Nızam joybarına túsinik

Búgin jasalma intellekt turmısımızǵa, jumısımızǵa jedel kirip kelmekte. Bul zamanagóy texnologiyanıń qolaylıǵı, abzallıq tárepleri júdá kóp. Hár bir tarawdı rawajlandırıw, baǵdarlamalar islep shıǵıw hám basqa da baǵdarlarda jasalma intellekt jedel járdemshimizge aylanbaqta.
Jasalma intellektten paydalanıw kólemi artıp barar eken, bul baǵdardaǵı qatnasıqlardıń huqıqıy tiykarların da jaratıw zárúr boladı. Usı maqsette jasalma intellektti qollanıw arqalı júzege keletuǵın qatnasıqlardı tártipke salıwǵa qaratılǵan nızam joybarı islep shıǵılıp, parlamenttiń tómengi palatası tárepinen qabıl etildi.
Bul hújjette názerde tutılıp atırǵan normalar haqqında Oliy Majlis Nızamshılıq palatasınıń deputatı, nızam baslamashılarınıń biri Shahnoza Xolmahamatova tolıq aytıp berdi:
– Nızam joybarında “jasalma intellekt” túsinigine huqıqıy anıqlama berilmekte. Bárshemizge belgili, búgingi kúnde jasalma intellekt barlıq tarawlarǵa jedel kirip barmaqta, tarawlardı rawajlandırıwǵa xızmet etpekte. Sonlıqtan elimizde jasalma intellektti engiziw hám rawajlandırıwǵa ayrıqsha itibar qatarılmaqta.

Bul nızam joybarında jasalma intellektti engiziw hám rawajlandırıwǵa baylanıslı mámleketlik siyasattıń tiykarları bekkemlep qoyılmaqta. Arnawlı wákillikli uyımnıń wazıypaları, málimleme resursların jaratıw hám málimleme sistemalarınıń jumısında jasalma intellektten paydalanıwdıń ulıwma huqıqıy tiykarları belgilenbekte.
Jáne bir áhmiyetli tárepi, qanday texnologiya bolmasın, insannıń huqıqları menen erkinliklerine qol qatılmawı kerek. Bolmasa bunıń ushın juwapkershilik máseleleri belgileniwi kerek. Usı mániste nızam joybarında jasalma intellektten paydalanıp jaratılǵan málimleme resursları hám jasalma intellekt texnologiyaları tiykarında isleytuǵın málimleme sistemaları insanǵa, onıń ómiri, densawlıǵı, erkinligi, abırayı hám qádir-qımbatına zıyan jetkermewi hám basqa da ajıralmas huqıqların buzbawına baylanıslı talap belgilenbekte. Eger jasalma intellekt texnologiyalarınan paydalanǵan halda jaratılǵan málimleme resurslarında shaxsqa tiyisli maǵlıwmatlar nızamǵa qayshı túrde qayta islense hám Internet yamasa ǵalaba xabar qurallarında tarqatılǵan bolsa, jınayıy juwapkershilik bilgilenedi.

Sonıń menen birge, insannıń huqıq hám erkinligine baylanıslı yuridikalıq áhmiyetke iye qararlardı qabıl etiwde tek ǵana jasalma intellektten paydalanıp jaratılǵan málimleme resursları hám jasalma intellekt texnologiyaları tiykarında isleytuǵın málimleme sistemalarınıń juwmaǵına súyenip qalıw múmkin emes ekenligi óz kórinisin taptı. Yaǵnıy, insan huqıqlarına baylanıslı yuridikalıq kórinistegi hár qanday qarar texnologiya emes, al qánige tárepinen qabıl etiliwi kerek.
Álbette, búgin pútkil dúnyada jasalma intellektten keń kólemde paydalanılmaqta. Elimizde de bul texnologiyadan nátiyjeli paydalanıwdıń dáslepki huqıqıy tiykarların jaratıwǵa zárúrlik bar. Usı mániste bul nızam joybarınan tiykarǵı maqset jasalma intellektten paydalanıwdı bunnan bılay da rawajlandırıw, onı qollanıw arqalı júzege keletuǵın qatnasıqlardı huqıqıy tártipke salıwdan ibarat.

Muhtarama Komilova, Doniyor Yoqubov, Anvar Ahmedov (video), ÓzA