Insaniyat dus kelip atırǵan eń áhmiyetli mashqalalardan biri – bul náshebentlik. Hár qıylı jastaǵı adamlar, ásirese, jaslar arasında narkotik zatlardı paydalanıw jaǵdayları barǵan sayın kóbeyip barmaqta.

Ózbekstan Respublikası Prezidenti Administraciyası janındaǵı Narkotiklerdi qadaǵalaw milliy orayınıń aǵa inspektorı Muhammadqodir Mahmudov náshebentlik qurallarınıń nızamsız aylanısı hám jaslar arasında tarqalıw jaǵdayları haqqında aytıp berdi:
– Narkotikler tásirine bilip-bilmey túsip qalǵan jaslardıń ómiri, keleshegi hámmeni birdey oylandıradı, álbette. Bunday túpsiz jarǵa qaray baratırǵanlar tek ǵana jaqınlarına emes, al jámiyetke de zıyan keltiretuǵını sózsiz.
Zaman rawajlanǵan sayın, texnologiya hám internet rawajlanıp barǵan sayın náshebentlik quralların tarqatıwshılar da sawda kórinisin ózgertip, qıyınlastırıp barmaqta. Aldın qoldan qolǵa ótken záhár búgin belgisiz lokalizaciyalar hám belgisiz shaxslar tárepinen tarqatılmaqta.
Elimizde jasırın jollar menen ashılǵan narkolaboratoriyalarda mıńlaǵan záhárli dozalardı jaratıp atırǵanlardı da, olarǵa buyırtpa berip atırǵanlardı da anıqlaw qıyınlasıp atırǵanı jaǵdaydı jáne de awırlastırmaqta.
Sonı da atap ótiw kerek, búgin narkotiklerdiń forması da ózgerip barmaqta. Burınları náshebentlik quralları tábiyǵıy kóriniste ushırasqan bolsa, búgingi kúnde túrli ónimler quramında, sonıń ishinde, ishimlikler, quwatlandırıwshı azıq-awqatlar, kofe, mazalı zatlar hám sol sıyaqlı ónimler quramında ushırasıp atırǵanı qorqınıshlı. Bir ǵana paydalanıwda ózine boysındıratuǵın qurallar jınıs, jas, sociallıq qatlam tańlamay atır.
Nızamsız, jasırın narkolaboratoriyalarda tayarlanıp atırǵan preparatlar bolsa joqarıdaǵılardan da qáwipli. Hátteki, bir doza qabıllaw ólim menen juwmaqlanıwı da múmkin. Sanlarǵa názer taslasaq, 2024-jıl dawamında 5, 2025-jıldıń 6 ayında bolsa 8 narkolaboratoriya anıqlanǵan.
Mashqalanıń jáne bir qáwipli tárepi – ata-analar jumıs hám basqa da mashqalalar menen bolıp, perzentleriniń záhárli zat tásirine túsip qalǵanınan xabarsız qalmaqta. Sebebi, búgingi narkotikler burınǵılarınday tez ózin kórsetpeydi.
Burın “narkoman” degende, kóz astı qarawıtqan, tamırlarında iyne izleri bar adamlar túsinilgen. Házir bolsa narkotik paydalanǵan jaslar hádden tıs háreketsheń, belsendi hám sergek bolıp qaladı. Bul bolsa ata-analardı gúmanlandırmaytuǵını anıq. Baladaǵı unamlı ózgeris hámmeni quwantıp, onıń qanday da bir zattı qabıl etiwi múmkin ekenligi hesh kimniń oyına da kelmeydi. Biraq bul waqıtsha jaǵday. Waqıt ótiwi menen payda bolǵan awırıwlar, azaplar hám ruwxıylıqtaǵı keskin ózgeris ayırım jaslardı suicidke baslap atırǵanı ayanıshlı.
Náshebentlik qurallarınan paydalanıw artqan sayın narkojınayatlar sanı da artıp barmaqta. Huqıq qorǵaw uyımları wákilleriniń háreketi nátiyjesinde usı jılı anıqlanǵan narkojınayatlar ótken jılǵa salıstırǵanda 23 procentke artqan.
Narkotiklerdi satıwdı kásip etip alǵanlar narkokurer sıpatında studentlerdi tańlap atırǵanı baqlanbaqta. Joqarı oqıw ornına qabıl etilgen hám keleshekte bir kásiptiń iyesi bolıwı kútilip atırǵan jaslardıń jolınan adasıp atırǵanı olardıń turmısın unamsız tárepke ózgertip atırǵanı áhmiyetli mashqala bolıp tabıladı. Usı jıldıń 6 ayında 46 joqarı oqıw ornı studentiniń narkojınayatlardıń aldı-sattısına aralasıp qalǵanı sonı kórsetip tur.
Juwmaqlap aytqanda, náshebentlik quralları sawdası menen shuǵıllanıw da, oǵan qaramlıqtıń aqıbeti de ayanıshlı. Sol sebepli, hár birimiz, ásirese, ata-analarımız sergek bolıwı, perzentlerine biypárwa bolmawı maqsetke muwapıq.

Norgul Abduraimova, ÓzA