa xızmet etetuǵını boyınsha pikirler bildirildi.

Bul nızam senatorlar tárepinen maqullandı.

Sonday-aq, jalpı májiliste “Ózbekstan Respublikasınıń ayırım nızam hújjetlerine muwapıqlıqtı bahalaw uyımlarınıń juwapkershiligin bunnan bılay da arttırıwǵa jáne ónimlerdi óz ıqtıyarı menen shaqırıp alǵan isbilermenlerge jeńillik beriwge qaratılǵan qosımshalar hám ózgerisler kirgiziw haqqında”ǵı nızam kórip shıǵıldı.

Senatorlar tárepinen sońǵı jılları mámleketimizde muwapıqlıqtı bahalaw processlerine zamanagóy usıllardı engiziw arqalı tutınıwshılardıń huqıqların qorǵaw jáne olardıń ómiri hám densawlıǵın qorǵawǵa qaratılǵan bir qatar jumıslar ámelge asırılıp atırǵanı atap ótildi.

Senat aǵzaları muwapıqlıqtı bahalaw qaǵıydaların buzǵanı ushın tásir ilajların kúsheytiw, texnikalıq reglamentlerdiń talaplarına juwap bermeytuǵın ónimdi shaqırıp alǵan isbilermenlerge jeńillik beriw mexanizmlerin qáliplestiriw maqsetinde nızamshılıq hújjetlerin bunnan bılay da jetilistiriw zárúr ekenligine ayrıqsha toqtap ótti.

Nızam menen Puqaralıq kodeksine, “Tutınıwshılardıń huqıqların qorǵaw haqqında”ǵı, “Standartlastırıw haqqında”ǵı hám “Texnikalıq jaqtan tártipke salıw haqqında”ǵı nızamlarǵa muwapıqlıqtı bahalaw uyımlarınıń juwapkershiligin arttırıwǵa hám texnikalıq reglamentler hám qollanılıwı májbúriy bolǵan standartlarǵa juwap bermeytuǵın ónimdi shaqırıp alǵan isbilermenlikti xoshametlewge qaratılǵan.

Senatorlar ózleriniń shıǵıp sóylewlerinde bul nızam keleshekte muwapıqlıqtı bahalaw uyımlarınıń juwapkershiligin arttırıwǵa hám tutınıwshılardıń huqıqların jáne de isenimli qorǵawǵa xızmet etetuǵının atap ótti.

Sonday-aq, jalpı májilis dawamında nızam qızǵın dodalanıp, huqıqıy hújjet tiyisli talaplarǵa juwap bermeytuǵın ónimdi shaqırıp alǵan yuridikalıq táreplerdi finanslıq sankciyalardan azat etiw arqalı sapasız hám qáwipli ónimlerdiń realizaciyası jáne tutınıwın sheklewdi de támiyinleytuǵını atap ótildi.

Dodalaw juwmaǵında bul nızam senatorlar tárepinen maqullandı.

Bunnan keyin “Ózbekstan Respublikasınıń ayırım nızam hújjetlerine kelispewshiliklerdi alternativ sheshiwde mediaciya institutın jetilistiriwge qaratılǵan ózgerisler hám qosımshalar kirgiziw haqqında”ǵı nızam dodalandı.

Sońǵı jılları respublikamızda huqıqtı qorǵaw, fizikalıq hám yuridikalıq shaxslardıń waqtı hám qarjısın únemlew, hár qıylı qaǵazpazlıqlardıń aldın alıw, kelispewshiliklerdi táreplerdiń jarasıwı tiykarında tınısh jol menen sheshiwge qaratılǵan huqıq atap aytqanda, mediaciya institutı, sonday-aq, tóreshilik sudları tárepinen kelispewshiliklerdi sudqa shekem sheshiw ámeliyatı jolǵa qoyılǵanı senatorlar tárepinen atap ótildi.

2019-jılı qabıl etilgen “Mediaciya haqqında”ǵı nızam hám Ózbekstan Respublikası Prezidentiniń 2020-jıl 17-iyundegi “Nızamlardı alternativ sheshiw mexanizmlerin bunnan bılay da jetilistiriw ilajları haqqında”ǵı qararı bul baǵdarda jańa basqıshtı baslap bergenligi atap ótildi.

Biraq sudlarda jumıs kólemi jıldan-jılǵa artıp barmaqta, sudqa shekemgi hám yamasa sud dodalawı basqıshında mediaciyalıq kelisimler sanı bolsa tek ǵana 4,2 procentti quraydı, bul mediaciyanıń tásir sheńberin kúsheytiw, tarawǵa isenimdi jáne de arttırıw zárúrliginen dárek beredi.

Bul nızam usı máselelerdiń huqıqıy sheshimi sıpatında islep shıǵılǵan bolıp, “Mediaciya haqqında”ǵı, “Notariat haqqında”ǵı, “Mámleketlik bajı haqqında”ǵı, “Sud hújjetleri hám basqa da uyımlardıń hújjetlerin orınlaw haqqında”ǵı nızamlar, sonday-aq, Puqaralıq processual, Ekonomikalıq processual, Salıq hám Shańaraq kodekslerine ózgerisler hám qosımshalar kirgizilmekte.

Atap aytqanda, “Notariat haqqında”ǵı nızamda notariusqa “Mediaciya haqqında”ǵı nızamda belgilengen tártipte sheklenbegen mediator wazıypasın atqarıw huqıqınıń beriliwi názerde tutılmaqta.

Sonday-aq, “Mediaciya haqqında”ǵı nızam jańa bap penen tolıqtırılıp, mediaciya tarawındaǵı wákillikli mámleketlik uyım etip Ádillik ministrligi belgilenbekte. Onda Ádillik ministrligi óz wákillikleri sheńberinde mediataciyaǵa baylanıslı normativlik-huqıqıy hújjetlerdi qabıl etiwi, mediatorlardıń kásiplik etika qaǵıydaların, olardıń kásiplik mamanlıǵın arttırıw tártibin hám mediatorlardı tayarlaw baǵdarlamaların tastıyıqlawı, sonday-aq, nızamshılıqqa muwapıq basqa da wákilliklerdi ámelge asırıwı múmkin ekenligi belgilenbekte.

Sonıń menen birge, ámeldegi nızamshılıq hújjetlerinde mediaciya qollanılatuǵın tarawlar sheńberi keńeytilip, mediatorlardıń professionallıq emes túri shıǵarıp taslanbaqta hám mediatorlarǵa joqarı maǵlıwmatqa iye bolıw talabı qoyılmaqta. Mediatorlardıń hár úsh jılda mamanlıǵın arttırıw zárúrligi, mediatorlardıń mamanlıq komissiyalarınıń shólkemlestiriliwi, mediativ kelisiwdi májbúriy orınlawǵa baylanıslı qaǵıydalar kirgizilmekte.

Senatorlar bul nızamnıń qabıl etiliwi kelispewshiliklerdi sudqa shekem sheshiw mexanizmleriniń ámeliyatta nátiyjeli islewin támiyinlewge, mediaciya tarawınıń huqıqıy tiykarların bekkemlew arqalı sudlarda jumıs júklemesin azaytıwǵa, sonday-aq, Ózbekstannıń biznes júrgiziw tarawındaǵı xalıqaralıq reytingtegi dárejesin hám investiciyalıq imidjin xalıqaralıq dárejede joqarılatıwǵa xızmet etetuǵının atap ótti.

Nızam senatorlar tárepinen maqullandı.

Bunnan tısqarı, senatorlar tárepinen “Ózbekstan Respublikasınıń ayırım nızam hújjetlerine ózgerisler hám qosımshalar kirgiziw haqqında”ǵı nızam kórip shıǵıldı.

Atap ótilgenindey, sońǵı jılları mámleketimizdiń máplerin qorǵaw hám qáwipsizligin támiyinlew tarawındaǵı jámiyetlik qatnasıqlardı huqıqıy jaqtan tártipke salıwdıń turaqlılıǵın támiyinlew, sapasın hám nátiyjeliligin arttırıw, sonday-aq, respublikamızda xalıqtı hám aymaqlardı tábiyǵıy jáne texnogen xarakterdegi ayrıqsha jaǵdaylardan qorǵaw tarawında anıq maqsetke baǵdarlanǵan keń kólemli jumıslar alıp barılmaqta.
Sonıń menen birge, mámleketimizde arnawlı júkler hám áskeriy quramlardıń tranziti menen baylanıslı ruxsatnamalardı beriw tártibin ápiwayılastırıw, sonday-aq, klimat ózgeriwi menen baylanıslı tábiyǵıy apatshılıqlar qáwpin azaytıw hám ayrıqsha jaǵdaylar nátiyjesinde jetkerilgen zıyandı bahalaw mexanizmlerin anıq belgilew zárúrligi payda bolmaqta.

Ámeldegi “Arnawlı júkler hám áskeriy quramlardıń tranziti haqqında”ǵı nızamda tranzit ruxsatnamasın beriw yamasa onı beriwdi biykarlaw haqqındaǵı qarar arza alınǵan kúnnen baslap 30 kúnnen aspaytuǵın múddette qabıl etiliwi, zárúr jaǵdaylarda bolsa bul múddet sozdırılıwı múmkin ekenligi belgilengen.

Usı múnásibet penen dodalanǵan nızam menen “Arnawlı júkler hám áskeriy quramlardıń tranziti haqqında”ǵı nızamǵa tranzit ruxsatnamasınıń ámel etiw múddeti kóbi menen 90 kún etip belgilenbekte.

Sonday-aq, ámeldegi nızamshılıqtaǵı boslıqlardı saplastırıw maqsetinde tranzit ruxsatnamasın beriw yamasa onı beriwdi biykarlaw haqqındaǵı qarar arza alınǵan kúnnen baslap jigirma kúnnen aspaǵan múddette qabıl etiliwi názerde tutılıp, bul múddetti sozdırıwǵa tiykar bolatuǵın jaǵdaylar hám sozdırıw múmkin bolǵan múddet shegarası anıq belgilep qoyılmaqta.

Bunnan tısqarı, nızam menen “Xalıqtı hám aymaqlardı tábiyǵıy jáne texnogen xarakterdegi ayrıqsha jaǵdaylardan qorǵaw haqqında”ǵı nızamǵa da tiyisli ózgerisler hám qosımshalar kirgizilmekte.

Senatorlar tárepinen Nızamnıń qabıl etiliwi arnawlı júkler hám áskeriy quramlardıń tranziti kólemin arttırıwǵa, xalıqtı hám aymaqlardı ayrıqsha jaǵdaylardan qorǵaw tarawındaǵı qatnasıqlardı tártipke salıwdıń huqıqıy tiykarların bekkemlewge xızmet etetuǵını atap ótildi.

Dodalawdan soń nızam senatorlar tárepinen maqullandı.

Jalpı májiliste “Ózbekstan Respublikasınıń ayırım nızam hújjetlerine qosımshalar hám ózgerisler kirgiziw haqqında”ǵı nızam dodalandı.

Atap ótilgenindey, sońǵı jılları mámleketimizde miynet migraciyası kólemi artıp, sırt elden qaytqan puqaralardıń sanı kóbeymekte. Sonday-aq, Ózbekstanǵa da kóplegen sırt el puqaraları kommerciyalıq, miynet etiw maqsetlerinde kirip kelmekte. Usı kategoriyadaǵı shaxslardıń ayırımları arasında ıqtıyarlı ótkerilgen tekseriw nátiyjeleri olarda insan ushın qáwipli bolǵan juqpalı kesellikler bar ekenligin kórsetken.

Atap aytqanda, 2024-jılı uzaq múddet sırt elde bolıp qaytqan 1,7 million puqaranıń tek ǵana 434 mıńı yamasa 25 procenti ıqtıyarlı túrde AIV/AIJSqa tekseriwden ótkerilgen. Olardıń 1 512 inde bunday kesellik anıqlanǵan. Sonday-aq, 2024-jılı 12,7 mıńnan aslam sırt el puqaraları hám puqaralıǵı bolmaǵan shaxslar ıqtıyarlı túrde AIV/AIJSqa tekseriwden ótkerilgen hám olardıń 81 inde usınday kesellikke shatılǵanı anıqlanǵan.
Insan ushın qáwipli bolǵan juqpalı kesellikler ıqtıyarlı tekseriwden ótkerilgen migrantlar arasında anıqlanǵan, tekseriwden ótpegen migrantlardıń qanshasında juqpalı kesellikler bar ekenligi belgisiz. Usı jaǵınan bul nızam ayrıqsha áhmiyetke iye.

Nızam menen Ózbekstan Respublikasınıń “Adamnıń immunitet jetispewshiligi virusı keltirip shıǵaratuǵın kesellik (AIV infekciyası) tarqalıwına qarsı gúresiw haqqında”ǵı, “Jeke menshik bántlik agentlikleri haqqında”ǵı hám “Xalıqtıń bántligi haqqında”ǵı nızamlarına bir qatar ózgerisler hám qosımshalar kirgizilmekte.

Sonıń ishinde, úzliksiz toqsan kún hám onnan artıq múddet dawamında sırt elde bolıp qaytqan on segiz jastan alpıs jasqa shekemgi Ózbekstan Respublikası puqaraları, Ózbekstan Respublikası aymaǵında turaqlı jasaytuǵın sırt el puqaraları hám puqaralıǵı bolmaǵan shaxslar jáne miynet etiw ushın Ózbekstan Respublikasına kirip atırǵan sırt el puqaraları hám puqaralıǵı bolmaǵan shaxslardıń AIVǵa májbúriy túrde medicinalıq tekseriwden ótkeriliwi belgilenbekte.

Sonday-aq, Ózbekstan Respublikası puqaraları hám Ózbekstan Respublikasında turaqlı jasaytuǵın puqaralıǵı bolmaǵan shaxslar májbúriy medicinalıq tekseriwden Mámleketlik byudjet qarjıları esabınan, miynet etiw ushın Ózbekstan Respublikasına kirip kelgen sırt el puqaraları hám puqaralıǵı bolmaǵan shaxslar jáne Ózbekstan Respublikasında turaqlı jasaytuǵın sırt el puqaraları bolsa óz qarjıları, jumıs beriwshiniń yamasa nızamshılıqta qadaǵan etilmegen basqa da qarjıları esabınan ótkeriliwi názerde tutılmaqta.

Bunnan tısqarı, AIV/AIJS hám tuberkulyoz keselliginiń anıqlanıwı Ózbekstan Respublikası aymaǵında miynet etiw huqıqına baylanıslı tastıyıqlawdı beriwdi biykarlaw ushın tiykar bolatuǵını belgilenbekte.

Sonıń menen birge, Ózbekstan Respublikasınan tısqarıda jumıs izlep atırǵan shaxslardı barıp atırǵan mámleketiniń tiyisli nızamshılıǵı, usı mámlekette bolıw qaǵıydaları boyınsha oqıtıwdı shólkemlestiriw minnetlemesi jeke menshik bántlik agentliklerine beriletuǵın licenziya shártlerinen biri etip belgilenbekte.

Senatorlar tárepinen bul nızam insan ushın qáwipli bolǵan juqpalı kesellikler tarqalıwınıń aldın alıwǵa, xalıqtıń salamatlıǵın qorǵawǵa, miynet migraciyası procesinde sociallıq qáwipsizlikti támiyinlew boyınsha tásirsheń huqıqıy mexanizmlerdi qáliplestiriwge xızmet etetuǵını atap ótildi.

Nızam senatorlar tárepinen maqullandı.

Sonıń menen birge, jalpı májiliste “Ózbekstan Respublikasınıń ayırım nızam hújjetlerine ózgerisler hám qosımshalar kirgiziw haqqında”ǵı nızam kórip shıǵıldı.

Atap ótilgenindey, bul nızam miynet migraciyası tarawındaǵı xızmet kórsetiw processleriniń ashıq-aydınlıǵın támiyinleydi, jeke menshik bántlik agentlikleriniń jumısın tártipke saladı, olardıń juwapkershiligin kúsheytedi hám jumıs beriwshiler menen xızmetkerlerge qosımsha qolaylıqlar jaratadı.
Nızam menen jeke menshik bántlik agentlikleriniń huqıqları menen minnetlemelerin keńeytiw, jumıstan tısqarı jumıstıń dawamlılıǵın belgilew hám jumıstan tısqarı jumıs ushın haqı tólew sistemasın jetilistiriw názerde tutılmaqta.

Atap ótilgenindey, bul normalar miynet migraciyası tarawında nızamlılıqtı támiyinlewge, migrantlardıń huqıqların kepillewge, nızamsız jumısqa shek qoyıwǵa hám tarawǵa jeke menshik sektordı tartıwǵa qolaylı imkaniyat jaratadı.

Senatorlar tárepinen atap ótilgenindey, nızam sırt eldegi Ózbekstan puqaralarınıń huqıqların qorǵawǵa, migraciya xızmetlerin sanlastırıw hám salamat báseki ortalıǵın jaratıw arqalı jeke menshik sektordıń qatnasıwın xoshametlewge, puqaralardıń miynet huqıqlarınıń kepilliklerin támiyinlewge, shólkemlerde jumıs ónimdarlıǵın arttırıwǵa hám xızmetkerlerdiń dáramatların kóbeytiwge xızmet etedi.

Dodalaw juwmaǵında senatorlar tárepinen nızam maqullandı.

Keyingi jılları elimizde balalardıń nızamlı máplerin qorǵawǵa, olardıń huqıqları menen erkinliklerin mámleket tárepinen kepillewge qaratılǵan keń kólemli reformalar ámelge asırılmaqta.

Jalpı májiliste senatorlar tárepinen dodalanǵan “Jas óspirimlerge baylanıslı jınayıy juwapkershilik jáne de liberallastırılıwı múnásibeti menen Ózbekstan Respublikasınıń Jınayat kodeksine qosımshalar hám ózgerisler kirgiziw haqqında”ǵı nızam da mine, usı reformalardıń logikalıq dawamı bolıp esaplanadı.

Statistikalıq sanlarǵa bola, mámleketimizde 2023-jılı 1 911 jas óspirim shaxs jınayıy juwapkershilikke tartılǵan hám sudlanǵan, 2024-jılı 2 214 jas óspirim shaxs sudlanǵan. Ótken jılı sociallıq qáwpi úlken bolmaǵan jınayatlar 1 238, oǵada awır bolmaǵan jınayatlar sanı bolsa 855 ti quraǵan.

Bul nızam “2022-2026-jıllarǵa mólsherlengen Jańa Ózbekstannıń rawajlanıw strategiyasın “Insanǵa itibar hám sapalı bilimlendiriw jılı”nda ámelge asırıwǵa baylanıslı Mámleketlik baǵdarlamada belgilengen wazıypalardıń orınlanıwın támiyinlew maqsetinde islep shıǵılǵan.

Nızam menen Jınayat kodeksiniń bir qatar statyalarına qosımsha hám ózgeris kirgizilmekte.

Sonıń ishinde, on segiz jasqa tolǵanǵa shekem islegen oǵada awır bolmaǵan jınayatı ushın jazanı ótep bolǵan shaxs sudlanbaǵan dep esaplanatuǵını belgilenbekte.

Sonday-aq, nızamda jas óspirimlerge baylanıslı erkin sheklewdiń hám erkinen ayırıwdıń eń az múddeti altı aydan bir ayǵa shekem qısqartılıwı názerde tutılmaqta.

Senatorlardıń pikirinshe, bul nızam jas óspirimlerge jınayıy juwapkershilikti jáne de liberallastırıwǵa xızmet etedi hám on segiz jasqa tolǵanǵa shekem islegen jınayatı ushın jazanı ótep bolǵan shaxsqa ómirin sudlanǵanlıq tamǵasınan jıraq tárizde dawam ettiriwi ushın sharayat jaratadı.

Nızam senatorlar tárepinen maqullandı.

Usınıń menen Ózbekstan Respublikası Oliy Majlisi Senatınıń toǵızınshı jalpı májilisiniń birinshi jumıs kúni juwmaqlandı.

Ózbekstan Respublikası
Oliy Majlis Senatınıń
Málimleme xızmeti