Prezident Shavkat Mirziyoev orfan keselliklerge shalınǵan balalarǵa medicinalıq járdemdi jaqsılaw, farmacevtika tarawındaǵı reformalardıń orınlanıwı hám jańa joybarlar boyınsha prezentaciya menen tanıstı.

Mámleketimizde násillik hám tuwma kesellikler menen tuwılıwdıń aldın alıw, siyrek ushırasatuǵın (orfan) keselliklerge shalınǵan balalarǵa óz waqtında diagnoz qoyıw hám emlewge qaratılǵan medicinalıq jáne sociallıq járdem sisteması jolǵa qoyılǵan.
Búgingi kúnde 5 túrdegi orfan hám násillik-genetikalıq keselliklerge shatılǵan jámi 2174 bala mámleketlik byudjet qarjıları esabınan biypul diagnostika, dári-dármaqlar hám arnawlı emlik qásiyetke iye azıq-awqat penen támiyinlenbekte.
Sonıń menen birge, diagnostikalawdıń sapasınıń jaqsılanıwı nátiyjesinde orfan keselliklerdiń jańa túrleri anıqlanbaqta hám emleniwge mútáj balalardıń sanı artıp barmaqta.
Prezentaciyada siyrek ushırasatuǵın (orfan) hám basqa da násillik-genetikalıq keselliklerge shatılǵan balalarǵa medicinalıq hám sociallıq járdem kórsetiwdi shólkemlestiriw boyınsha islep shıǵılǵan 2026-2030-jıllarǵa mólsherlengen ilajlar baǵdarlaması haqqında málimleme berildi.
Oǵan bola, endi emleniwi mámleket esabınan qamtıp alınatuǵın keselliklerdiń sanı 5 ten 10 ǵa shekem keńeytiledi, jas shegarası 18 den 21 ge shekem sozdırıladı.
Baǵdarlamanı ámelge asırıw ushın 2026-2030-jıllarda jámi 961 milliard sum qarjı qaratılıwı názerde tutılmaqta.
Mámleketimiz basshısı tiyisli qararǵa qol qoyıp, baǵdarlamanı tastıyıqladı.
Sonday-aq, Prezidentimizge farmacevtika ónimlerin islep shıǵarıw, tarawǵa investiciyalardı tartıw, “Tashkent Pharma Park” farmacevtika klasteri sanaat aymaǵında ámelge asırılıp atırǵan joybarlar, sapa hám qáwipsizlikti támiyinlew boyınsha orınlanıp atırǵan jumıslar tanıstırıldı.
Tarmaq kárxanaları tárepinen bahası 5 trillion sumlıq ónimler islep shıǵarıldı, 172 million dollarlıq ónimler eksport etildi jáne 286 million dollar investiciya, sonnan 257 million dollar sırt el investiciyaları ózlestirildi.
35 jergilikli kárxana tárepinen 205 túrdegi dári quralların islep shıǵarıw jolǵa qoyıldı, olar eksport etip atırǵan mámleketlerdiń sanı bolsa 55 ke jetti. Usı jıldıń ózinde bahası 29 million dollarlıq 16 joybar iske qosıldı hám 830 jańa jumıs ornı jaratıldı.
Sapa hám qáwipsizlikti támiyinlew maqsetinde dári quralların islep shıǵarıwshı 61 kárxanada GMP, 486 distribyutorlar qoymaxanasında GDP hám 9450 dárixanada GPP standartı engizildi.
Prezentaciyada import etilip atırǵan dári-dármaqlardıń referent bahaların qáliplestiriwde hár qıylı manipulyaciyalardıń aldın alıwǵa qaratılǵan ilajlar hám usınıslar boyınsha málimleme berildi.
Házirgi waqıtta 7,6 mıń import dári-dármaqlarınan 4,9 mıńı referent mámleketlerdiń baha reestrinde joq.
Usınıs etilip atırǵan ilajlarǵa bola, 2026-jıl 1-yanvardan 2,6 mıń túrdegi receptli dári-dármaqlardıń bahası ortasha 40-50 procentke túsiwi kútilmekte.
Prezentaciyada farmacevtika ónimleriniń mámleketlik satıp alıwların ámelge asırıw mexanizmlerin bunnan bılay da jetilistiriw ilajları haqqında da málimleme berildi.
Emlewxanalarda sapasız ónimlerdi satıp alıw hám korrupciyalıq faktorlardı saplastırıw maqsetinde endi barlıq mámleketlik satıp alıwlar “farma.xarid.uz” arnawlı elektron sisteması arqalı ámelge asırıladı.
Bul elektron sistema iske túsirilgennen soń mámleketlik satıp alıwlarda tek ǵana óndirislik, jetkerip beriw hám ónimniń qáwipsizligi boyınsha barlıq zárúr sertifikatlarǵa (GMP, ISO:13485 GDP) iye qatnasıwshılar qatnasa aladı.
Mámleketlik satıp alıwlar kólemleri hám tiyisli sertifikatlarǵa iye islep shıǵarıwshılar hám distribyutorlar reestrleri jámiyetshilik ushın ashıq boladı. Mámleketlik satıp alıwlar procesinde ónimlerdiń bahası belgilengen referent bahalardan joqarı bolmawı usı sistemada avtomatikalıq tárizde tekseriledi.
Mámleketimiz basshısı 2026-jıl 1-yanvarǵa shekem usı sistema sheńberinde mámleketlik medicina mákemelerinde dári quralları hám medicinalıq úskenelerge bolǵan talaplardı qáliplestiriw jáne qaldıqlardı nátiyjeli basqarıw boyınsha arnawlı platformanı islep shıǵıw boyınsha kórsetpeler berdi.
Prezidentimizge, sonday-aq, xalıqtı sapalı, qáwipsiz hám nátiyjeli dári-dármaqlar menen támiyinlew maqsetinde dári quralları hám medicinalıq úskenelerdi mámleketlik dizimnen ótkeriwdiń jańa tártibi tanıstırıldı.
Oǵan bola, dári quralların texnologiyalar transferi arqalı islep shıǵarıw jolǵa qoyıladı. Sırt el farmacevtika kompaniyaları tárepinen jergilikli islep shıǵarıwshılardıń quwatlılıqlarınan paydalanǵan halda islep shıǵarıw hám tezlestirilgen tártipte mámleketlik dizimnen ótkeriw imkaniyatı jaratıladı.
Jańa túrdegi, biomedicinalıq kletka ónimleri qatarına kirgen, jaraqatlanǵan toqımalardı emlew, aǵzalardıń bóleklerin ósiriw, organizmniń funkcional imkaniyatların tiklew ushın qollanılatuǵın dári quralların medicina ámeliyatına engiziw imkaniyatı jaratıladı.
“Djenerik” dári qurallarınıń klinikalıq sınawların ótkeriw hám nátiyjelerin bahalaw xalıqaralıq standartlarǵa muwapıq ámelge asırıladı hám olardı dizimnen ótkeriw múddetleri qısqartıladı.
Endi qáwipsizlik klassifikaciyası boyınsha 1-klassqa tiyisli medicinalıq úskeneler laboratoriya sınawlarınan (steril, ólshew quralı hám invaziv medicinalıq úskeneler buǵan kirmeydi) hám klinikalıq izertlewlerden ótkerilmeydi.
Prezidentimiz bildirilgen usınıslardı maqullap, 2025-jıldıń aqırına shekem 166 million dollarlıq 32 investiciyalıq joybardı tolıq iske qosıp, 1500 jańa jumıs ornın jaratıw, ónim islep shıǵarıw hám eksport kólemin bunnan bılay da arttırıw, recept penen tayarlanatuǵın dári-dármaqlardıń bahaların túsiriw boyınsha anıq kórsetpeler berdi.

ÓzA