Amerikanıń «The Diplomat» basılımı hindstanlı professor Shanti Mariet D‘Souzanıń «Ózbekstan baylanıslarınıń rawajlanıwı: Hindstan Oraylıq Aziyaǵa baylanıslı óz siyasatın tikley me?» atamasındaǵı maqalasın basıp shıǵardı.

Materialda usı jıldıń 19-21-may kúnleri Termiz qalasında bolıp ótken Oraylıq hám Qubla Aziya arasındaǵı óz-ara baylanıslılıq boyınsha Termiz sóylesiwiniń juwmaqlarına ayrıqsha itibar qaratıladı.
– Bul ánjuman Ózbekstan Prezidenti Shavkat Mirziyoevtiń BMSh Bas assambleyasınıń 2022-jılǵı rezolyuciyasında sáwlelengen Oraylıq hám Qubla Aziya arasındaǵı baylanıslardı bekkemlew boyınsha háreketleriniń logikalıq dawamı bolıp esaplanadı, – deydi Shanti Mariet D‘Souza.
Eksperttiń sózlerine bola, Termiz sóylesiwi mámleketlik strukturalar, xalıqaralıq shólkemler, qarjı sektorı hám isbilermen toparlar, ekspert jámiyetshiliginiń wákillerin bir jerge jámlegen keń kólemli hám kóp tárepleme regionallıq maydanǵa aylandı.
Qánigeniń pikirinshe, bul ilaj regionlar arasındaǵı óz-ara birge islesiwdi bekkemlew hám transregionallıq joybarlardı ámelge asırıw baǵdarındaǵı kózqaraslardı strategiyalıq jaqtan qayta kórip shıǵıwǵa járdem berdi. Termiz sóylesiwinde jeke menshik sektor hám qarjı institutları wákilleriniń qatnasıwı ayrıqsha áhmiyetke iye boldı. Sebebi, búgingi kúnde mámleketlerdiń ekonomikalıq ósimin támiyinlewde áyne olar tiykarǵı rol atqarmaqta.
– Májiliste shólkemlestiriwshiler hám qatnasıwshılar tárepinen hár qanday máseleni «tómennen-joqarıǵa» principi tiykarında, yaǵnıy jámiyetshilikti tartıw arqalı sheshiw zárúr ekenligi, bul búgingi waqıyalarǵa tolıq juwap beretuǵını bir neshe márte atap ótildi, – dep qosımsha etti professor.
Ekspert Termiz sóylesiwi kóp tárepleme óz-ara birge islesiwdi keńeytiw, isenimdi bekkemlew hám ekonomikalıq rawajlanıwdı xoshametlew arqalı qáwipsizlikti támiyinlewge xızmet ete alatuǵınına isenim bildirgen.
Sonday-aq, maqala avtorınıń pikirinshe, ánjumanda Awǵanstan delegaciyası wákilleriniń qatnasıwı Tashkenttiń usı mámleketti regionallıq processlerge tartıwǵa bolǵan umtılısın kórsetti, bul bolsa keń Evroaziya mákanında tınıshlıq, qáwipsizlik hám turaqlılıqtı támiyinlewdiń áhmiyetli faktorı bolıp esaplanadı.
– Sonıń menen birge, Ózbekstannıń Qabuldı regionǵa qayta integraciyalaw boyınsha háreketleri Taliban xalıqaralıq jámiyetshiliktiń juwapker aǵzasına aylanıwına járdem beriwi múmkin, – dep esaplaydı Shanti Mariyet D‘Souza.
Hindstanlı ekspert ilajdıń Termiz qalasında ótkeriliwi simvolikalıq mánige iye ekenine toqtap ótip, bul qala tariyxıy Oraylıq hám Qubla Aziya tutasqan jerde jaylasqanın atap ótedi. Termiz ásirler dawamında civilizaciyalar kesilispesinde jaylasıp, mádeniyatlararalıq, konfessiyalararalıq qarım-qatnas orayı, ózine tán tranzit xabı bolıp xızmet etken.
– Búgin ózgerisler dáwirin basınan ótkerip atırǵan Termiz regionallıq xabqa aylanbaqta, – deydi ekspert. Onıń sózlerine bola, Termiz xalıqaralıq sawda orayı, «Kargo centr» xalıqaralıq kóp tarmaqlı transport-logistika xabı sıyaqlı jańa infrastrukturalıq joybarlar bunıń ushın qolaylı sharayatlar jaratpaqta.
Termizde erkin sawda zonasınıń shólkemlestiriliwi ekonomikalıq integraciya arqalı Awǵanstan aymaǵında uzaq múddetli hám turaqlı tınıshlıqtı támiyinley alatuǵın innovaciyalıq baslama boldı.
Usı kózqarastan, Shanti Mariet D‘Souza xalıqaralıq qatnasıqlar sistemasındaǵı krizis sharayatında óz-ara baylanıslılıq strategiyalıq áhmiyetke iye ekenin atap ótti. Sonlıqtan, ekspert Hindstan húkimetin óziniń Oraylıq Aziya boyınsha siyasatın jedellestiriwdiń áhmiyetli shárti sıpatında regionlararalıq óz-ara baylanıslılıqtı támiyinlewde aldınǵı mámleketlerden birine aylanıwǵa shaqırdı.
Maqalada Ózbekstan Oraylıq hám Qubla Aziya arasındaǵı óz-ara baylanıslılıqtı alǵa qoyıwda áhmiyetli rol atqaratuǵını ayrıqsha atap ótilgen. Atap aytqanda, Ózbekstan ekonomikası ósip atırǵan, proaktiv sırtqı siyasat alıp barıp atırǵan hám Oraylıq Aziya regionın qáliplestiriw processlerinde intakerlik kórsetip atırǵan kúshli mámleketke aylandı. Onda Prezident Shavkat Mirziyoev regionlararalıq óz-ara baylanıslılıqtı tereńlestiriwge qaratılǵan barlıq processlerdi háreketke keltiriwshi tiykarǵı kúsh sıpatında tán alınbaqta. Sonnan kelip shıǵıp, Nyu-Deli Tashkent penen birge islesiwdi bekkemlew úlken áhmiyetke iye, dep esaplaydı.
– Ózbekstan rawajlanıp atırgan mámleket sıpatında Oraylıq hám Qubla Aziya jáne pútkil Evraziya regionların baylanıstırıwshı buwınǵa aylandı, – deydi professor.