Zamanagóy jámiyette shaxs erkinligi, ashıq-aydınlıq hám dóretiwshilik jaqtan ózin kórsetiw qádirlenip atırǵan bolsa da, bunday erkinliktiń sheksizligi ayırım jaǵdaylarda nadurıs úgit-násiyatlarǵa sebep bolmaqta. Ásirese, mádeniyat hám kórkem óner tarawında bunday nadurıs kózqaraslar barǵan sayın kóbeyip barmaqta. Bul bolsa tek ǵana sociallıq turmısqa unamsız tásir kórsetip qoymastan, al jas áwladtıń sanasına da zıyan jetkeriwi tábiyǵıy.

Kórkem óner bárqulla insan qálbiniń eń názik sezimleri toplanatuǵın mákan bolıp kelgen. Bul taraw arqalı adamlar óz sezimlerin, turmısqa bolǵan kózqarasların bildiredi. Solay eken, mádeniyat hám kórkem óner wákilleri – aktyorlar, qosıqshılar, xudojnikler, jazıwshılar jámiyette ózine tán úlgi hám qádirli obraz bolıwı kerek. Olardıń háreketleri, sózleri, saxnadaǵı obrazları kóplegen insanlarǵa tásir etiwshi kúshke iye.
Biraq búgingi kúnde kóplegen kórkem óner sheberleriniń dóretiwshilik ónimleri óziniń mánisinen alıs, tek ǵana tamashagóylerdi tartıw, satıw yamasa itibar qaratıw ushın jaratılmaqta. Qosıqlardaǵı ápiwayı hám mazmunnan jıraq bolǵan tákirarlawshı sózler, aktyorlardıń ersi qılıqları, jeke turmıstıń eń sırlı táreplerin de kórsetiw sıyaqlı jaǵdaylar mádeniyat wákillerine bolǵan húrmetti tómenletiwi múmkin.
Házirgi kúnde sociallıq tarmaqlar keńnen ǵalaba en jayıp, hár bir insan óz pikirin, turmısınan úzindilerdi erkin bildiriwi múmkin bolǵan platformaǵa aylandı. Biraq áyne usı maydanda mádeniyat hám kórkem óner wákilleriniń is-háreketleri de kózge taslanbaqta. Geyde olardıń sociallıq tarmaqlardaǵı orınsız, logikaǵa tuwra kelmeytuǵın, hátteki ádepsiz yamasa kemsitiwshi pikirleri jaslar arasında nadurıs minez-qulıqtı úgit-násiyatlamaqta. Sonıń ushın da bul taraw wákilleriniń tek ǵana saxnadaǵı emes, al sociallıq tarmaqlardaǵı háreketleri de juwapkershilikli hám oylanǵan bolıwı zárúr. Áyne kórkem óner hám mádeniyat wákillerinen bunday juwapkershilikli qatnastı talap etiwimizdiń sebebi, jámiyetlik turmısımızǵa bul taraw wákilleriniń tásiri oǵada úlken hám bul tásir unamlı baǵdarda bolıwı bizdi tárbiyalıq hám mádeniy jaqtan joqarılatıwǵa xızmet etedi.
Búgin sociallıq tarmaqlarda tárbiyasız háreketleri menen júrgen insandı erteń mútáj ana tımsalında kóre almaymız yamasa ájayıp háreketleri menen “like” toplap atırǵan qosıqshı erteń insannıń eń názik hám tereń sezimlerin jırlawı, tıńlawshıda anıq emes sezimlerdi payda etiwi tábiyǵıy. Shaxs erkinligi hár bir insannıń tiykarǵı huqıqlarınan biri bolsa da, ol sheksiz emes. Hár qanday erkinlik basqalardıń erkinligin sheklemewi, jámiyettiń ulıwma ádep-ikramlılıq pazıyletlerine qarsı kelmewi kerek. Ásirese, kórkem óner hám mádeniyat tarawında dóretiwshilerdiń ózin tutıwı jámiyettegi tárbiya hám mádeniyat dárejesin belgileydi. Sol sebepli, jeke turmıs hám jámiyetlik turmıs arasındaǵı shegaranı anıq belgilew, adamgershilik principlerin umıtpaw zárúr.
Kórkem óner hám mádeniyat jámiyettiń eń názik, eń áhmiyetli tarawlarınan biri bolıp, ondaǵı hár qanday ózgeris yamasa buzılıw pútkil jámiyetke tásir etedi. Bul taraw wákilleri ózleriniń jeke ómirlerinde hám jámiyetlik maydandaǵı háreketlerinde juwapkershilikti seziwi zárúr. Usı tárizde, olar tek ǵana ózlerin emes, al jámiyetti, bárinen burın, jas áwladtı salamat tárbiyalawǵa xızmet etiwi múmkin. Shaxs erkinligi adamgershilik shegaralarınan shıqpawı, mádeniyatımız, tárbiyamız bekkem xızmet etiwi bolsa keleshek ushın áhmiyetli tiykar boladı.

Dildora DWSMATOVA.
ÓzA