Qádirli watanlaslar!

Jańa Ózbekstannıń jámiyetlik-siyasiy turmısınan bekkem orın alǵan qutlı sáne – Ózbek tili bayramı kúni menen siz, ázizlerdi, pútkil xalqımızdı, sırt ellerdegi barlıq watanlaslarımızdı shın júrekten qızǵın qutlıqlayman.
Usı quwanıshlı áyyyamda bir pikirdi ayrıqsha atap ótpekshimen: bunnan segiz jıl aldın mámleketimizde baslaǵan shın mánisindegi tariyxıy reformalarımız sebepli ózbek tiliniń rawajlanıwında da jańa dáwir baslandı. Bul baǵdarda qabıl etilgen párman, qarar hám baǵdarlamalar tiykarında onıń mámleketlik til sıpatındaǵı ornı hám statusın bekkemlew, zamanagóy ilim, málimleme texnologiyaları hám xalıqaralıq qatnasıqlar tiline aylandırıw boyınsha úlken jumıslardı ámelge asırdıq.
Atap aytqanda, elimizde geografiyalıq obektlerdiń atamaların mámleketlik til normalarına muwapıqlastırıw izbe-iz dawam ettirilmekte. Búgingi kúnge shekem 250 mıńǵa shamalas geografiyalıq obekt, sonıń ishinde, 200 mıńnan aslam kóshe atamaları mámleketlik tilge beyimlestirilip, reestrge kirgizilgenin, tek ǵana keyingi eki jılda taw hám shoqqılar, dárya, kól, suw saqlaǵıshları, paydalı qazılma kánleri, metro bándirgileri, temir jol vokzal hám stanciyaları, aeroport hám avtostanciyalar sıyaqlı 2 mıń 600 obekt mámleketlik til talapları tiykarında qayta atalǵanın atap ótiw zárúr.
Házirgi jedel globallasıw processleri, ilim jetiskenlikleri arqalı turmısımızǵa keń kólemde kirip kiyatırǵan jańa túsinik hám atamalardı tilimizge anıq qaǵıyda hám principler tiykarında qabıl etiw, til siyasatın ilimiy tiykarda, oraylasqan halda júrgiziw maqsetinde Atamalar komissiyasınıń jumısı kúsheytildi.
Sırttan kelgen sózler hám sóz dizbeklerin keń jámiyetshilik, ilimpaz hám qánigelerdiń qatnasıwında ózbekshelestiriw boyınsha nátiyjeli mexanizm engizilip, jasalma intellekt imkaniyatlarınan paydalanıw ushın arnawlı programmalıq támiynat islep shıǵılǵanı, elektron derekler jaratılǵanı itibarǵa ılayıq.
Usı jerde bir pikirdi jáne bir márte atap ótiwdi orınlı, dep bilemen: keleshegimiz iyesi bolǵan jas áwladımız zamanagóy bilimler, innovaciya hám rawajlanıw shıńların iyelewi ushın álbette, shet tillerin úyreniwi zárúr. Biraq olar milliy ruwx, milliy oy-pikir iyesi, watandı súyiwshi insanlar bolıp kamalǵa keliwi ushın, bárinen burın, ózbek tili hám ádebiyatın balalıqtan baslap puqta biliwi shárt.
Usı maqsette bilimlendiriw sistemasında ózbek tilin oqıtıwdı jetilistiriwge ayrıqsha áhmiyet qaratpaqtamız. Usı jıldan baslap tiyisli milliy sertifikatqa iye bolǵan ózbek tili páni muǵallimleriniń aylıq miynet haqısına 50 procent qosımsha ústeme berilip atırǵanı, bilimlendiriw basqa tilde alıp barılatuǵın mekteplerdiń 11-klass pitkeriwshileri ushın mámleketlik til páninen juwmaqlawshı imtixan tapsırıw belgilengeni bul joldaǵı áhmiyetli qádem bolıp esaplanadı.
Ózbekstan Respublikası puqaralıǵına qabıl etiwde mámleketlik tildi biliw talabı rásmiy belgilengeni de tilimizdiń abırayın arttırıwǵa xızmet etpekte.
Ministrler Kabineti janındaǵı Ózbek tilin rawajlandırıw qorı tárepinen ótken dáwirde 72 atamada enciklopediya, sózlik hám qollanbalar kóp mıń nusqalarda basıp shıǵarılıp, mámleketlik uyımlar hám bilimlendiriw mákemelerine usınıldı.
Ásirese, altı tomlıq “Ózbek tiliniń túsindirme sózligi”, tórt tomlıq “Áliysher Nawayı enciklopediyası”, bes tomlıq “Nawayı tili sózligi” hám basqa da basılımlar jetekshi sırt el universitetleriniń kitapxanaları, dúnyadaǵı ózbek tili orayları hám klublarına jetkerip berilip atırǵanı qatarları barǵan sayın keńeyip atırǵan ózbek tili dosların quwandırmaqta.
Biz inklyuziv jámiyet qurıw principlerin til tarawındaǵı mámleketlik siyasatımızda da tabıslı engizip, mámleketimizde jasap atırǵan túrli millet wákilleriniń ana tillerin rawajlandırıwǵa ayrıqsha áhmiyet bermektemiz. Házirgi waqıtta olardıń mámleketlik tildi úyreniwi ushın da zárúr sharayatlar jaratıp atırmız. Búgingi kúnde ózbek tili mámleketlik til sıpatında elimizdegi barlıq millet hám xalıq wákillerin birlestiriwge xızmet etip atırǵanı birgelikte alıp barıp atırǵan háreketlerimizdiń nátiyjesi, desek, durıs boladı.
Áziz doslar!
Búgingi imkaniyattan paydalanıp, ózbek tiliniń jámiyetlik turmıstaǵı ornı hám abırayın bekkemlew, onı xalıqaralıq kólemde keńnen úgit-násiyatlaw baǵdarında aldımızda turǵan áhmiyetli wazıypalarǵa itibarıńızdı qaratpaqshıman.
Bul baǵdarda, bárinen burın, Ózbekstan Respublikası Prezidentiniń usı bayram aldınan qabıl etilgen “Mámleketlik tildi bunnan bılay da rawajlandırıwǵa baylanıslı qosımsha ilajlar haqqında”ǵı qararında kórsetip ótilgen tiykarǵı maqset hám wazıypalardı óz waqtında, nátiyjeli ámelge asırıw úlken áhmiyetke iye. Ásirese, usı qarar menen tastıyıqlanǵan “2020-2030-jıllarda ózbek tilin rawajlandırıw hám til siyasatın jetilistiriw koncepciyasın 2025-2026-jıllarda ámelge asırıw baǵdarlaması”n turmısqa engiziwde tek ǵana juwapker shólkemler emes, al bárshemiz belsene qatnasıwımız zárúr.
Bul haqqında sóz etkende, sanlı dúnyada ózbek tilinde sapalı, ilimiy tiykarlanǵan, qızıqlı málimleme hám maǵlıwmatlardı kóbeytiw, atap aytqanda, globallıq elektron enciklopediya hám platformalardı mámleketlik tildegi ilimiy-ǵalabalıq maqalalar menen bayıtıw, onlayn sózliklerdi jetilistiriw de dıqqatımız orayında bolıwı kerek ekenligin aytıp ótpekshimen. Turmısımızda jasalma intellekt tásiri artıp baratırǵan bir waqıtta bul qúdiretli qural járdeminde ana tilimizdi rawajlandırıw hám úgit-násiyatlaw – dáwir talabı.
Ózbek tiliniń bay imkaniyatları tiykarında xalqımızdıń sanasına say hám tartımlı milliy brendler jaratıw, ónimlerimizdi sırtqı bazarǵa alıp shıǵıw marketing tarawında tiykarǵı baǵdarǵa aylanıwı zárúr. Bul baǵdarda watandı súyiwshi isbilermenlerimiz ayrıqsha belsendilik kórsetedi, dep isenemen.
Bunnan otız jıl aldın qabıl etilgen Ózbek tiliniń tiykarǵı imla qaǵıydaların qayta kórip shıǵıw da keshiktirip bolmaytuǵın wazıypalarımız qatarına kiredi. Sonday-aq, xalqımız, ásirese, jaslarımız arasında til mádeniyatı hám sawatlılıqtı úgit-násiyatlawǵa qaratılǵan zamanagóy hám tásirsheń media ónimlerdi kóbeytiw zárúr. Ásirese, perzentlerimizdi ana tilimizge mehir qoyıp, onıń biybaha baylıǵı hám imkaniyatlarınan paydalanıwǵa úyretiw ruwxıy-aǵartıwshılıq tárbiyanıń ajıralmas bólegi bolıp esaplanadı. Bul áhmiyetli másele dóretiwshi zıyalılarımız, tálim-tárbiya, mádeniyat, jaslar, máhálle, hayal-qızlar shólkemleri, ǵalaba xabar quralları wákilleriniń jumısında bárqulla oraylıq orında turıwı, pútkil jámiyetimizde ulıwma milliy háreketke aylanıwı kerek.
Bir sóz benen aytqanda, barlıq tarawlarda bolǵanı sıyaqlı ana tilimizdi rawajlandırıwda da biz keń jámiyetshiligimizdiń ámeliy pikir hám usınıslarına, belsene qatnasıwına súyenemiz.
Húrmetli watanlaslar!
Siz, ázizlerdi búgingi quwanıshlı bayram menen jáne bir márte qutlıqlap, bársheńizge bekkem densawlıq, shańaraqlarıńızǵa tınıshlıq-amanlıq, baxıt-ıǵbal hám qut-bereket tileymen.
Milliy ózligimiz tımsalı bolǵan janajan ózbek tilimiz jáne de rawajlansın!

Shavkat Mirziyoev,
Ózbekstan Respublikası Prezidenti