Búgingi kúnde jámiyetimizde túrli qaǵıydalar bolıp, olardıń barlıǵı tártip-intizamdı támiyinlewge qaratılǵan. Biraq, olardıń ayırımları biz ushın tek ǵana “ádettegi jaǵday”ǵa aylanǵan. Ásirese, jol háreketi qaǵıydaları – ómirimizdi saqlawǵa xızmet etetuǵın eń áhmiyetli tártiplerden biri. Biraq, oǵan bárqulla itibar berilmey atır. Qaǵıydalardı buzıw geyde sanalı, geyde ápiwayı biypárwalıqtıń nátiyjesi bolıp tabıladı. Biraq, nátiyjesi ayanıshlı bolıwı múmkin.

Jol háreketi qaǵıydaları tek ǵana avtomobil aydawshıları ushın emes, al piyadalar ushın da mólsherlengen. Bul qaǵıydalarǵa ámel etiw, bárinen burın, insan ómiri qáwipsizligin támiyinleydi. Tilekke qarsı, búgingi kúndegi baqlawlar ayırım piyadalar bul talaplardı mensinbeytuǵının kórsetpekte.
Usıǵan uqsas jaǵday Nókis qalası Ernazar Alakóz hám Tólepbergen Qayıpbergenov kósheleri kesilispesinde, yaǵnıy diyqan bazarı aldındaǵı kesilispede tez-tez ushırasıp turadı. Bul jerde piyadalar ushın jer ústi kópiri, jaqın jerde jer astı jolı, bazar avtomobil turatuǵın orınǵa kireberiste svetofor hám piyadalar jolı bar. Barlıq zárúr sharayatlar jaratılǵan bolsa da, ayırım puqaralar – tiykarınan jası úlken insanlar hám olarǵa ergen jaslar – belgilengen orınlardan emes, kesilispeniń eń qolaysız jerlerinen joldı kesip ótiwge urınbaqta.
Jol shetinde “joldı tek belgilengen orınnan kesip ótiń” degen eskertiwshi jazıwlar turǵan bolsa da, olar itibarǵa alınbaydı. Bunday itibarsızlıq bolsa, avtomobil aydawshıları ushın úlken mashqala tuwdıradı. Aydawshılar menen sáwbetleskenimizde, olar piyadalardıń tosattan juwırıp shıǵıp qalıwı aqıbetinde avtoavariya qáwpi artatuǵının, bul nárse awır aqıbetlerge alıp keletuǵının atap ótti.
Eń ashınarlısı, bunday jaǵdaydı kórip turǵan JPX xızmetkeri de jaǵdayǵa biypárwa qarap, tek ǵana aydawshılarǵa qaǵıydalardı túsindiriw menen sheklenip, piyadalar menen profilaktikalıq sáwbet ótkeriwi jetkilikli emestey kórinedi. Sebebi, jol háreketi qatnasıwshılarınıń hár biri – aydawshı bola ma, piyada bola ma – nızam aldında teńdey juwapker.
Kishi kórinetuǵın qaǵıydabuzarlıqlar úlken apatshılıqlarǵa alıp keletuǵının umıtpawımız kerek. Qaǵıydalardı buzıw – tek ǵana tártipti emes, al insan ómirin qáwipke qoyadı, degen sóz. Jol háreketi qaǵıydaları – bul tek ǵana aydawshılar ushın jazılǵan normalar emes, olar hár bir puqara, hár bir piyada ushın da ámel etiwi kerek bolǵan nızam-qaǵıydalar bolıp esaplanadı.
Umıtpayıq, jol qaǵıydası – ómir paydası.

Zafar Polvonov,
QMU jurnalistika tálim baǵdarı 1-kurs studenti.
Qaraqalpaqstan xabar agentligi.