Prezident Shavkat Mirziyoev Kóksaray rezidenciyasında Awıl xojalıǵı xızmetkerleri kúni múnásibeti menen taraw wákilleri menen ushırasıw ótkerdi.

Mámleketimiz basshısı sóziniń aldında pidákerlik hám mashaqatlı miyneti menen zúráát jetistirip, el dasturxanına qut-bereket alıp kirip atırǵan barlıq diyqan, fermer, baǵman, sharwa, suwshı, agronom hám mexanizatorlarǵa óziniń tereń húrmet-izzetin bildirdi.
– Sizlerdiń tek ǵana awıl xojalıǵı emes, al ekonomikanı rawajlandırıw, xalıqtıń turmısın jaqsılaw, azıq-awqat qáwipsizligi baǵdarındaǵı teńsiz islerińiz hár qansha maqtawǵa ılayıq, – dedi Prezidentimiz.
Bıyıl xalqımızdıń 3,5 millionnan aslam wákili miynet etip atırǵan awıl xojalıǵında úlken sheklerge erisildi. Paxtashılıqta miynetkesh diyqan hám fermerlerimiz tárepinen 875 mıń gektar jerde 4 million tonnaǵa shamalas qırman jaratıldı. Birinshi márte paxtada ortasha zúráátlilik 46 centnerge jetti.
Ǵállekeshlerimiz bıyıl 8 million 400 mıń tonna qırman jarattı, ortasha zúráátlilik bolsa 85 centnerdi quradı. Salıgerlerimiz bıyıl 268 mıń gektar jerge salı egip, 1 million 340 mıń tonna ónim aldı, ortasha zúráátlilik 50 centnerge jetti.
Úsh jılda 155 mıń gektar baǵ hám júzimzarlıq jaratıldı, intensiv baǵlar 150 mıń gektarǵa jetkerildi. Usı jılı 3,4 million tonna miywe, 2 million tonna júzim, 19,5 million tonna ovoщ, palız hám kartoshka, 1 million tonna sobıqlı hám maylı eginler jetistirildi.
Jıl basınan azıq-awqat eksportı 37 procentke ósip, 3 milliard dollarǵa jetti, jıl juwmaǵı menen bul kórsetkish birinshi márte 3,2 milliard dollardan artadı. Miywe-ovoщlarımız kirip barǵan mámleketlerdiń sanı 18 ge kóbeyip, 83 ge jetti.
– Álbette, bunday úlken nátiyjeler artında diyqan hám fermerlerimiz, klasterler, ulıwma, awıl hám suw xojalıǵı tarawındaǵı hár bir insannıń miyneti, mártligi, pidayılıǵı tur, desek durıs boladı.
Olardıń miyneti, márt hám ullı pazıyletleri hár qanday tán alıw hám itibarǵa ılayıq, – dedi Prezidentimiz.
Ózbekstan Respublikası Prezidentiniń usı jıl 9-dekabrdegi pármanına muwapıq, tarawda ayrıqsha órnek kórsetken xızmetkerlerden bir toparı húrmetli ataq, orden hám medallar menen sıylıqlanǵan edi.
Máresimde mine, usı sıylıqlar saltanatlı túrde tapsırıldı.
Prezidentimiz sóziniń dawamında kelesi jıl ushın taraw aldında turǵan eń áhmiyetli wazıypalardı belgilep berdi.
Jańa agrotexnologiya járdeminde 76-sxema boyınsha paxta jetistiriw kelesi jılı ǵalaba en jaydırılıp, 891 mıń gektarda tolıq usı sxema boyınsha paxta jetistiriledi. Ǵawasha qurtına, gerbicidke, shor hám suwsızlıqqa shıdamlı sırt el sortları egiletuǵın maydanlar 2 esege kóbeytilip, 500 mıń gektarǵa alıp shıǵıladı.
“Shinjon tájiriybesi” tiykarında 300 mıń gektarǵa shigit egiledi. Bunıń ushın atızlarda tamshılatıp suwǵarıw texnologiyasın engiziwge 2 trillion 600 milliard sum jeńilletilgen kredit ajıratıladı. Óz qarjısınan paxta jetistirgen fermerlerge ónimniń 10 procentine shekemgi bólegin subsidiyalawǵa 250 milliard sum beriledi.
Onda paxta jetistiriw ushın kredit limitiniń yarımınan paydalanǵan fermerlerge de ónimniń 5 procentine shekem subsidiya beriledi.
Jergilikli jańa paxta sortların jaratıw jumıslarına da ayrıqsha itibar qaratıladı.
Atap aytqanda, ilimiy oraylarda 56 jergilikli sorttı sırt el sortları menen selekciyalaw tiykarında paxta tuqımgershiligi rawajlandırıladı. Genomika hám Paxtashılıq ilimiy institutlarına fitotron hám ıssıxana qurıp beriledi.
Paxta jetistiriw ushın birja arqalı mineral tógin hám janılǵını 10-15 procent arzan bahada jetkerip beriw ámeliyatı kelesi jılı da dawam ettiriledi.
Endi paxta hám ǵálle baǵdarındaǵı fermerlerdiń óz aldına reytingi júrgiziledi.
Onda keminde 10 jıldan artıq islep atırǵan, kredit, lizing hám salıqtan múddeti ótken qarızı bolmaǵan fermerlerge reytingine qarap Awıl xojalıǵı qorınan berilip atırǵan jeńilletilgen kredit stavkaları jáne de tómenletiledi. Yaǵnıy reytingtiń joqarı tekshesinde turǵan fermerlerge kredit stavkası paxta ushın 8 procent, ǵálle ushın 10 procent etip belgilenedi.
Mırzashólde innovaciyalıq awıl xojalıǵı mektebi shólkemlestirilmekte. Pútkil respublikadaǵı 1 mıń fermer bul mektepte shól sharayatında paxta jetistiriw boyınsha oqıtıladı. Usı mektepte oqıp, sertifikat alǵan fermerlerge reytingte qosımsha 10 ball beriledi.
Maman agronomlardı kóbeytiw áhmiyetli ekeni atap ótildi.
Sonlıqtan, Agrar universitettiń 180 studenti dual bilimlendiriw tiykarında aldınǵı klaster hám fermerlerde islep, ámeliyat óteydi. Agronomiyalıq sırlardı úyretken fermer hám klasterge hár bir student ushın 5 million sumnan pul, studentke bolsa 1,5 million sum stipendiya tólenedi.
Fermerlerdiń jumısına jańalıqlar alıp kirip, sapalı tuqım hám sort, zamanagóy agrotexnologiya járdeminde ónimdarlıqtı arttırıw hám qárejetlerdi qısqartıwǵa járdemlesken jas agronomlarǵa 2 mıń dollardan aylıq tólenedi.
Paxtashılıqta mexanizaciyalaw dárejesin 85 procentke jetkeriw ushın kelesi jılı jáne 800 terim mashinası, 450 kóp funkciyalı seyalka hám 3 mıń dana plyonka jıynawshı mashina alıp keliniwi belgilendi.
Ulıwma, paxtashılıqtaǵı jumıslardı jáne de janlandırıw ushın 2026-jıl diyqan hám fermerlerdi qollap-quwatlawǵa 35 trillion sum beriledi.
Ǵálleshilikte de shor, suwsızlıq hám ıssıǵa shıdamlı jańa sortlardı jaratıw baǵdarındaǵı izlenisler jáne de kúsheytiletuǵını atap ótildi. Óz qarjısı esabınan ǵálle jetistirgen fermerlerge paxtadaǵı sıyaqlı zúráátiniń 10 procenti muǵdarında subsidiya ajıratıladı.
Sonday-aq, jańa baǵ hám júzim baǵların shólkemlestiriw, eskilerin jańalaw boyınsha úsh jıllıq baǵdarlama qabıl etiledi.
Endi intensiv baǵ shólkemlestiriw ushın 7 jılǵa 3 jıllıq jeńilletilgen dáwir menen 14 procentlik kredit beriledi. Muzlatqıshlı qoymaxana ushın kredit procentiniń tiykarǵı stavkadan artqan 8 procentke shekemgi bólegi qaplanadı. Ovoщ eksportshıları hám baǵmanlarǵa qadaqlaw qárejetiniń 50 procenti kompensaciya etiledi.
Miywe-ovoщlardı kóbeytiw ushın jaylaw, qır hám dalalardan nátiyjeli paydalanıw oǵada áhmiyetli ekenligi atap ótildi.
Usı maqsette sanaatlasqan baǵ, júzimzar shólkemlestiriw, ovoщ, ot-jem eginin jetistiriw ushın dalanıń jerler bahasınıń 1 procenti muǵdarındaǵı baha menen aukcionda satıladı. Aukcion jeńimpazları jerdi basqa adamǵa qayta ijaraǵa beriwi múmkin boladı hám ijara huqıqı biypul dizimnen ótkeriledi.
Házirgi tez ózgeriwsheń sharayatta bazarlardaǵı bahanıń turaqlılıǵı hám azıq-awqat qáwipsizligin támiyinlew turaqlı dıqqat orayında bolıwı shárt ekenligi kórsetip ótildi.
Házirgi waqıtta gúz-qıs ushın tiykarǵı túrdegi azıq-awqat ónimleri rezervlenip atır. Endi bul jumıstı jıl dawamında ámelge asırıp, bahalardıń turaqlılıǵın támiyinlew ushın turaqlı intervenciya sisteması engiziletuǵını járiyalandı.
Jáne bir áhmiyetli, itibar qaratıw zárúr bolǵan másele – gósh hám sút ónimlerin kóbeytiw.
Kelesi jılı shetten 100 mıń bas qaramal hám 200 mıń bas qoy-eshki alıp kelinedi. Paxta hám ǵálle baǵdarındaǵı fermerlerge óz jerinde sharwashılıqtı jolǵa qoyıw ushın 20 sotixqa shekemgi maydanda jeńil konstrukciyalı imarat qurıwǵa ruqsat beriledi. Import etilgen násilli qaramal hám bir kúnlik shóje ushın subsidiya ajıratıw tártibi jáne 5 jılǵa sozdırıladı.
Sharwashılıq joybarları ushın kelesi jılı Jáhán banki hám Awıl xojalıǵın rawajlandırıw xalıqaralıq qorınan alıp kelingen resurslar esabınan 157 million dollar qaratıladı. Bul qarjılar sharwalarǵa 10 jıl múddetke 3 jıllıq jeńilletilgen dáwir menen 17 procentten beriledi.
Balıqshılıqta násildi jańalaw, ónimdarlıqtı arttırıw hám ashıq-aydınlıqtı támiyinlew boyınsha da bir qatar jańalıqlar engiziledi.
Sonıń ishinde, karp hám suwıq suw balıqları boyınsha Vengriya hám Norvegiyadaǵı sherikler menen Yangiywl hám Bostanlıq rayonlarında 2 násilshilik orayı shólkemlestiriledi.
Sırttan násilli ana balıq alıp keliw qárejetiniń yarımı qaplap beriledi. Balıqshılıq xojalıqları inkubaciya, laboratoriya, jabıq suw aylanısı sistemaların import etiwde bajıxana bajısınan azat etiledi. Intensiv balıqshılıqtı jolǵa qoyǵan xojalıqlarǵa jer hám múlk salıqları 2 esege azaytıladı.
Awıl xojalıǵındaǵı subsidiyalar usı waqıtqa shekem 6 ministrlik tárepinen ajıratılıp atırǵan edi. Sol sebepli, barlıq subsidiyalar boyınsha finanslıq xızmetlerdi bir jerde kórsetetuǵın Agrar tarawda tólemler agentligi shólkemlestirildi.
Agentlik tárepinen kelesi jılı diyqan hám fermerlerge 2 trillion 200 milliard sum muǵdarında subsidiya beriledi. Onda subsidiya ajıratıw procesi házirgi 4 basqıshtan 2 basqıshqa, onı alıwǵa ketetuǵın waqıt bolsa 1 aydan 15 kúnge qısqaradı.
Kelesi jıldan zúráátti ıqtıyarıy qamsızlandırıw paxta, ǵálle hám ıssıxanada jetistiriletuǵın ónimlerden baslanatuǵını belgilendi. Onda qamsızlandırıw ushın tólemniń 50 procenti byudjetten qaplap beriledi.
Usı jıldıń ózinde 100 den aslam dron járdeminde jer maydanları hám eginler monitoringi, aldınǵı agrotexnikalıq ilajlar ámelge asırıldı. Kelesi jılı Qıtaydan jáne 50 den aslam zamanagóy agrodronlar alıp kelinedi. Hár bir wálayatta keminde 2 dron mobil kompleksi arqalı agroxızmetler kórsetiw jolǵa qoyıladı.
Jáne bir másele – respublikada egislik maydanlardan ótken 70 mıń kilometr uzınlıqtaǵı ashıq drenaj hám kollektorlar bar. Eger olar basqıshpa-basqısh jabıq sistemaǵa ótkerilse, egin egiw ushın qosımsha maydan ashıladı, izeykeshlerdi tazalaw qárejetleri esesine únemlenedi.
Sonlıqtan, ashıq drenaj hám kollektorlardı jabıq sistemaǵa ótkeriw boyınsha ayrıqsha baǵdarlama qabıl etilip, bul maqsetler ushın 100 million dollar ajıratılatuǵını belgilendi.
– Men bir gápti qayta-qayta aytıwdan sharshamayman. Ilim hám izleniw bolmaǵan tarawda rawajlanıw da, jetilisiw de, bolmaydı, – dedi mámleketimiz basshısı.
Búgin agrar tarawda 22 ilimiy oray, 260 laboratoriya, olarda júdá úlken potencialǵa iye júzlegen ilimpaz hám ilimiy xızmetkerler jumıs alıp barmaqta.
Bul potencialdan tolıq paydalanıw ushın “ilim – bilimlendiriw – óndiris” integraciyasın támiyinleytuǵın Awıl xojalıǵı ilimleri akademiyası shólkemlestiriledi. Bul akademiya awıl xojalıǵındaǵı fundamental hám ámeliy izertlewlerdi rawajlandırıwǵa juwapker boladı.
Bunnan tısqarı, 500 aldıńǵı fermer, baǵman hám eksportshılar Qıtay, Túrkiya, Gollandiya, Franciya sıyaqlı mámleketlerge jiberilip, oqıtıladı.
Ushırasıwda awıl xojalıǵı tarawı xızmetkerleri menen ashıqtan-ashıq sóylesiw bolıp ótti. Prezidentimiz olardıń qosımsha usınısları menen pikirlerin tıńladı.

ÓzA