Sońǵı kúnlerde AQSh dolları kursı tómenlep barmaqta. Bul jaǵday jáne dawam ete me, degen sorawlar kópshilikti qızıqtırmaqta. Ayırım watanlaslarımız qáweterlenip, dollarların sumǵa almastırıwǵa kirisken.
Ózi kurs ne ushın túsip atır, keyingi aylarda kurs boyınsha qanday prognoz beriledi? Bul halat xalıq hám biznes ushın qanday tásir kórsetedi?
Ekonomist, Bank-qarjı akademiyasınıń bólim baslıǵı Aminjon Mardonov usı sorawlarǵa juwap berdi.
– Haqıyqatında da, házirgi dáwirde Ózbekstanda dollar kursınıń biraz tómenlewi baqlanbaqta. Bul process bir neshe faktorlar menen túsindiriledi. Eń dáslep, Oraylıq banktiń qatań aqsha-kredit siyasatı áhmiyetli rol oynadı. Yaǵnıy, milliy valyutanı qollap-quwatlaw ushın ámelge asırılıp atırǵan intervenciyalar hám procent stavkaların turaqlılastırıw processleri kurstı tártiplestiriwge járdem berdi.
Ekinshi tárepten, mámleketke sırt el valyutası aǵımınıń kóbeyiwi de dollar kursınıń tómenlewine sebep bolmaqta. Atap aytqanda, eksport túsimleri, miynet migrantlarınıń jóneltip atırǵan pul ótkermeleri hám sırt el investiciyalarınıń kóbeyiwi valyuta bazarında usınıstı arttırdı. Nátiyjede talap-usınıs qatnasında dollar salıstırmalı túrde arzanladı.
Sonday-aq, global bazarlardaǵı ayırım faktorlar da tásir etpekte. Máselen, AQSh Federal rezerv sisteması procent stavkaların páseytiwi, regiondaǵı birge islesiwshi mámleketlerdiń valyuta siyasatı, neft hám gaz bahalarınıń turaqlılasıwı da dollardıń ulıwma globallıq qunına tásir etpekte.
Eger házirgi tendenciyalar saqlanıp qalsa, dollar kursınıń keskin ózgeriwi kútilmeydi. Al, qısqa múddette kurs jáne tómenlewi yamasa turaqlı dárejede saqlanıwı múmkin. Biraq uzaq múddetli prognozlarda sırtqı faktorlar – atap aytqanda, jáhán finans bazarındaǵı terbelisler, Ózbekstannıń import kóleminiń artıwı yamasa eksport dárejesindegi ózgerisler úlken áhmiyetke iye.
Sol sebepli, keyingi 2-3 ayda dollar kursı salıstırmalı turaqlı qalıwı, jıl aqırına kelip bolsa máwsimlik faktorlar sebepli jáne ózgeriwi múmkin.
Dollar kursınıń tómenlewi, bir tárepten, import etiwshi kárxanalar ushın qolaylı imkaniyat jaratadı, sebebi olar ónimlerdi arzanıraq valyutada alıp keliwi múmkin. Ekinshi tárepten, eksportyorlar ushın túsimniń milliy valyutadaǵı bahası azayadı, bul olardı nátiyjelilikti arttırıw hám qárejetlerdi optimallastırıwǵa iytermeleydi. Xalıq ushın bolsa milliy valyutaǵa bolǵan isenim artadı, bul ishki bazar turaqlılıǵı ushın unamlı jaǵday bolıp esaplanadı.

Behruz Xudoyberdiev, Asliddin Alijonov, Uluǵbek Twxtaev (video), ÓzA