Prezident Shavkat Mirziyoev Xalıqaralıq kongress orayında jasalma intellekt boyınsha xalıqaralıq forumnıń saltanatlı ashılıw máresiminde qatnastı.

Ilaj aldınan mámleketimiz basshısı elimiz jasları tárepinen jaratılǵan jasalma intellekt joybarları hám startaplardıń prezentaciyası menen tanıstı.
Qábiletli jaslar menen sóylesiwde mámleketimiz basshısı málimleme texnologiyaları tarawınıń strategiyalıq áhmiyeti, onıń mámlekettiń turaqlı rawajlanıwı hám básekige shıdamlılıǵında sheshiwshi orın iyelep atırǵanın ayrıqsha atap ótti. Usınılǵan hár qıylı tarawlarǵa baylanıslı innovaciyalıq qollanbalar Ózbekstanda qáliplesip atırǵan zamanagóy sanlı ekosistema hám ámelge asırılıp atırǵan reformalardıń real nátiyjesi ekeni atap ótildi.
Sonıń menen birge, Prezident startap hám texnologiyalıq baslamalardı qollap-quwatlawdıń jańa mexanizmlerin engiziw, qollanbalardı milliy kólemde ámeliyatqa engiziw hám olardı xalıqaralıq bazarǵa alıp shıǵıw áhmiyetli ekenligin atap ótti. Bul boyınsha anıq wazıypalardı belgilep berdi.
Mámleketimiz basshısı forumnıń ashılıwında shıǵıp sóylep, onıń barlıq qatnasıwshıların qızǵın qutlıqladı.
XXI ásirde málimleme texnologiyaları hám sanlastırıw hár bir mámleket rawajlanıwınıń tiykarǵı ólshemi sıpatında kózge taslanbaqta.
Jasalma intellekt endi tek ǵana ayırım tarawlar ushın emes, al ekonomikanıń barlıq tarmaqları, mámleketlik basqarıw hám kúndelikli turmıs tárizimizge tereń kirip atırǵan fundamental faktorǵa, turmıslıq zárúrlikke aylanbaqta.
– Birinshi hám Ekinshi Renessans dáwirinde úlken ataqqa erisken ullı ilimpazlar Muhammed al-Xorezmiy, Ábiw Rayxan Beruniy, Mırza Ulıǵbek algoritm, matematika, logika ilimleriniń rawajlanıwına múnásip úles qosıp, házirgi jasalma intellekttiń rawajlanıwı ushın tiykar salıwda qatnasqan, desek, asıra aytqan bolmaymız, – dedi Prezidentimiz.
Mine, usı biybaha miyrastıń dawamshıları sıpatında eń aldıńǵı, zamanagóy texnologiyalarǵa ashıq bolıwımız, onı rawajlanıwımızdıń kúshli tayanıshına aylandırıwımız zárúr ekenligi ayrıqsha atap ótildi.
Jasalma intellekt transformaciyasın ámelge asırıw ushın birinshi qádem sıpatında dúnyadaǵı jetekshi mámleketlerdiń eń aldınǵı tájiriybesi tiykarında Milliy strategiya qabıl etilip, turmısqa jedel engizile baslandı.
Bunıń nátiyjesinde mámlekettiń jalpı ishki óniminde sanlı ekonomikanıń úlesi eki esege arttı. Jasalma intellekt hám sanlı texnologiyalar baǵdarında derlik 2 milliard dollar tikkeley investiciyalar tartıldı.
Mámleketimizde MT xızmetleriniń eksport kólemi ótken jıllarǵa salıstırǵanda 4,5 esege ósip, 1 milliard dollarǵa shamalasqanı da bul tarawdaǵı reformalardıń nátiyjeliligin anıq tastıyıqlaydı.
Sonday-aq, kúni keshe birinshi márte inglis huqıqına tiykarlanǵan arnawlı rejimde jumıs alıp baratuǵın Sanlı texnologiyalar xalıqaralıq orayı shólkemlestirildi.
MT tarawında bilim berip atırǵan joqarı bilimlendiriw mákemeleri derlik 3 esege artıp, 145 ke, studentler sanı bolsa 80 mıńǵa jetti.
Birlesken Arab Ámirlikleri menen birgelikte 2019-jılı baslanǵan baslama – “Bir million programmist” joybarı sheńberinde eki millionnan aslam jaslarımız bilim hám kónlikpelerin arttırdı. “El-yurt umidi” qorı arqalı bul baǵdarda 100 ge shamalas jaslarımız dúnyanıń eń abıraylı universitetlerinde bilim almaqta.
– Biz isenemiz: olar erteń elimizge qaytıp kelip, jasalma intellekttiń eń sońǵı jetiskenliklerin bilimlendiriwge, ekonomikaǵa, mámleketlik basqarıwǵa engiziwde jetekshi kúshke aylanadı, – dedi mámleketimiz basshısı.
Bunnan tısqarı, jasalma intellektti bilimlendiriw sistemasına engiziw, muǵallimlerdi qayta tayarlaw, mektep hám universitetlerde taraw boyınsha sawatlılıqtı arttırıw baǵdarlamaları ámelge asırılmaqta.
Jasalma intellekt texnologiyaları tarmaqlardıń nátiyjeliligi, ásirese, xalıqqa kórsetilip atırǵan medicinalıq xızmetlerdiń sapasın arttırıwǵa jańa kúsh hám mazmun baǵıshlamaqta.
Atap aytqanda, sanlı diagnostika sistemalarınıń engiziliwi nátiyjesinde 50 mıńnan aslam nawqasqa jasalma intellekt járdeminde anıq diagnoz qoyıldı. Bul shıpakerlerdiń jumıs júklemesin sezilerli dárejede azaytıp, medicinalıq xızmet kórsetiw waqtın 5-7 esege qısqarttı.
Jáne bir mısal. Qaraqalpaqstanda ótkerilgen ulıwma milliy “Salamatlıq marafonı” sheńberinde 45-65 jas aralıǵındaǵı hayallar arasında 4 mıńǵa shamalas mammografiyalıq tekseriw ámelge asırıldı.
Dáslepki tekseriw kórinisleriniń 70 procenti elimiz qánigeleri tárepinen jaratılǵan jasalma intellekt platforması arqalı tallanıp, olardıń 98 procenti shıpakerler tárepinen tastıyıqlandı. Diagnoz qoyıw waqtı bir neshe kúnnen eki saatqa shekem qısqardı.
MT tarawındaǵı innovaciyalıq ekosistema da sezilerli dárejede ósti. Startaplardıń sanı sońǵı jılları 10 esege artıp, ulıwma esapta 300 million dollar investiciya tartıldı.
Mámleketimiz basshısı forumda qatnasıp atırǵan xalıqaralıq shólkemler hám dúnyanıń jetekshi kompaniyaların elimizde jasalma intellekt tarawın rawajlandırıw boyınsha óz-ara paydalı birge islesiwge shaqırdı.
Sırt elli ekspertler keyingi bes jılda jasalma intellekt texnologiyaları Ózbekstan ekonomikasına keminde 10 milliard dollar muǵdarında qosımsha qun jaratatuǵının prognoz etpekte.
Bunday joqarı kórsetkishlerge erisiw ushın barlıq zárúr tiykarlar hám imkaniyatlar bar.
2030-jılǵa shekem tek ǵana MT xızmetleriniń eksportın 5 milliard dollarǵa jetkeriw, tarawda jetisip shıǵatuǵın millionlaǵan jaslar ushın joqarı dáramatlı jumıs orınların jaratıw boyınsha úlken shekler alınǵanı atap ótildi.
Elimizde jasalma intellekt ekosistemasın barlıq tarawlarda engiziw maqsetinde kelesi jılı AQShtıń “Nvidia” kompaniyası menen úlken super kompyuter klasteri iske qosıladı.
– Tiykarǵı maqsetimiz – Ózbekstandı tek ǵana zamanagóy texnologiyalardıń tutınıwshısı emes, al olardı jaratatuǵın, eksport etetuǵın hám globallıq kólemde básekilese alatuǵın mámleketke aylandırıw bolıp tabıladı. Milliy ónimlerimizdi xalıqaralıq bazarǵa baǵdarlaw baǵdarında AQShtıń Kremniy alabında Milliy transfer ofisin ashıp, jaslarımız hám startap tiykarın salıwshılardı iri kompaniyalar, investor hám akseleratorlar menen tikkeley baylanıstırıw imkaniyatın jaratamız, – dedi Prezident.
Endi jaslarımız mektepten tısqarıda da jasalma intellekt penen islesiw kónlikpelerine úyretiledi. Bunıń ushın elimizdiń barlıq aymaqlarındaǵı “Keleshek orayları”nda JI mektep baǵdarlaması engiziledi.
Mámleketimizde mektepler arasında hár jılı jasalma intellekt baǵdarında eń jaqsı startap ideyaları boyınsha tańlaw ótkeriw sisteması jolǵa qoyıladı.
Respublikadaǵı 14 aymaqtıń hár birinde jeńimpaz bolǵan mektepte eń zamanagóy jasalma intellekt laboratoriyası shólkemlestiriledi hám ideyalardı kommerciyalastırıw boyınsha aldınǵı kompaniyalar menen birge islesiw ornatıladı.
Tarawdaǵı perspektivalı jaslardı anıqlaw hám olardı qosımsha xoshametlew maqsetinde “Jasalma intellekt boyınsha Prezident tańlawı” shólkemlestiriledi.
Shetki rayonlardan baslap, respublika dárejesine shekem hár jılı 100 eń qábiletli jaslar tańlap alınadı. Olar AQSh, Birlesken Arab Ámirlikleri, Evropanıń aldınǵı texnologiyalıq kompaniyalarına stajirovkaǵa jiberiledi. Keyingi basqıshta joqarı oqıw orınları ushın da bul ámeliyat engiziledi.
Joqarıda aytılǵan maqsetler ushın 100 million dollar ajıratıldı hám bul qarjı úlken rejelerdiń orınlanıwın támiyinlewge baǵdarlanadı.
– Búgin biz Birlesken Arab Ámirlikleri menen birgelikte “Bir million programmist” joybarınıń úzliksiz dawamı sıpatında “5 million jasalma intellekt jetekshileri” joybarına start beremiz. Bul ápiwayı baǵdarlama emes, al jaslarımız ushın jańa imkaniyatlar dúnyası, – dedi mámleketimiz basshısı.
Joybar sheńberinde 2030-jılǵa shekem 4 million 750 mıń mektep oqıwshıları hám studentler, 150 mıń muǵallim hám 100 mıń mámleketlik xızmetkerlerdi oqıtıw názerde tutılǵan.
Onda jasalma intellekt mektep, kásiplik bilimlendiriw hám joqarı bilimlendiriw sistemalarına da integraciyalanadı.
– Isenemen, “Jasalma intellekttiń 5 million jetekshisi” baǵdarlaması keleshekte ekonomikanıń drayverine aylanıp, mámleketimizdiń jedel rawajlanıwı ushın pát baǵıshlaydı, – dedi Prezidentimiz.
Qatarları barǵan sayın keńeyip atırǵan qábiletli hám jigerli jaslar Jańa Ózbekstannıń altın áwladı, haqıyqıy maqtanıshı bolıp esaplanadı. Kúni keshe joqarı intellektuallıq potencialǵa iye jaslarımızdıń jarqın wákili bolǵan Javohir Sindorov Hindstanda shaxmat boyınsha Jáhán kuboginde jeńiske erisip, ózbek jaslarınıń nelerge uqıplı ekenligin pútkil dúnyaǵa jáne bir márte kórsetti.
Kúni keshe mámleketimiz basshısınıń pármanına bola Javohir Sindorov “Ózbekstan Respublikasına xızmet kórsetken sportshı” húrmetli ataǵı menen sıylıqlanǵan edi.
Forumda Prezidentimiz Javohir Sindorovqa bul joqarı ataqtı saltanatlı túrde tapsırdı.
Mámleketimiz basshısı jasalma intellektti keńnen úgit-násiyatlaw, elimizge aldınǵı qánige hám ekspertlerdi tartıw, qábiletli jaslardı tarawǵa jáne de qızıqtırıw, olardı xoshametlew maqsetinde elimizde hár jılı noyabr ayın “Jaslar ushın jasalma intellekt aylıǵı” dep járiyalaw, onıń sheńberinde “Jipek jolı jasalma intellekt forumı”n ótkerip barıwdı usınıs etti.
Máresim juwmaǵında Ózbekstanda “5 million jasalma intellekt jetekshileri” joybarına start berildi.

ÓzA