Prezident Shavkat Mirziyoev 10-dekabr kúni korrupciyaǵa qarsı gúresiw, komplaens qadaǵalawdı jetilistiriw hám sanlastırıw boyınsha ámelge asırılıp atırǵan jumıslar hám keleshektegi rejeler menen tanıstı.

Korrupciya – kópshilik jámiyetlerde sociallıq-ekonomikalıq rawajlanıwǵa zıyan tiygiziwshi awır jınayat. Hesh bir mámleket, region, jámiyet korrupciyaǵa qarsı immunitetke iye emes. Korrupciya isbilermenlikke, ilimge, bilimlendiriwge, densawlıqtı saqlaw hám basqa da kóplegen tarawlarǵa úlken zıyan jetkeredi, mámleket korrupciyalasqan sistemada tabıslı rawajlana almaydı.
Jańa Ózbekstandaǵı reformalardıń basınan-aq bul haqıyqattı tereń ańlaǵan halda korrupciyanıń aldın alıw, ashıq-aydınlıqtı arttırıw hám jámiyetlik qadaǵalawdı kúsheytiw boyınsha keń kólemli jumıslar izbe-iz ámelge asırılmaqta.
Bul tema áyne usı kúnlerde dodalanıp atırǵanı biykarǵa emes. Sebebi, Birlesken Milletler Shólkeminiń baslaması menen 2004-jıldan baslap hár jılı 9-dekabrde Xalıqaralıq korrupciyaǵa qarsı gúresiw kúni pútkil dúnyada belgilenedi. Bul sáne usı baǵdardaǵı háreketlerdiń nátiyjesin bahalaw, ámeliy nátiyjelerdi tallaw hám jańa wazıypalardı belgilew ushın áhmiyetli pursat.
Ótken dáwirde mámleketlik uyımlarda komplaens qadaǵalaw strukturalarınıń jumısı qayta kórip shıǵılıp, ishki qadaǵalaw bólimlerinde 11 mıńnan aslam úyreniwler ótkerilgeni, 793 milliard sumlıq qarjılardıń maqsetsiz jumsalıwınıń aldı alınǵanı málim etildi. Derlik 2 trillion sumlıq finanslıq qáte hám kemshilikler anıqlandı, 478 milliard sumlıq zıyan óndirildi.
Korrupciyaǵa qarsı ishki qadaǵalaw bólimleriniń nátiyjelilik kórsetkishleri (KPI) tastıyıqlanǵanı, olar tárepinen 700 den aslam úyreniw, monitoring hám qadaǵalaw ilajları ótkerilgeni nátiyjesinde 354 milliard sumlıq finanslıq qáte hám kemshilikler anıqlandı, 1397 máplerdiń soqlıǵısıw jaǵdayı jáne derlik 550 milliard sum qarjınıń maqsetsiz jumsalıwınıń aldı alındı. Lawazımlı shaxslarǵa 26 jınayat isi qozǵatıldı, 24 i hákimshilik hám 148 i intizamıy juwapkershilikke tartıldı.
Densawlıqtı saqlaw, mektepke shekemgi hám mektep bilimlendiriwi, kadastr hám qurılıs sistemaları jáne mámleketlik xızmetkerler arasında korrupciyaǵa mawasasız múnásibetti qáliplestiriw, kadrlardı jumısqa alıwda ashıq-aydınlıqtı támiyinlew, korrupciyaǵa qarsı gúresiw boyınsha oqıw kurslarında oqıtıw baǵdarında sistemalı jumıslar alıp barılmaqta.
Tarawdaǵı jumıslardı jańa basqıshqa alıp shıǵıw maqsetinde Korrupciyaǵa qarsı gúresiw klasterin jolǵa qoyıw usınıs etildi. Bul sistema Korrupciyaǵa qarsı gúresiw agentligi, huqıq qorǵaw uyımları, Esap palatası hám Mámleketlik finanslıq qadaǵalaw inspekciyası, uyımlardıń ishki qadaǵalaw bólimleri, bilimlendiriw hám ilimiy-izertlew mákemeleri, mámleketlik emes kommerciyalıq emes shólkemler arasında bul illetke qarsı gúresiw boyınsha tıǵız birge islesiwin ornatıw hám olardıń háreketlerin birlestiriwge xızmet etedi.
Klaster sheńberinde málimleme almasıw, birgeliktegi ilajlar ótkeriw, monitoring hám bahalaw arqalı tutas ekosistema jaratıladı, jumıslardıń nátiyjeliligi artadı.
Prezentaciyada tarawdı sanlastırıw hám jasalma intellekt texnologiyaların engiziw máselelerine ayrıqsha toqtap ótildi.
Hár qıylı uyımlardıń maǵlıwmat bazaların integraciyalaw tiykarında Qáwip-qáter analizi orayın shólkemlestirip, korrupciyalıq qáwip-qáterlerdi jáne mámleketlik satıp alıwlarda affilleniw jaǵdayların avtomat túrde anıqlaw rejelestirilgen. Sonday-aq, komplaens bólimleriniń jumısın tolıq sanlastırıw, korrupciyalıq faktorlar hám qáwip-qáterlerdi anıqlaw operativligin arttırıw boyınsha rejeler tanıstırıldı.
Qararlar qabıl etiwde jámiyetlik qadaǵalawdı kúsheytiw áhmiyetli ekenligi kórsetip ótildi. Usı maqsette “E-qarar” sistemasında hújjetlerdiń ashıq járiyalanıwı ústinen qadaǵalawdı hám byudjet qarjılarınan paydalanıwda jámiyetlik qadaǵalaw imkaniyatların keńeytiw tapsırıldı.
Preventiv ilajlardıń kólemin hám tásirsheńligin arttırıwǵa ayrıqsha itibar qaratıldı.
Taraw hám tarmaqlarda korrupciya faktorların saplastırıw boyınsha joybarlaw ofislerin shólkemlestiriw usınıs etildi. Onda korrupciya jınayatları statistikası hám byurokratiya dárejesi joqarı, jumısı boyınsha puqaralardan eń kóp múrájatlar kelip túsip atırǵan jáne sanlastırıw dárejesi tómen bolǵan tarawlar menen mánzilli islesiw zárúr ekenligi kórsetip ótildi. Bunday taraw hám tarmaqlarda joybarlaw ofisleri shólkemlestirilip, jumıs juwmaqları boyınsha esabat tayarlanadı hám jámiyetshilikke járiyalanadı.
Ulıwma, korrupciyaǵa qarsı gúresiw procesine keń jámiyetshilikti tartıw áhmiyetli ekenligi atap ótildi. Bul baǵdarda investiciyalıq joybarlardıń orınlanıwın qadaǵalawshı baslamashı toparlardı kóbeytiw, qurılıs jumısların qadaǵalawda máhálle belsendileriniń qatnasıwın támiyinlew usınıs etildi.
Korrupciya haqqında xabar berip atırǵanlardıń sanın arttırıw maqsetinde olarǵa qorǵaw orderin beriwdi jolǵa qoyıw, xoshametlewdiń real mexanizmin engiziw áhmiyetli ekenligi atap ótildi. “Korrupciyaǵa qarsı gúresiwge qosqan úlesi ushın” kókirek belgisin shólkemlestiriw baslaması alǵa qoyıldı.
Sonday-aq, mámleketimiz basshısına qosımsha qun salıǵı hákimshiligindegi qáte-kemshiliklerdi saplastırıw boyınsha ámelge asırılıp atırǵan jumıslar, túrli tarawlardaǵı ekonomikalıq huqıqbuzarlıqlarǵa qarsı kórilip atırǵan ilajlar haqqında esabat berildi.
Juwapkerlerge bul baǵdarda tek ǵana jınayattıń aqıbetleri menen gúresiw emes, al oǵan sebep bolıp atırǵan faktorlardı saplastırıwǵa ayrıqsha itibar qaratıw, jumıstı sanlastırıp, aralıqtan qadaǵalaw mexanizmleri hám xalıqaralıq birge islesiwdi keńeytiw boyınsha tapsırmalar berildi. Profilaktika jumısların kúsheytiw, finanslıq hám huqıqıy sawatlılıqtı arttırıw, nızam buzılıwlarına imkaniyat beretuǵın boslıqlarǵa jol qoymaw maqsetinde nızamshılıq hújjetlerin turaqlı túrde jetilistirip barıw zárúr ekenligi atap ótildi.

ÓzA